بررسی توافق اوپک و اوپک پلاس
در تئوری منطقی در عمل چالش برانگیز
توافق روز سوم دسامبر 2020 (13 آذرماه 99) کشورهای عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، موسوم به اوپک پلاس برای افزایش تدریجی تولید نفت، یکی از توافق های منطقی اعضای این ائتلاف به نظر می آید و اهداف معقولی را دنبال می کند؛ اما در واقع عمل به آن دشوار است.
13 کشور عضو اوپک به همراه 10 کشور غیرعضو این سازمان در قالب ائتلافی به نام اوپک پلاس، تصمیم گرفتند از اول ژانویه سال 2021 میلادی، از رقم کاهش تولید روزانه 7 میلیون و 700 هزار بشکه کنونی 500 هزار بشکه در روز بکاهند، این به آن معناست که مجموع کاهش تولید اعضای این ائتلاف در نخستین ماه سال آینده میلادی، روزانه 7 میلیون و 200 هزار بشکه در روز خواهد بود.
اعضای ائتلاف اوپک پلاس نیز تصمیم گرفتند افزایش تدریجی تولید یا به تعبیری دیگر تسهیل توافق کاهش تولید را تا رسیدن به مجموع روزانه 2 میلیون بشکه ادامه دهند؛ اما در پایان هر ماه با برگزاری یک نشست وزارتی و بررسی شرایط حاکم بر بازارهای جهانی نفت خام درباره برای ادامه یا توقف آن در ماه بعد تصمیم گیری کنند.
در واقع، آنچه اعضای ائتلاف اوپک پلاس در تلاش برای اجرای آن هستند، دارای سه بعد نخست، دستیابی به افزایش عرضه، حفظ حداقل قیمت ها در سطوح کنونی و سرانجام تسلیم نکردن سهم بازار به تولیدكنندگان خارج از این ائتلاف، مانند ایالات متحده آمریکا و برزیل است.
واکنش اولیه بازارهای جهانی نفت خام به توافق اعضای ائتلاف اوپک برای افزایش تدریجی تولید نفت خام یا به عبارتی تسهیل توافق کاهش تولید، از منظر قیمت های جهانی این کالای راهبردی مثبت بود، بطوری که نفت خام شاخص برنت دریای شمال در طول معاملات روز پنجشنبه (13 آذرماه) بازار آی سی آی لندن با 1.4 درصد افزایش قیمت 48 دلار و 94 سنت برای هر بشکه را ثبت کرد و سرانجام با قیمت 48 دلار و 77 سنت به ازای هر بشکه نهایی شد که این رقم، بالاترین سطح از اوایل ماه مارس سال جاری میلادی به شمار می آید.
در واقع، شرایط حکایت از این دارد که بازارهای جهانی نفت خام تاحدی به توانایی توافق اوپک پلاس در احیای شرایط عرضه با سرعتی کم و بیش به اندازه همان سرعتی که احتمال می رود افزایش تقاضا به دلیل روند بهبود شرایط اقتصادی جهان از ویروس عالم گیر کووید-19 (کرونا) رخ دهد، اطمینان دارد.
مشکل این دیدگاه آن است که فرض می کند طیف وسیعی از عوامل به نوعی تحت کنترل ائتلاف اوپک پلاس است؛ اما در عمل اینگونه نیست.
با توجه به اینکه شیوع ویروس کرونا هنوز در بیشتر بخش های اروپا و ایالات متحده آمریکا ادامه دارد، امیدها برای احیای تقاضا تا حدودی از سمت آسیاست که به عنوان منطقه ای موفق در زمینه مهار ویروس همه گیر کرونا، اقدام های بهتری انجام داده است.
موانع پیش روی شرایط افزایشی قیمت های جهانی نفت خام این است که آسیا با اعمال محدودیت های شدید برای سفرهای خارجی و ترددهای بین المللی و تشویق به دورکاری کارکنان از منازل و رعایت فاصله فیزیکی و اجتماعی در داخل کشور، در این زمینه موفقیت به دست آورده است.
هیچ یک از این تدابیر به افزایش تقاضای نفت خام اشاره نمی کند و با وجود واکسنی که هنوز با فراگیر شدن و مصرف عمومی فاصله دارد، ممکن است قدری خوش بینانه باشد که فکر کنیم تقاضا پس از ماه ژانویه سال آینده میلادی بهبود می یابد.
نفت شیل آمریکا، نروژ
عامل دیگری که تا حد زیادی مهار آن از دست اعضای ائتلاف اوپک پلاس خارج است، این است که تولیدکنندگان نفت شیل در ایالات متحده آمریکا چگونه به سیگنال افزایش قیمت واکنش نشان می دهند. تجربه های پیشین نشان می دهد که تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا در ابتدا تولید خود را افزایش می دهند؛ اما در ادامه، سرعت افزایش تولید خود را متناسب با حرکت قیمت های جهانی نفت خام تنظیم می کنند.
نروژ، یکی از تولیدکنندگان غیرعضو ائتلاف اوپک پلاس که کاهش داوطلبانه تولیدش پس از ماه دسامبر سال جاری میلادی دیگر تمدید نمی شود، به طور بالقوه روزانه 300 هزار بشکه نفت خام به مقدار عرضه در بازارهای جهانی اضافه می کند. معنایش این است که احتمال می رود در ماه ژانویه سال آینده میلادی، شاهد افزایش فراتر از 500 هزار بشکه ای تولید نفت خام در بازارهای جهانی باشیم و مقدار افزایش عرضه نفت از رقم تصمیم گرفته شده ازسوی اعضای ائتلاف اوپک پلاس فراتر رود و این در حالی است که هنوز واکسن های پرشمار برای مقابله با ویروس کرونا تاثیری در افزایش سفرها یا باز کردن مرزها نداشته است.
در عین حال مسأله پایبندی اعضای ائتلاف اوپک پلاس به سهمیه های کاهش تولید نیز مورد بحث است؛ اگرچه تاکنون این موضوع منطقی بوده و در ماه نوامبر پایبندی تولیدکنندگان مشمول سهمیه بندی در ائتلاف اوپک پلاس در مجموع 102 درصد بوده است؛ اما این احتمال وجود دارد که وسوسه قیمت های بالاتر نفت خام پایبندی تولیدکنندگان ائتلاف اوپک پلاس را کاهش دهد، بویژه که در میان اعضای این ائتلاف برخی مخالف تمدید رقم کنونی کاهش تولید با ادامه آن به هر شکل مخالف بودند.
به طور کلی، در حالی که توافق اعضای اوپک پلاس مصالحه ای منطقی است؛ اما چند عامل که مهار آن از دست اعضای این ائتلاف خارج است، باید عملی شود تا قیمت های جهانی نفت خام به همان اندازه واکنش اولیه پس از توافق اخیر این ائتلاف در نظر گرفته شود.
منبع: رویترز
نویسنده: جان کمپ