گاز در بهاباد
حماسه اي در جغرافياي کويري ايران
مشعل اجراي خط لوله انتقال گاز بافق - بهاباد، زيرساختهاي لازم را براي گازرساني به آخرين شهر فاقد گاز استان يزد فراهم کرد و افزون بر اين بخشي از واحدهاي مهم صنعتي اين استان به سوخت پاک دسترسي پيدا کردند.اجراي اين خط لوله، افزون بر ايجاد زيرساختهاي لازم براي گازرساني به آخرين شهر فاقد گاز استان يزد، امکان گازرساني به 73 روستا و واحدهاي صنعتي طول مسير را نيز ايجاد کرده است.با اجراي اين خط لوله، امکان بهرهگيري از اين سوخت پاک براي واحدهاي صنعتي طول مسير همچون سنگ آهن مرکزي، شرکت معدني و صنعتي چادرملو، معدن سه چاهون، گندله سازي بهاباد و... فراهم شده است.براي اجراي خط لوله انتقال گاز بافق- بهاباد به قطر 20 اينچ و طول 70 کيلومتر، بيش از 800 ميليارد ريال هزينه و از خط لوله 24 اينچ بافق انشعاب گرفته و به سي جي اس شهر بهاباد متصل شده است.
محسن سعيدي نيا، مـهنـدسارشـد خطوط لوله و مدير پروژه بافق- بهاباد كه بيش از 28 سال سابقه در خطوط انتقال گاز و گازرساني به صنايع و نيروگاههاي كشور را در كارنامه دارد، در توصيف ويژگيهاي پروژه بافق-بهاباد مي گويد: در اجراي اين پروژه 70 كيلومتري با قطر 20 اينچ با سه مانع بزرگ «محدوده انفجاري معدن سه چاهون»، «10 خط ريل راه آهن در کنار يکديگر در ايستگاه قطار سه چاهون» و «ترانشههايي از جنس شبيه به آهن» روبهرو بوديم. با رسيدن خط لوله به محدوده معدن سه چاهون، فعاليتهاي پروژه از كيلومتر 32 تا 47 (15 كيلومتر) متوقف شد، زيرا متوليان شرکت سنگ آهن مرکزي ايران اجازه عبور خط لوله از محدوده انفجاري به طول حدود 700 متر را نميدادند. با اين موانع، اجراي پروژه در اين مسير تا تعيين تكليف و اخذ مجوز بلاتكليف ماند.وي با اشاره به برگزاري نشستهاي متعدد در شهرهاي تهران، اصفهان، يزد، بافق، بهاباد و طبس براي رفع دغدغههاي شرکت سنگ آهن مرکزي ايران و راه آهن جمهوري اسلامي ايران و عبور خط لوله از اين محدوده ميگويد: يكي از مسيرهاي جايگزين، از معدن اورانيوم عبور ميکرد و مسير ديگر هم به مناطق مرتفع ميرسيد كه هزينههاي گزاف و اضافه شدن چند كيلومتر خطوط لوله را در پي داشت. در نهايت قرار شد از ميان دو معدن فعال سنگ آهن سه چاهون که براي استخراج سنگ معدن عمليات انفجار در آن انجام ميشود، عبور كنيم كه اين اقدام نيز، مستلزم دريافت تائيديه از موسسه ژئوفيزيک دانشگاههاي ايران بود و در نهايت از سوي موسسه ژئوفيزيک دانشگاه صنعتي شاهرود بررسيها، تحقيقات و آزمايشهاي لازم انجام شد و پس از دريافت مجوز از موسسه يادشده و كميته حريم شرکت ملي گاز ايران براساس ضوابطي خاص که انفجار در 250 متري را مجاز ميدانست، از وسط دو معدن عبور كرديم.مدير پروژه بافق- بهاباد با بيان اينكه معادن از ريل راهآهن براي حمل مواد معدني و سنگ آهن به كارخانههاي ذوب آهن استفاده مي كنند، مي گويد: به دليل توقف مداوم قطارها در ايستگاه و حساسيتهاي مرتبط، تصميم گرفتيم ايمن سازي را براساس نقشههاي راهآهن اجرا كنيم تا اطمينان خاطر به حداكثر برسد. سعيدي نيا با اشاره به خوشحالي مردم شهر بهاباد در روز افتتاح اين خط لوله ميگويد: مردم از اينكه پس از چند دهه چشم انتظاري در آستانه زمستان امسال گاز به منازلشان ميرسيد، بسيار شادمان بودند. با تجربهاي كه در راهاندازي پروژهها دارم، با رسيدن گاز به هر نقطه از کشور عزيزمان، توسعه، رونق و توليد نيز پا به اين مناطق ميگذارد که اميدوارم با ورود گاز، صنايع اين منطقه هم فعال شود تا ديگر جوانان مجبور نشوند براي اشتغال به نقاط ديگر کشور مهاجرت كنند.وي ادامه داد: از حمايتها و پيگيريهاي مجري و همکاران طرح خطوط انتقال گاز و همه همكاران در شرکت مهندسي و توسعه گاز ايران در واحدهاي مهندسي و بازرسي فني که تمام تلاش خود را به کار بستند تا اين پروژه به بهرهبرداري برسد، قدرداني ميكنم.
كالا، قلب صنعت است
سيروس علي پور، كارشناس ارشد تداركات كالا در طرح خطوط انتقال با 30 سال سابقه كار، ميگويد: احداث خط انتقال گاز 20 اينچ بافق - بهاباد، يكي از پروژههاي حساس و اولويتدار طرح بود كه به روش PC به انجام رسيد. احداث اين خط لوله، زيرساختهاي لازم را براي گازرساني به آخرين شهر فاقد گاز استان يزد فراهم كرد.وي مي افزايد: اين خط لوله ضمن آنكه امكان گازرساني به 73 روستا را فراهم ميكند، بستري براي بهرهمند ي واحدهاي صنعتي منطقه مانند سنگ آهن مركزي، معدن سه چاهون، چادرملو و گندله سازي از سوخت پاك و مناسب ايجاد ميكند. پروژه بافق - بهاباد با گذر از موانع اجرايي نظير 22 تقاطع شامل رودخانه، جاده، راهآهن و معدن و با استفاده از 6 هزار شاخه لوله به اجرا رسيد. به نظر من كالا قلب صنعت و اجراي پروژه، به تامين كالاي مورد نياز وابسته است؛ از اين رو كوچكترين كم و كاستي در عدم ارسال كالا، باعث توقف يا كندي در رونده پروژه خواهد شد.
بهرهمندي صنايع منطقه از سوخت پاك
محسن بيطوشي، از کارکنان واحد خدمات پيمانهاي طرح خطوط انتقال گاز، هدف از اجراي پروژه بافق - بهاباد را بهرهمندي آخرين شهر غير برخوردار استان يزد از اين نعمت خدادادي توصيف ميكند و ميگويد: كارخانهها، معادن و ساير صنايع منطقه بهاباد نيز، از اين پس ميتوانند سوخت پاك را جايگزين سوختهاي قبلي كنند. اگر چه پروژه بافق - بهاباد به دليل عبور از معادن و رويارويي با معارضين در مقاطعي دچار توقف شد، اما با تلاش و همدلي همه اركان پروژه توانست به تعهدهاي راهاندازي پروژه در زمان پيشبيني شده عمل و شادي را به مردم صبور اين ديار هديه كند.
اجراي چند مورد واريانت
كيوان بشرزاد، كارشناس مهندسي طرح در خطوط انتقال گاز با 19 سال سابقه كار و مدرك مهندسي مكانيك با بيان اينكه اين پروژه 70 كيلومتري از كيلومتر 92 خط لوله 24 اينچ موجود بافق منشعب ميشود، مي گويد: اين پروژه از نظر سابقه جزء پروژههاي استاني بوده كه بعدها به طرح خطوط انتقال منتقل شد. طبق پيمان اين پروژه، تامين همه كالاهاي پروژه به جز لوله به عهده شركت مهندسي بود كه 70 كيلومتر لوله از سوي پيمانكار و بقيه تجهيزات از سوي شركت مهندسي تامين شد.اين پروژه به دليل برخورد با مجموعه اي از تقاطعها از جمله معدن سه چاهون و چند جاده و رودخانه، ما را مجبور به اجراي چند مورد واريانت كرد كه اين واريانتها پس از تاييد مهندسي ستاد به اجرا رسيد.
خط لوله گازي كه با گذر از آتش باري معادن، مردم بهاباد را به آسايش و آرامش رساند
رفاه حق مردم است
مشعل از آغاز نهضت گازرساني تاكنون بيش از 90 درصد شهرهاي كشور به شبكه گاز متصل شده اند. در اين ميان مردم خوب و لايق شهرستان بهاباد در استان يزد، هنوز از اين نعمت خدادادي برخوردار نشده بودند كه با اجراي سياستهاي دولت در تداوم خدمترساني به نقاط محروم، اهالي دارالمومنين هم در آستانه فصل زمستان، ورود گاز به منازلشان را جشن گرفتند.مجموعه طرح خطوط انتقال گاز كه پيش از اين با اجراي پروژههاي ارزشمندي نظير رشت- سنگر و قوشه - دامغان، زمستاني آرام و بي دغدغه را به ساحل نشينان خزر هديه كرده بودند، اين بار در جغرافياي كويري يزد نيز حماسه آفريدند تا نويدبخش رفاه، آرامش و رونق در سرزمين صبوري و اميد باشند.فرهاد حسني، مجري طرح خطوط انتقال گاز در اين گفتوگو درباره چالشهاي اجراي اين پروژه به ويژه عبور خط لوله از معادن منطقه، صحبت كرده است که مشروح آن در پي ميآيد:
آقاي حسيني لطفا درباره ويژگيهاي پروژه كمي توضيح دهيد.
خط انتقال بافق- بهاباد به طول 70 كيلومتر و قطر 20 اينچ و همسويي با سياست گازرساني به مناطق كمتر توسعه يافته از اوايل سال 95 وارد مرحله اجرا شد و با حمايتها و پيگيريهاي مديران و تلاش همكاران طرح كه در دو سال گذشته، پروژههاي عظيمي را راه اندازي كرده اند، در آستانه فصل سرما به ثمر نشست.
با توجه به تاكيدات مسئولان شركت گاز مبني بر راه اندازي پروژهها در موعد مقرر بفرماييد كه پروژه بافق- بهاباد تا چه ميزان براساس زمان بندي اوليه پيش رفت؟
با وجود چالشهاي فراواني كه در مسير اجراي پروژه وجود داشت، ما تمام تلاش خود را به كار گرفتيم تا با وساطت مديرعامل استان و فرماندار بهاباد، رضايت معارضان، ذينفعان و صنايع منطقه را براي عبور خط لوله به سرعت طي كنيم و مراحل اداري اخذ مجوزها را شتاب بخشيم. پروژه بافق- بهاباد پس از تامين ورقهاي مورد نياز، شتاب بيشتري به خود گرفت و در نهايت با تاخير جزئي به راهاندازي رسيد. اعتقاد راسخ دارم كه با هر روز تاخير در اجراي پروژه و عقب ماندن از برنامه پيشبيني شده، همه ذينفعان از جمله شركت، پيمانكار و مصرف كنندگان متضرر ميشوند.
لطفا كمي به چالشهاي پروژه اشاره كنيد. خط لوله در مسير اجرا با چه موانع عمدهاي روبهرو شد؟
شايد در نگاه نخست، عمليات در منطقه كويري و مسطح يزد با عمليات خاكي محدود آسان به نظر برسد و نبود مشكلاتي نظير بارش مداوم باران و گل و لاي نيز تصوير پروژهاي راحت را به ذهن متبادر كند. در حاليكه تمام پروژهها داراي مشكلات خاص خود بوده و دستاندركاران را با موانع جديدي روبهرو ميكند. رويارويي با معادن باارزش بالا، عمدهترين مشكل ما در پروژه بافق- بهاباد بود به طوري كه تنها براي عبور 700 متر خط لوله از معادن، 6 ماه پروژه متوقف شد.
در آن مقطع، مديران معدن اجازه فعاليت اجرايي نميدادند و معتقد بودند احداث خط لوله گاز در نزديكي مكاني كه كانون آتش باري و انفجار براي تخليه معدن به شمار مي آيد، خطرآفرين است. در هر صورت ما براي اثبات اين نكته كه عبور خط لوله منافاتي با فعاليتهاي آتشباري معدنچيان ندارد از موسسه ژئوفيزيك دانشگاه شاهرود كمك خواستيم و آنها نيز پس انجام مطالعات زمين شناسي اعلام كردند كه عمليات معدن ميتواند تا شعاع 250 متري معدن سه چاهون به صورت ايمن و بدون آسيب رساندن به لوله گاز انجام شود.
دريافت مجوز از مراجع ذي ربط براي عبور خط لوله از معدن سه چاهون پس از تحقيقات مفصل، آتش باري، اندازهگيري ارتعاشات و شبيه سازي يافتهها در آزمايشگاه ميسر شد كه جمعا حدود 6 ماه زمان از پروژه گرفت.
آيا عبور از معدن سه چاهون تنها مانع عمده اجراي پروژه بود؟
تغيير مسيرهاي اجباري كه براي عبور خط از معدن سه چاهون انجام شده بود، در ادامه مسير، پروژه را به ايستگاه ريل سه چاهون رساند كه به دليل حساسيت ايستگاه راهآهن، ناچار به احداث زيرگذر براي عبور از زير 10 ريل راه آهن شديم. به دليل افزايش طول كيسينگها، سختي و پيچيدگي اجراي پروژه در اين مقطع چند برابر شد.
گازرساني به منطقهاي محروم چه بازتابي در ميان مردم داشت؟
درابتدا لازم است عنوان كنم كه با استفاده از صفتهاي فقير و محروم براي توصيف مردم موافق نيستم. مردمي كه در فرهنگ ما همواره به سختكوشي و قناعت معروف بودهاند، هيچ وقت فقير نميشوند. حتي اگر سفرههايشان خالي باشد، دلشان فقير نيست و قلبهاي بزرگي دارند. همه انسانها ذاتا گرايش به رفاه و زندگي راحت دارند و حق مسلم مردم همه نقاط كشور است كه به عنوان شهروند ايراني از انرژي پاك بهرهمند شوند. ساعتها در انتظار كپسول گاز ماندن و سپس حمل اين حجم 11 كيلويي براي اغلب خانوادهها كار آساني نيست. اميدوارم ورود گاز براي مردم لايق بهاباد باعث خير و بركت باشد و آنها نيز با مصرف بهينه و ايمن شكرگزار اين نعمت باشند.
در پايان اگر صحبتي داريد، بفرماييد.
جا دارد از حمايتهاي مديرعامل و تمام كاركنان شركت مهندسي و توسعه گاز ايران به ويژه همكاران طرح خطوط انتقال قدرداني كنم. خوشبختانه يكدلي و تعامل ميان اركان پروژه باعث افزايش سرعت فعاليتها شده كه بايد براي موفقيت در آينده نيز چنين مناسبات ارزشمندي حفظ و تحكيم شود.