گردشگران نوروزي مي توانند موزه هاي نفت ايران را ببينند
صنعت نفتِ دیدنی
راحله خالقي صنعت نفت از ديرباز تاكنون به منظور ارتقاي سطح آگاهي علمي و فرهنگي نيروي انساني خود، علاوه بر آموزش، تمهيدات و برنامه هاي متنوعي را براي پر كردن اوقات فراغت آنها و خانواده هايشان در نظر مي گرفت. اين برنامه ها تنها به كاركنان شاغل اختصاص داشت و اين امر زمينه آشنايي بيشتر كاركنان و خانواده هايشان را با يكديگر و مهم تر از آن با حوزه فعاليت صنعت نفت در مناطق مختلف بيشتر كرد. اين پيشامد و گردهمايي ها هرچند مختصر و كوتاه نقش مهمي در افزايش درك متقابل كاركنان، تبادل دانش و معرفي دستاوردها و توانمندي هاي آنها ايفا مي كرد؛ اما شناخت از اين صنعت تنها به ساكنان اين جزيره نفتي اختصاص داشت و محدوديت هاي موجود و شرايط راهبردي و حساس اين جزيره، شرايط را براي ورود ديگر ساكنان سخت مي كرد. با گذشت زمان و تغيير ديدگاه ها و با تكيه بر لزوم تبادل همكاري به منظور افزايش سطح آگاهي و تاكيد بر اهميت امر آموزش، دروازه هاي اين جزيره با كليد طلايي موزه هاي صنعت نفت روي عموم مردم گشوده شد. بازخورد گشايش اين دروازه ها، آشتي مردم با صنعتي بود كه سال ها زندگي آنها را تحت تاثير قرار داده بود، بي خبر از آنچه در اين صنعت گذشته بود... خوب يا بد؛ اما قضاوت به واسطه موزه ها به دست آنها سپرده شد. ماحصل آن فزوني شوق يادگيري، تعامل سازنده، تحسين و ستايش مخلوقات دست بشر، سفر به گذشته و يادآوري خاطرات تلخ و شيرين، تقدير و تمجيد سال ها كار طاقت فرسا و پرمشقت و فراهم آوردن موقعيتي براي سپري كردن اوقاتي خوش و سازنده براي علاقه مندان و بازديدكنندگان بود. موزه نفت سبزوار و موزه هاي نفت آبادان «بنزين خانه» و «كارآموزان» كه ديري نيست از گشايش آنها مي گذرد، در سال جديد پذيراي گردشگراني خواهند بود كه مشتاقانه به دنبال دانستن هستند. در هريك از اين موزه ها با توجه به كاركرد قبلي آنها، مستندات تاريخي جذابي به نمايش گذاشته شده كه ذهن خلاق و پوياي آنها را به چالش مي كشاند. موزه پمپ بنزين تهران نيز در سال 98 به جمع ديگر موزه هاي نفت خواهد پيوست و شانه به شانه آنها، روزهاي نوروزي گردشگران را بهاري خواهد كرد.
موزه نفت سبزوار
در سال 18 شمسی جایگاه عرضه فراورده های نفتی در شهر سبزوار از سوی شرکت نفت انگلیس و ایران خریداری و با عنوان جایگاه شرکتی تا سال 47 مورد بهره برداری قرار گرفت. پس از تصویب هیات مدیره شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران، مقرر شد جایگاه شرکتی غیرعملیاتی سبزوار به موزه ای دائمی تبدیل شود. از سال 74 این جایگاه با مساحتی حدود 500 مترمربع با هدف ترویج فرهنگ بهینه سازی مصرف سوخت و نمایش بخشی از فعالیت های صنعت نفت به موزه تغییر کاربری داد و در سال 82 با همت کارکنان شرکت پخش فراورده های نفتی منطقه سبزوار رسما به بهره برداری رسید. در موزه نفت سبزوار، بیش از210 قلم شی شناسایی، ثبت و کدگذاری شده که از جمله آنها می توان به لوازم ابزاردقیق، لوازم آزمایشگاهی، آتش نشانی، پالایشگاهی، پمپ های روغن و بنزین، ولو، موتورهای دیزلی و انواع پیمانه اشاره کرد.
نشاني: استان خراسان رضوي، سبزوار، بلوار دكتر علي شريعتي
ساعت بازديد: 15 الي 20
روزهای بازدید: 2 الی 12 فروردین ماه
موزه نفت كارآموزان آبادان
آموزشگاه حرفه اي (ARTISAN SCHOOL) كه به كارخانه كارآموزان نيز شهرت داشت، در سال 12 خورشيدي برابر با 1900 ميلادي در دوره رياست جان كدمن بر شركت نفت انگليس و ايران به عنوان نخستين مركز آموزش فنون تخصصي صنعت نفت در خاورميانه و سومين مركز آموزش در جهان پس از كالج نفت در منچستر انگلستان و انستيتوي فني واشنگتن تاسيس شد. اين آموزشگاه كه ابتدا در مساحت 5 هزار مترمربع تاسيس شد و بعدها تا 11 هزار متر توسعه پيدا كرد، نخستين گام را براي تربيت و آموزش نيروي فني ايران برداشت و كارآموزان را در رشته هايی چون زبان، برق، ساختمان، مكانيك، تراشكاري، جوشكاري، نقشه كشي و لوله كشي ساختمان، حسابداري، ماشين نويسي، خياطي و نقشه برداري تربيت كرد. كارآموزان پس از گذراندن يك دوره پنج ساله همراه با دستمزد روزانه كه دو سال ابتداي آن در آموزشگاه و سه سال ديگر آن در پالايشگاه بود، بر اساس هوش، استعداد و توانايي، به عنوان كارگران فني در ميان واحدهاي مختلف پالايشگاه آبادان تقسيم مي شدند و به درجه كارمندي ارتقا مي يافتند. اين آموزشگاه كه نقش موثر و تعيين كننده اي در شكل گيري ساختار جديد اجتماعي شهر آبادان داشت، پس از دو دهه تعطيلي با همت مديران نفت و طرح موزه هاي صنعت نفت دوباره جان گرفت و رسما در دي سال 97 افتتاح شد.
نشاني: استان خوزستان، آبادان، بلوار مرحوم دهداري، روبه روي ورزشگاه تختي
ساعت بازديد: 9 الي 22
روزهاي بازديد: 2 الي 12 فروردين ماه
موزه بنزين خانه آبادان
جایگاه قدیمی سوخت آبادان با استناد به برخى سوابق به عنوان نخستین جایگاه سوخت در ایران در سال 1306شمسی (1927 میلادی) در مرکز شهر آبادان احداث شد. این مکان، ابتدا برای توزیع و فروش نفت سفید مورد استفاده قرار می گرفت و حلب های پر شده از مواد نفتی در آن به فروش می رسید.
با گذشت زمان و با ورود اتومبیل، این جایگاه به پمپ بنزین تبدیل شد. هنگام سوختگیری در این پمپ بنزین، ابتدا فراورده های نفتی که در مخازن پرچی نگهداری می شد، با استفاده از تلمبه های دستی به ظروف پیمانه ای منتقل و سپس براساس نیاز هر مصرف کننده، سوخت به وی تحویل داده می شد. پس از موافقت وزیر با راه اندازی موزه های نفت در آبادان، این مکان جزو اولویت های صنعت نفت برای موزه شدن قرارگرفت. به همین منظور، فاز مطالعاتی و پژوهشی این پروژه و به موازات آن، شناسایی و گردآوری اشیا و اسناد قدیمی مرتبط در سراسرکشور، به ویژه مناطق عملیاتی نفتی آغاز و پس از ماه ها کار مستمر و شبانه روزی، این موزه رسما در دي سال 95 به بهره برداري رسيد.
نشاني: استان خوزستان، آبادان، پارك شهرداري، جنب پمپ بنزين، روبه روي شوراي شهر
ساعت بازديد: 9 الي 22
روزهاي بازديد: 2 الي 12 فروردين ماه
وزير نفت تاکيد کرد:
ضرورت راه اندازي موزه ها و حفظ ميراث صنعت نفت در مسجدسليمان
وزير نفت، عمليات راه اندازي موزه ها و حفظ ميراث قابل عرضه صنعت نفت در مسجدسليمان را ضروري عنوان کرد و گفت: بسياري از اولين هاي اين شهر، جنبه ميراثي دارند که بايد حفظ و در معرض ديد عموم قرار گيرند. زنگنه عصر روز پنج شنبه، 16 اسفند، در نشست هم انديشي با مسؤولان شهر مسجدسليمان با اشاره به فرصت فراهم شده براي ديدار از اين شهر گفت: امروز به دليل احترام به مردم اين شهر، به مسجدسليمان آمدم و براي توجه به اين منطقه در بالاترين سطح اعلام آمادگي مي کنم. وزير نفت، مسجدسليمان را مهد و پرورشگاه بسياري از داشته هاي صنعت نفت ايران و صنعت نفت انگليس دانست و گفت: در حال حاضر تجهيزات نخستين چاه اکتشافي نفت در مسجدسليمان به عنوان نماد شرکت نفت BP در اين شرکت نگهداري مي شود.
وي با اشاره به شکل گيري نظام اداري و صنعتي مدرن براي نخستين بار در مسجدسليمان گفت: نبايد افسوس گذشته را خورد، بلکه بايد به آينده نگاه کرد. همان طور که هم اکنون نشانه هاي بسيار جدي از اميد براي آينده در فعاليت هاي مردم مسجدسليمان مي بينم و با تمام قوت به آنها کمک مي کنيم تا ثروت و اشتغال براي مردم اين منطقه ايجاد شود. زنگنه، عمليات راه اندازي موزه ها و حفظ ميراث قابل عرضه صنعت نفت در مسجدسليمان را ضروري دانست و گفت: خيلي از اولين هاي اين شهر از جمله پالايشگاه بي بي يان و نيروگاه برق تنبي، جنبه ميراثي دارند که بايد حفظ، مرمت و نگهداري شده و در معرض ديدم عموم و مورد بهره برداري در صنعت گردشگري قرار گيرد. وزير نفت ضمن يادآوري تأسيس شرکت هاي بهره برداري مناطق نفت خيز جنوب در سال 77 تأکيد کرد: اگرچه در آن زمان توليد نفت مسجدسليمان قابل مقايسه با ديگر مناطق نفت خيز جنوب نبود، اما وقتي موضوع توليد نفت مطرح مي شود، نمي توان نام مسجدسليمان را ناديده گرفت. به همين دليل به تأسيس شرکت بهره برداري نفت و گاز مسجدسليمان در کنار چهار شرکت ديگر اصرار کردم تا از اين طريق به توسعه اين شهر کمکي کرده باشم.
در صورت تزريق منابع مالي
بزرگترین موزه صنعت نفت سال ۹۸ در مسجدسلیمان به بهره برداری می رسد
اکبر نعمت الهي، مدير موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت در حاشيه بازديد وزير نفت از موزه هاي نفت شهرستان مسجدسليمان اتمام عمليات اجرايي موزه بزرگ صنعتي بي بي يان را نيازمند تزريق منابع مالي از سوي شرکت ملي نفت ايران عنوان کرد و گفت: هم اکنون عمليات احداث سالن و ساختمان اصلي موزه بي بي يان به عنوان نخستين پالايشگاه محلي خاورميانه با حدود 3500 مترمربع به اتمام رسيده، اما در ادامه مسير عمليات اجرايي اين موزه و چيدمان اشيا و تجهيزات آن با کمبود بودجه مواجه هستيم. به گفته نعمت الهي، طرح ايجاد موزه بزرگ صنعتي بي بي يان در سايت پالايشگاه بي بي يان و با موضوع اکتشاف، حفاري و توليد طراحي شده که در صورت تأمين اعتبارات لازم، در شش ماه اول سال آينده به بهره برداري مي رسد. مدير موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت کشور به تاريخچه احداث اين بنا نيز اشاره کرد و گفت: کارخانه گوگردسازي بي بي يان که به اختصار LDU نيز خوانده مي شود، در سال 1932 ميلادي از سوي شرکت نفت انگليس و ايران براي توليد فراورده هاي نفتي تاسيس شد. پالايشگاه بي بي يان تا حدود 50 سال گذشته مورد بهره برداري قرار مي گرفت و از آن تاريخ به بعد، به علت عدم احتياج به فراورده هاي آن، از مدار توليد خارج شد.
اکبر نعمت الهي به تاکيدات وزير نفت مبني بر سرعت بخشي به راه اندازي موزه هاي نفت مسجدسليمان نيز اشاره کرد و گفت: در صورت تأمين بودجه مور د نظر از سوي شرکت ملي نفت ايران، اين آمادگي در مديريت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت وجود دارد تا عمليات اجرايي احداث موزه هاي نفت اين منطقه را در کوتاه ترين زمان به پايان برساند.
برگزاری نمايشگاه رونمايی از اسناد تاريخی مديريت اكتشاف
نمايشگاه «رونمايي از اسناد تاريخي و ارزنده مديريت اكتشاف در چهلمين سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي» با همكاري مركز اسناد موزه هاي صنعت نفت برگزار شد.
در اين نمايشگاه كه در محل لابي ساختمان مركزي وزارت نفت از 19 تا 22 اسفند ماه برگزار شد، مجموعه اي از اسناد و مدارك شامل گزارش ها، نقشه ها، اقلام، ابزار و ادوات قديمي در حوزه زمين شناسي و نقشه برداري كه با همكاري مركز اسناد صنعت نفت مورد بررسي و ارزشيابي قرار گرفت، به نمايش درآمد. به گفته رييس پايگاه داده مكاني اداره نقشه برداري مديريت اكتشاف، گزارشات اشتوت كلاين و آرنولد هايم با قدمت بيش از 60 سال از جمله اين اسناد است.
ميترا جهانيان با اشاره به تنوع بسيار و قدمت بالاي 80 تا 90 سال برخي از اشيا و اسناد به نمايش درآمده در اين نمايشگاه مي افزايد: اسنادي از شركت نفت انگليس و ايران، آرم ها و لوگوهاي شركت نفت انگليس و ايران و شركت سهامي نفت ايران، قديمي ترين دوربين هاي عكسبرداري هوايي، شيشه فيلم عكس هوايي و دستگاه استروسكوپ براي ديدن سه بعدي عكس ها، از جمله اين موارد هستند.
صنعت نفت، وامدار مسجدسليمان
سحر سعيديان نخستين تحرکات اکتشاف نفت در منطقه خاورميانه از پهنه خوزستان آغاز شد و حاصل کاوش هاي سنتيتي مرينولدز و شرکت نفت انگليس و ايران به کشف نفت در چاه نمره يک مسجدسليمان انجاميد. در واقع کشف اين چاه نفتي با ايجاد تحولي بزرگ در اقتصاد ايران، زمينه ساز انجام اقدام هاي توسعه اي و مطالعات دقيق تر در باب دستيابي به منابع عظيمي از نفت و گاز در گستره مناطق نفت خيز جنوب کشورمان شد تا با وامدار کردن حيات اقتصادي کشور به خود، نام مسجدسليمان را بر پيشاني صنعت پرآوازه نفت ايران حک کند.
با گذشت بيش از 110 سال از روزهاي اوليه کشف طلاي سياه در اين منطقه و با وجود کاهش توليد نفت، مسؤولان امر بر آن شدند تا با حفظ و صيانت از ميراث تاريخي و ارزنده اين صنعت، رونق و شکوه از دست رفته مسجدسليمان را در قالب توسعه گردشگري بازگردانند.
بر همين اساس، طرح راه اندازي موزه هاي صنعت نفت که مقدمات آن از سال 92 و با تدابير بيژن زنگنه، وزير نفت آغاز شد، در روندي چند ساله و با ممارست و تلاش جمعي از مديران ارشد نفتي و فعالان عرصه ميراث فرهنگي و تاريخي و با در نظر گرفتن پنج نقطه در شهرستان مسجدسليمان فعاليت خود را ادامه داد.
چاه نمره يک، چشمه هاي نفتي سي برنج، نيروگاه تمبي، کارخانه تقطير و گوگرد سازي بي بي يان و کارخانه تقطير نمره 9، از جمله اماکني بودند که با هدف مشارکت در توسعه صنعت گردشگري، حفظ ميراث ارزشمند و کهن صنعت نفت، رونق کسب و کار، کمک به توانمندسازي نيروهاي بومي منطقه و بازآفريني جايگاه اين شهرستان در دستور کار مديريت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت کشور قرار گرفت.
در حال حاضر، ساخت بناي اصلي موزه بزرگ بي بي يان که به عنوان بزرگترين موزه صنعتي کشور با وسعت 3500 مترمربع شناخته مي شود، پايان يافته و در صورت تامين بودجه لازم از سوي شرکت ملي نفت ايران، چيدمان اشيا و تجهيزات موزه اي آن پس از مرمت و بازسازي در گام بعدي آغاز خواهد شد.