گزارش «مشعل» از تعمیرات اساسی شرکت پالایش نفت امام خمینی(ره)
تعمیرات اساسی با بهره مندی از نیروهای بومی
سمیه راهپیما- شرکت پالایش نفت امام خمینی (ره) ، امسال شاهد سه مرحله تعمیرات اساسی بود که یک بخش آن در بهار و دو بخش دیگر در فصل پاییز انجام شد. یکی از بارزترین شاخصه های این تعمیرات اساسی، به واحد تصفیه ته مانده برج های تقطیر (RCD) باز می گردد.برای نخستین بار در کشور، واحد تصفیه هیدروژنی باقیمانده سنگین با ظرفیت ۶۹ هزار بشکه در روز و به منظور کاهش میزان گوگرد موجود در محصول انتهای برج های تقطیر، طراحی و ساخته شده که با ساخت این واحد، زمینه لازم برای تبدیل نفت کوره سنگین به بنزین و محصول سبک تر فراهم شده است. این واحد دارای دو بخش بوده که هر بخش می تواند به صورت مجزا در سرویس قرار گرفته و وظیفه تصفیه را انجام دهد. هر بخش دارای ۵ راکتور است که در دمای 385 درجه سانتیگراد و فشار bar200 که در واقع بالاترین فشارکارکرد در کل واحدهای پالایشی دنیاست، فرایند حذف گوگرد از باقیمانده سنگین انجام می شود. این واحد با مجموع ۱۶۰۰ تن کاتالیست، بزرگ ترین واحد تصفیه هیدروژنی ایران به شمار می رود. محصول اصلی این واحد، باقیمانده سنگین تصفیه شده برای خوراک RFCC است و دیزل و نفتا از محصولات جانبی آن به شمار می رود. از این رو به دلیل اهمیت کارکرد این واحد، تعمیرات اساسی هر بخش به طور جداگانه انجام مي شود.
علیرضا امین، مدیر عامل شرکت پالایش نفت امام خمینی (ره) می گوید: «تعمیرات اساسی واحدهای معمولی در پالایشگاه ها هر 4-3 سال یک بار انجام می شود؛ اما در اين واحد هر سال به دليل سنگين بودن خوراك و غير فعال شدن سريع كاتاليست، تعميرات اساسي داريم و هر ساله كاتاليست آن تعويض مي شود.»
به گفته او، «امسال تعمیرات اساسی شرکت پالایش نفت امام خمینی (ره) در 3 مرحله انجام شده است؛ مرحله نخست آن در فصل بهار بوده که از 25 فروردین 97 آغاز و تا اواخر اردیبهشت ماه ادامه داشت. در این مدت 5 واحد عملیاتی قدیمی در فاز یک تعمیر شدند، مرحله دو و سه تعمیرات اساسی به واحدهاي 12، 19 و 33 و يك خط واحد RCD اختصاص داشت که از مهر امسال شروع شد و در آبان ماه به پایان رسید. تعمیرات اساسی بقيه واحدهاي شركت نیز در بهار سال آینده انجام خواهد شد.»
مدیر عامل شرکت پالایش نفت امام خمینی (ره)، در ادامه به استفاده از نیروی های بومی در تعمیرات اساسی اشاره می کند و می گوید: «تمام مراحل تعمیرات اساسی واحد 14 RCD و 19 توليد گوگرد، از سوی پیمانکاران بومی منطقه انجام شده و می توان گفت 80 درصد نیروها (1600 نفر) از استان مرکزی تامین شده است؛ البته از تخصص نیروهای سایر نقاط کشور نیز استفاده شده است.»
او در توضیح واحد 19 (واحد گوگردسازی) می گوید: «پالایشگاه امام خمینی (ره) دارای دو واحد گوگرد سازی است. گاز سولفید هیدروژن (که از واحد تصفیه گاز با آمین به دست می آید) و گازهای خروجی واحد آب ترش، خوراک این دستگاه هستند که در این دستگاه به روش کلاوس گوگرد تولید می شوند. خوراک واحد، ابتدا در یک کوره مخصوص در حرارت بالای ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد تحت تبدیل حرارتی قرار گرفته و سپس در مجاورت کاتالیزور در یک راکتور دو مرحله ای به گوگرد مذاب آزاد تبدیل شده و پس از جامد سازی به بازار عرضه می شود. واحد شماره یک با ظرفیت روزانه ۶۰ تن و واحد شماره دو با ظرفیت روزانه ۶۴۰ تن گوگرد با خلوص ۹۹.۵ درصد به صورت گرانول و پرک تولید می کند.»مدیر عامل شرکت پالایش نفت امام خمینی(ره) ادامه داد: پالایشگاه نفت امام خمینی (ره) در سال 1372 به عنوان بزرگ ترین واحد پالایشگاه تک واحدی کشور، با ظرفیت اسمی 150 هزار بشکه در روز راه اندازی شد كه با تغييرات فني ايجاد شده به 175 هزار بشكه افزايش یافت و نخستین پالایشگاهی است که کار مطالعه و عملیات اجرای آن بعد از انقلاب اسلامی و در نخستین سال بعد از جنگ تحمیلی آغاز شد. »
امین می افزاید: «اين شركت توانست با هدف حداکثر سازی بنزین، کاهش نفت کوره و ایجاد ارزش افزوده از سال 1385 با تشکیل کنسرسیومی متشکل از دو شرکت ایرانی سازه و ODCC و شرکت چینی SEI به كار خود ادامه دهد و با وجود تمام کمبودها و فشارهای ناشی از محدویت های بین المللی، به حول و قوه الهی و با همت متخصصان داخلی، این طرح را تکمیل و همزمان با سی و چهارمین بهار آزادی در بهمن سال 1391 با میلیون ها نفر ساعت کار مداوم کارکنان تلاشگر و خستگی ناپذیر این شرکت به ثمر برساند و با افتتاح و راه اندازي واحد هاي جديد از سوی متخصصان و جوانان توانمند و غيور ايراني در شرایط تحریم، بدون حضور متخصصان و نمايندگان شركت هاي طراح اصلی يا صاحبان دانش فني (Licensors)، ضمن پالايش 250 هزار بشكه در روز نفت خام، به تخصصي ترين و بزرگترين پالايشگاه توليد كننده بنزين و گازویيل پاك كشور بر اساس استانداردهاي روز دنيا (EURO IV) تبديل کند. اکنون این پالایشگاه محصولاتی چون بنزین یورو 4، گازوییل، نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره سبک، وکیوم باتوم، پروپیلن، گاز مایع و گوگرد گرانول را تولید می کند.»
ارزیابی ریسک قبل از تعمیرات اساسی
در زمان تعمیرات اساسی، شرایط واحد عملیات از حالت نرمال خارج می شود و خطرات آن نیز با زمان عملیات نرمال واحد متفاوت است. معمولاً در این شرایط، گروه های مختلف تعمیراتی در واحد مشغول به کار می شوند و ممکن است فعالیت یک گروه باعث ایجاد خطر برای گروه دیگر شود، از این رو آشنایی با خطرات و رعایت دقیق دستورعمل های ایمنی در پیشگیری و کاهش احتمال وقوع حوادث اهمیت زیادی دارد. در این زمینه محمد سپهری راد، رئیس نگهداری و تعمیرات شرکت پالایش نفت امام خمینی (ره) می گوید: «برای هرکدام از نیروهایی که به منظور انجام تعمیرات اساسی وارد پالایشگاه می شوند، نخست کلاس آموزش ایمنی برگزار مي شود و در زمان کار نیز، یک نیروی ایمنی برای كنترل شرايط ايمني هر قسمت اختصاص مي يابد. با توجه به اينكه قبل از اجرای تعميرات اساسي، تمام خطرات احتمالی در قالب ارزیابی ریسک بررسي و شناسایی شده، بر اساس آن به پیمانکاران آموزش و تذکرات لازم داده می شود.»
او در ادامه به واحدهای 12، 14 و 19 که تعمیرات اساسی در آن صورت گرفته، اشاره می کند و می افزاید: «واحد 12، یکی از واحدهای بنزين سازي پالایشگاه است که کار تعمیرات اساسی آن پاییز امسال انجام شد. این واحد یک چهارم بنزین پالایشگاه را تولید می کند. اجراي این تعمیرات در یک برنامه 19 روزه به اتمام رسید. واحد RCD نیز در دو بخش تحت تعميرات اساسي قرار گرفت که شامل راكتورهاي Train B و دستگاه ها و تجهيزات می شود. باید گفت برنامه كاري دستگاه ها و تجهيزات در مدت زمان 17 روز و تخليه و بارگيري راكتورهاي اين Trainدر 28روز انجام شد. واحد 19 نيز Train A ، در مدت زمان 17 روز تحت تعميرات قرار گرفت.»
به گفته او «واحد RCD از جمله واحدهای تازه تأسیس فاز دوم شرکت پالایش نفت امام خمینی (ره) است که وظیفه تصفیه ته مانده برج های اتمسفری و خلأ را که به عنوان خوراک در واحد RFCC مورد استفاده قرار می گیرد، به عهده دارد. در این واحد، فرایند جذب فلزات و گوگرد از ته مانده برج تقطير انجام می شود و به دلیل ماهیت سنگین بودن خوراک واحد و جذب فلزات و گوگرد، فعالیت کاتالیست راکتورهای این واحد به مرور زمان كاهش مي يابد که برای حفظ کیفیت محصول خروجی، باید کاتالیست این واحد تعویض و کاتالیست نو جایگزین شود .»
رئیس نگهداری و تعمیرات شرکت پالایش نفت امام خمینی (ره) می گوید: «تمام تعمیرات اساسی واحد 12 امسال به پایان رسید كه تمامی تجهيزات و دستگاه ها كه شامل 202 تجهيز مختلف است، تحت تعمير قرار گرفت، ضمن آنکه واحد 19 نیز با 18 دستگاه و RCD با 34 تجهيز تعمير آن انجام شد، همچنین واحدهای 19 و 14 داراي دو سري Train موازي هستند كه براي جلوگيري از توقف كامل توليد، به صورت Train به Train تحت تعميرات قرار مي گيرند.»