گفت و گو با کارکنان مرکز انتقال نفت بندرعباس و ایستگاه مخابراتی گنو
آواهایی برای شنیده شدن
گفت وگو با کیهان پور حدود ظهر پایان یافت و طبق قرار باید با کارکنان اتاق کنترل مرکز انتقال نفت بندرعباس که قلب تپنده این مرکز محسوب می شود، هم صحبت می شدیم.
فاصله ستاد تا مرکز انتقال نفت بندرعباس که جنب پالایشگاه بندرعباس واقع شده، حدود 25 کیلومتر است که با حدود20دقیقه در جاده ای به سمت بندرخمیر و بندرلنگه، طی می شود. تابلوهای طول مسیر مانند آلومینیوم المهدی، کشتی سازی، فولاد خلیج فارس و منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی هرمزگان، چنین می نمایاند که غیر از نفت فعالیت های دیگری در این منطقه انجام می شود؛ فعالیت هایی از جنس تولید که هر یک می تواند در آبادانی و عمران استان هرمزگان و کشور، نقش آفرینی کنند. «آزادکوئیک» نیز به عنوان رابط روابط عمومی، دوربین به دست و تقریبا «بدون کلام» در کل مسیر همراهمان می شود. به نظر می رسد خیلی اهل گپ وگفت نیست.
در دو سوی جاده ای منشعب از جاده اصلی، تاسیسات نفتی به چشم می خورند و مخازن سفید نیز با وجود تفتیدگی به واسطه شدت نور آفتاب، خودنمایی می کنند. اینجا در فصول گرم سال رطوبت بالاست و همه چیز زود رنگ می بازد و زنگ می زند، حتی انسان.
بوی نفت در مسیری که تاسیسات در دو سوی آن قرار گرفته اند، مشام را پر می کند؛ بدبوست، اما ذی قیمت.
ایستگاه نخست،تلمبه خانه مادر
«مرکز نفت بندرعباس» عبارتی است که شما را به مجموعه ای 8 هکتاری که یک هکتار آن فضای سبز است هدایت می کند، مجموعه ای با کارکنانی سختکوش که از نقاط مختلف کشور (اغلب استان های همجوار) گردهم آمده اند تا چرخه انتقال، روان بچرخد.
ورود به مرکزانتقال نفت بندرعباس مصادف می شود با زمان صرف غذای کارکنان این مرکز. خروج دم دمای سحر از خانه، مسافت تقریبا 3 ساعته از تهران تا ستاد شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه خلیج فارس، همچنین گفت وگو با کیهان پور(مدیر منطقه) و بلافاصله حرکت به سمت مرکز انتقال نفت بندرعباس، بازیابی انرژی از دست رفته را ضروری می سازد و با صرف غذا در مدت زمانی کوتاه، این انرژی بازمی گردد.چند نفری در اتاق کنترل حضور دارند و به دقت به مانیتورهایی که مقابل دیدگانشان قرار گرفته است، چشم دوخته اند که اگر با ماهیت کار آشنا نباشی، این تصور به وجود می آید که آنها هیچ کاری انجام نمی دهند و فقط نشسته اند. بهنام صادقی، مسؤول عملیات مرکز انتقال بندرعباس از جمله افراد حاضر در این مرکز است که 4 سال پیش به این بخش منتقل شده است و تجربه کار در مرکز انتقال نفت قطب آباد را هم دارد. وی می گوید: مرکز انتقال نفت بندرعباس یک «تلمبه خانه مادر» است و انتقال انواع فرآورده نفتی دریافتی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه هرمزگان از پالایشگاه های بندرعباس و ستاره خلیج فارس را با یک رشته خط 26 اینچ به تلمبه خانه های بعدی(قطب آباد و مهرآران) به عهده دارد.
صادقی که متولد جهرم استان فارس است، ادامه می دهد: کار در این مرکز انتقال نفت از حساسیت بالایی برخوردار است و اگر خللی در آن ایجاد شود، تاثیرمستقیم و غیرمستقیم خود را بر پالایشگاه های منطقه و انبارهای شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه هرمزگان به عنوان دریافت کننده تولیدات آنها جهت ارسال به مبادی مصرف می گذارد؛ بنابراین، همه تلاش مجموعه در این مرکز کنترل این است که انتقال سیالات نفتی بی هیچ وقفه ای انجام شود.
اپراتوری شغل سختی است
مسؤول عملیات مرکز انتقال نفت بندرعباس که 17سال از عمر 40 ساله خود را در خطوط لوله و مخابرات نفت گذرانده و هنوز راه زیادی را پیش رو دارد، ادامه می دهد: کار در مرکز انتقال نفت که همیشه باید ششدانگ حواست متمرکز باشد، خالی از استرس نیست. این استرس فشار روحی بالایی به همراه دارد که تا پایان شیفت کاری، با تک تک کارکنان است و گاه به خانه و خانواده نیز راه می یابد. او در ادامه با اشاره به اینکه فعالیت های این مرکز برای ارائه خدمات حداکثری به ذی نفعان (پالایشگاه و شرکت ملی پخش به طور مستقیم و مبادی مصرف به طور غیرمستقیم) باید به طور مرتب پایش شوند، تصریح کرد: همیشه در «پیک» کار قرار داریم؛ فرقی هم نمی کند تابستان باشد یا زمستان. کار در خطوط لوله، فعالیتی است مستمر و پیوسته. صادقی می گوید: پشت این تجهیزات(اشاره به مانیتورها)خستگی فکری ناشی از استرس آنقدر بالاست که گاه بازتاب آن وارد چرخه زندگی مان می شود.
مسؤول عملیات مرکز انتقال نفت بندرعباس با بیان اینکه «بهره برداری» در زمره مشاغل سخت قرار دارد، اظهار می کند: شاید کسی تاکنون به این موضوع فکر نکرده باشد که شغل اپراتوری در صنعت نفت مانند آتش نشانی، کار در معدن یا کار در زیر آب، سخت است. صادقی افزون بر شرایط آب وهوایی بندرعباس که گاه باید دمای نزدیک به50 درجه سانتی گراد و گاه بالاتر از آن را تحمل کرد، می گوید: این شغل، ظاهری ساده و آرام دارد و به سختی های باطن آن توجه نشده است؛ باید پشت این مانیتورها نشست تا متوجه سختی این کار شد.
صادقی به نکته مثبتی هم اشاره و بیان می کند: خانواده اش در شهرک مروارید که تا محل کارش فاصله چندانی ندارد، ساکن هستند و این آرامش بخش است و سبب می شود تا حدودی از فشارهای روحی اش کاسته شود.
نوبت کاری دشوار است
علی رحمانیان، فوق لیسانس برق از دانشگاه آزاد جهرم و از دیگر کارکنان مرکز انتقال نفت بندرعباس است. 36 ساله و همشهری صادقی است و همانگونه که چشم به مانیتور دوخته است، نیم نگاهی هم به من دارد. رحمانیان که پیش تر در مرکز انتقال نفت مهرآران بوده و سومین سالی است که در مرکز انتقال نفت بندرعباس کار می کند، «شیفت» یا همان نوبت کاری را سختی کار خود می داند و اظهار می کند: دو روز کار، دو شب کار و چهار روز استراحت، ریتم شیفت بندی است که شاید پیش تر برایم جذاب بود.
وی با اشاره به اینکه «پایش لحظه به لحظه» از خصوصیات شغلی او و دیگر همکارانش در مرکز انتقال نفت بندرعباس است، ادامه می دهد: اینجا همه چیز از جمله خطوط لوله و سیال درون آن، نشتی احتمالی، فشار سیال، حجم سیال و... پایش لحظه ای می شوند تا اگر خللی مشاهده شد، بلافاصله با اطلاع به واحد مربوطه به رفع آن اقدام شود.
وقتی از رحمانیان درباره کارش می پرسم، می گوید: با همه سختی ها کارم را بسیار دوست دارم و دلیل این دوست داشتن، محیط کار و افرادی است که با آنها همکارم.
به ظرفیت های پژوهشی بهای بیشتری داده شود
کمی آن طرف تر چند نفر دیگر از همکاران علی رحمانیان نشسته اند؛ نوبتی هم که باشد، نوبت علی سیرویی نژاد، کارمند ارشد عملیات مرکز انتقال نفت بندرعباس است که روی «صندلی داغ مشعل» بنشیند. جوانی که به ظاهر عبوس است، اما در نگاه های بعدی متوجه خلاف این موضوع می شوی.
بیان فامیلی «سیرویی» کمی سخت است و می گوید: این فامیلی مربوط به منطقه ای در استان کرمان و خودش هم اهل برزویه در جنوب این استان است.
وی با بیان اینکه کنترل عملیات انتقال فرآورده های نفتی پالایشگاه های بندرعباس و ستاره خلیج فارس به مرکز کشور از طریق این مرکز انجام می شود، اظهار می کند: فرآیند انتقال محصولات این پالایشگاه ها و رسیدن آنها به مبادی مصرف، طبق برنامه ای که از سوی واحد برنامه ریزی ستاد شرکت ملی پالایش و پخش دریافت می شود، نیازمند پایش پارامترهای متعددی مانند فشار سیال، تلاقی فرآورده ها در مسیر انتقال و... است که من و همکارانم بنا بر مسؤولیتی که به عهده داریم، این مهم را انجام می دهیم. سیرویی نژاد با اشاره به اینکه ماهیت کار در صنعت نفت صرفا فنی است، اظهار می کند: نفت به لحاظ ماهیت ذاتی که دارد، صنعتی فی نفسه خشک است ومی تواند در درازمدت یا حتی کوتاه مدت به واسطه مواردی مثل خشکی فضای فنی کار یا شرایط آب وهوایی، فرد را دل زده کند؛ مگر اینکه علاقه شخصی و ذاتی در میان باشد و فرد با دریافت جنبه های لذت بخش، بتواند براین فضا فائق شود و از کار کردن در آن لذت ببرد.
سیرویی نژاد ادامه می دهد: وقتی به دلایلی مانند ارتباط رشته تحصیلی با کار، کسب تدریجی تجربه در خلال کار و ارتباط با همکاران، علاقه مندی به کار و لذت بردن از آن رقم می خورد، یعنی اتفاق خوبی رخ داده است و خلاف آن می تواند شرایط کار را برای فرد سخت و ملال آور کند.
وی از کار کردن در مرکز انتقال نفت بندرعباس به عنوان یکی از مراکز اصلی کشور و همکار بودن با نفرات حاضر در آن، رضایت دارد و اظهار می کند: از طریق این مرکز روزانه بیش از50 میلیون لیتر فرآورده نفتی به سمت مرکز کشور می رود و این رخداد در سایه همدلی و کار در کنار همکاران برای ثبت چنین رخدادی رقم می خورد.
این کارمند ارشد عملیات مرکز انتقال نفت بندرعباس که 37 ساله و کارشناس ارشد مهندسی مکانیک و مهندس هوافضاست، به دغدغه هایی هم که از جنس تحقیق و پژوهش است، اشاره می کند و می گوید: از آنجا که به تحقیق و پژوهش بسیار علاقه مندم، انتظارم این است که به گونه ای برجسته تر به آن توجه و پرداخته شود تا بتوان بیشتر در این حوزه فعالیت کرد و آثار علمی- پژوهشی مفیدی برجای گذاشت. علاقه سیرویی نژاد به حوزه تحقیق و پژوهش به سال های 88 تا 92، به گذران دوره سربازی اش در سازمان ملی استاندارد و ادامه فعالیت 3 ساله اش با سازمان برمی گردد.
او با بیان اینکه برای من بدی آب وهوا و کار کردن در چنین شرایطی خیلی دغدغه محسوب نمی شود، اظهار می کند: دغدغه برای من زمانی است که از ظرفیت های موجود(افراد و دانش آنها) استفاده نشود و محدودیت ها و شرایط، دلیلی بر استفاده نکردن از این ظرفیت ها باشد.
سیرویی نژاد از کم رنگ بودن فضای آموزش و روزآمد نبودن آن در سیستم نیز به عنوان یک دغدغه یاد می کند و در ادامه می گوید: چون بسیار اهل مطالعه و تحقیق هستم، روزآمدی را یک ضرورت می دانم؛ باید با علوم و فنون روز پیش رفت و ساکن نماند.
این جوان علاقه مند به تحقیق و پژوهش، از پیاده سازی سیستم مدیریت انرژی و پایش نشتی خط به روش عددی به عنوان فعالیت های پژوهشی خود نام می برد و اظهار می کند: این طرح های تحقیقی- کاربردی و کم هزینه که قابلیت اجرا هم داشت، در حد «داده برداری» و بدون بازخورد باقی ماند؛ به همین خاطر تصمیم گرفتم طرحی ارائه ندهم و فعالیت های تحقیقی- پژوهشی را صرفا برای خود انجام دهم.