گزارش هفته نامه «مشعل» از تجهيزات ساخت داخل شرکت پالايش گاز شهيد هاشمي نژاد نمایشگاهی از جنس خودکفایی
سميه راهپيما شرکت پالايش گاز شهيد هاشمي نژاد به منظور دستيابي به خودکفايي، با استفاده از توانمندي و تجربه کارکنان مجموعه خود و نيز شرکت هاي داخلي، اقدام به تامين تجهيزات و قطعات مورد نياز کرده تا ضمن ايجاد اشتغال در کشور و ارج نهادن به بخش خصوصي و با توجه به سياست هاي اصل 44 قانون اساسي، از خروج ارز جلوگيري کند. با اين رويکرد، فعاليت هاي خودکفايي در چند سال گذشته، صرفه جويي اقتصادي قابل توجهي را به دنبال داشته است. اين شرکت با سرلوحه قرار دادن فرامين مقام معظم رهبري («همت مضاعف، کار مضاعف»، «جهاد اقتصادي» و «توليد ملي، حمايت از کار و سرمايه ايراني» و «حمايت از کالاي ايراني») و با تکيه بر همت نيروهاي متعهد صنعت نفت و گاز و شرکت هاي توانمند داخلي، توانسته بيشتر قطعات و تجهيزات وارداتي را در داخل کشورمان توليد و شعار «ما مي توانيم» را از سال 1385 محقق کند و در کنار فراهم کردن تجهيزات خود، به ساير پالايشگاه ها مانند پالايشگاه گاز پارسيان، گاز ايلام، گاز بيد بلند و مجتمع گاز پارس جنوبي خدمات جانبي ارائه دهد. اين شرکت براي اينکه بتواند فعاليت هاي خود را به متقاضيان استفاده از تجهيزات ساخت داخل معرفي کند، در کارگاه مرکزي پالايشگاه، اقدام به ايجاد نمايشگاهي دائمي با عنوان «خودکفايي» کرده است، از اين رو هفته نامه «مشعل» بازديدي از اين نمايشگاه داشته و گزارشي تهيه کرده است که در ادامه مي خوانيد:
شرکت پالايش گاز شهيد هاشمي نژاد در سال هاي 77 و 78 با تاسيس دفتر فني کارگاه مرکزي توانست با صنايع داخلي ارتباط برقرار کند. رويکرد اين کارگاه گرفتن قطعه خارجي و استفاده از آن نبود؛ بلکه با ارتباط هايي که در صنايع مشهد، تهران، شيراز و اصفهان برقرار کرد، توانست مباحث تعميراتي و بازسازي، بخصوص ساخت قطعات الکترونيکي را از همان سال پيگيري کند. به همين دليل آغاز تحريم ها، شوک و توقفي در سيستم وارد نکرد؛ زيرا به دانش ساخت تجهيزات مورد نياز خود دست يافته بوديم. مجتبي عباس نژاد، نماينده خودکفايي شرکت پالايش گاز شهيد هاشمي نژاد در استان خراسان رضوي در اين زمينه مي گويد: سيستم خودکفايي در پالايشگاه، داراي ساختاري نظام مند با دو تيم مشخص است. تيم نخست شامل برنامه ريزي و طراحي است که از روساي پالايشگاه ها تشکيل شده است و ايجاد مسير خودکفايي را بر عهده دارند. در تيم دوم نيز کارشناسان تخصصي فعاليت دارند که در تمام واحدها همچون تعميرات برق، بازرسي فني، امور کالا، تعميرات مکانيک، تعميرات ماشين آلات و تعميرات ابزار دقيق که با توليد پايدار ارتباط دارند، در کميته خودکفايي عضو هستند.
به گفته او، هدف از تشکيل کميته خودکفايي اين است که اگر کارگاهي تقاضاي خريد داشت، نخست در اين کميته بررسي شود و اگر مي خواست کالا را از طريق ساخت داخل تامين کند، تقاضا به سمت اداره کالا برود. به عبارت ديگر، اگر از سوي کميته ها ساخت داخل انجام پذير باشد، مسير مشخص است، در غير اين صورت هم به طور مستقيم خريد خارج مطرح نمي شود، بلکه واحدهاي پژوهشي که در پالايشگاه حضور دارند، ساخت داخلي را مورد بحث و بررسي قرار مي دهند و با استادان دانشگاه و شرکت هاي دانش بنيان تبادل نظر مي کنند تا به طريقي بتوانيم به ساخت داخل دست يابيم و در آخر اگر انجام پذير نبود، خريد خارجي انجام خواهد شد. يکي ديگر از کارهايي که کميته خودکفايي انجام داده، تهيه شناسنامه فني قطعات است. اين شناسنامه شامل تمامي اطلاعات قطعه از جمله نقشه ساخت، خواص مکانيکي، آناليز مواد، فرايند ساخت و نحوه بازرسي و همچنين معرفي استانداردهاي لازم براي ساخت است. حساسيت بالاي قطعات مورد استفاده در پالايشگاه و عدم خريد آنها از سوي شرکت هاي خارجي، با توجه به اعمال تحريم ها باعث شد تا با اتکا به توانايي داخلي، اقدام به مهندسي معکوس قطعات و تهيه شناسنامه فني شود. عباس نژاد درباره شناسنامه فني مي گويد: سال 1386، شناسنامه فني قطعات داخل تهيه شد که کار آن در داخل پالايشگاه انجام مي شود و تاکنون توانسته ايم نزديک به سه هزار شناسنامه فني صادر کنيم. تهيه اين شناسنامه در حال حاضر از سوي شرکت هاي متخصص انجام مي شود و سازنده مي تواند از اين شناسنامه براي ساخت قطعات يدکي استفاده کند، همچنين بازرس فني نيز مي تواند براي کنترل ابعاد و تحويل گيري از اين شناسنامه استفاده کند، حتي براي انبارش و نگهداري صفحه اي نيز انباردار اختصاص داده اند که به چه صورت و با چه تمهيداتي انبارش و بسته بندي کنند. به عبارت ديگر، شناسنامه فني بايد حاوي قطعه فابريک و اطلاعات کامل براي ساخت يک قطعه باشد که اين شناسنامه به روش مهندسي معکوس تهيه مي شود. به گفته او، 95 درصد تجهيزات مکانيکي شامل تجهيزات ثابت و دوار اين پالايشگاه ساخت داخل شده و پنج درصد ديگر به دليل هزينه هاي بالاي آن، براي توليد داخلي توجيه اقتصادي ندارد. همچنين تجهيزات، مواد و اقلام يدکي مورد نياز در قسمت هاي ابزاردقيق، برق و مواد شيميايي به ترتيب 45 درصد، 45 درصد و 30 درصد ساخت داخل شده است. نماينده خودکفايي شرکت پالايش گاز شهيد هاشمي نژاد ادامه مي دهد: براي اينکه توليد شرکت هاي داخلي و دانش بنيان را به نمايش بگذاريم، نمونه اي از کارهاي انجام شده در 10 تا 15 سال اخير را در نمايشگاه دائمي گذاشته ايم تا به نوعي با سازنده ها تبادل فکر و انديشه کند. عباس نژاد، وظيفه ديگر کميته خودکفايي را ارائه خدمات جانبي به ديگر پالايشگاه ها مي داند.
دستيابي به توليدپايدار
وقتي بحث خودکفايي به ميان مي آيد، ناخودآگاه ذهن مان به سمت جلوگيري از خروج ارز، کاهش قيمت ها و ايجاد و افزايش اشتغالزايي و مواردي از اين قبيل مي رود و صنعتگران کشورمان با تکيه بر دانش فني خود توانسته اند اين امر را محقق کنند و شرکت پالايش گاز شهيد هاشمي نژاد توانسته از قطعه سازي فراتر رود و به سمت ساخت تجهيزات گام بردارد. در اين زمينه سيد مهدي محمودي، کارشناس کميته خودکفايي مي گويد: اکنون علاوه بر قطعه سازي، به بحث ساخت تجهيزات و مجموعه سازي نيز وارد شده ايم؛ البته در کنار مجموعه سازي، نگاهي به توانمندسازي شرکت هاي منطقه نيز داريم تا در اين مسير، از يک سو اطلاعات شرکت ها را به روز کنيم و از سوي ديگر شرکت ها با نياز پالايشگاه آشنا شوند. او مي گويد: مدعي هستيم که در خودکفايي، جزء اولين ها هستيم و برخي تجهيزات مورد نياز پالايشگاه هاي گاز پارسيان، ايلام، بيد بلند و مجتمع گاز پارس جنوبي را تامين کرده ايم. مجموعه پالايشگاه اعتقاد راسخي دارد که مي توان به شرکت هاي داخلي اعتماد کرد و قطعات و تجهيزاتي ساخت که با فناوري روز دنيا برابري کند. اکنون با همسو شدن همت همکاران و تعهدي که شرکت هاي سازنده داشته اند، توانسته ايم به توليد پايدار دست يابيم. محمودي ادامه مي دهد: تجهيزات پالايشگاه به بيش از 30 سال پيش باز مي گردد، به همين دليل بايد در زمينه انرژي بازنگري داشته باشيم. بتازگي به اين مقوله وارد شده ايم تا تجهيزاتي را که از بعد انرژي پر مصرف هستند، بازنگري کنيم.
صرفه جويي ارزي با ساخت داخل
سيد حسين رئيس السادات، مسئول کارگاه تراشکاري و ابزارسازي شرکت پالايش گاز شهيد هاشمي نژاد نيز مي گويد: توانستيم دستگاه تيوب کش اتوماتيک هيدروليک را که ساخت کشورهاي اروپايي است به توليد داخلي برسانيم، براي مطالعه، طراحي و ساخت اين دستگاه، 6 ماه زمان صرف شده است، اين دستگاه قابل انتقال به داخل واحدهاي عملياتي بوده و مي توان عمليات خارج کردن تيوب از مبدل را در محل تجهيز انجام داد و اکنون حدود چهار سال است که کار مي کند. همچنين دستگاه هاي ديگري در اين کارگاه ساخت داخل شده اند که با ساخت آنها به صرفه جويي ارزي دست يافته ايم.
همکاري با شرکت هاي دانش بنيان
تعميرات ابزار دقيق شرکت پالايش گاز شهيد هاشمي نژاد نيز گام هاي بلندي در مسير خودکفايي برداشته و توانسته است موفقيت هاي چشمگيري در تجهيزات کنترلي، اچ اس اي حفاظتي، سيستم هاي اعلام حريق و سيستم هاي هشداردهنده به دست آورد. علي بيات، رئيس تعميرات ابزار دقيق پالايشگاه گاز شهيد هاشمي نژاد با بيان اين مطلب مي گويد: در زمينه ارتقا، بهينه سازي و به روزرساني نرم افزار سيستم هاي کنترلي کارهاي بسيار خوبي در واحدها انجام شده است، همچنين از خدمات ساير پالايشگاه ها در زمينه خودکفايي نيز استفاده مي کنيم. در گذشته براي تهيه تجهيزات پيچيده با فناوري بالا، به کشورهاي خارجي وابستگي داشتيم؛ اما اکنون توانسته ايم آنها را تجاري سازي و بومي سازي کنيم. او ادامه مي دهد: با شرکت هاي دانش بنيان نيز ارتباط خوبي برقرار کرده ايم، به طوري که اکنون با استفاده از مهندسي معکوس شرکت هاي دانش بنيان، سيستم هاي کنترل دلتا وي(deltav) توليد مي شود. اين سيستم با کمک شرکت هاي دانش بنيان و پارک علم و فناوري شيراز طراحي و توليد شده و در حال نصب در واحد بازيافت گوگرد است. با اين کار توانسته ايم به قطع وابستگي و انحصار در کشور دست يابيم. بيات در ادامه با اشاره به برنامه هاي آينده اين واحد مي گويد: تصميم داريم در آينده، يکي از واحدهاي فراورش گاز را بهينه سازي کرده و به منظور ارتقاي سيستم کنترل آن، که به سال 1960 مربوط است، از يک سيستم کاملا داخلي استفاده کنيم.
بومي سازي رله هاي استاتيک
همچنين مهدي رادپيشه، رئيس کارگاه برق پالايشگاه گاز شهيد هاشمي نژاد مي گويد: خودکفايي در حوزه برق را مي توان در دو بخش سخت افزاري و نرم افزاري خلاصه کرد. در بخش نرم افزاري 100 درصد کارهاي نگهداري، تعميرات، طراحي و مهندسي و اجرا را خودمان انجام مي دهيم و در بخش سخت افزاري نيز کارهاي زيادي انجام داده ايم و اکنون بيش از 90 درصد خريدهاي مان از داخل انجام مي شود يا بومي سازي شده که نمونه بارز کار بومي سازي شده، کارت هاي ژنراتور است، همچنين در تعمير رله هاي استاتيک نيز تامين کارت هاي آن را با شرکت هاي بومي داخلي انجام مي دهيم.
دريافت تقديرنامه از زيمنس
مهدي عبدالهيان، کارشناس ارشد برق رله هاي حفاظتي پالايشگاه شهيد هاشمي نژاد است که توانسته، طرحي را به شرکت زيمنس ارائه کند و مورد قبول واقع شود و زماني که نمونه عملياتي آن در سال 2020 توليد شد، اولين دستگاه آن بعد از توليد به ايران فرستاده مي شود. به گفته او، شبکه برق پالايشگاه دچار اغتشاشاتي بود که بايد از بين مي رفت، از اين رو توانستيم يک رله حفاظتي شبيه سازي کنيم و پالايشگاه را براي پايلوت در نظر گرفتيم که نتيجه اين طرح، مورد تاييد شرکت زيمنس قرار گرفت و تقديرنامه اي از سوي اين شرکت براي بنده ارسال شد و اين طرح را به صورت پايلوت جهاني معرفي کردند.
از آنجا که مهم ترين زيرساخت ها و بنيان هاي اقتصادي جهان و کشورمان به نوعي مرتبط و متکي به نفت و فراورده هاي نفتي است، هرگونه جهش و تحول در زمينه خودکفايي اين صنعت عظيم در توسعه و پيشرفت ساير بخش ها تاثير مثبت و مستقيم دارد و دستاوردهاي ارزشمندي را نصيب کشور خواهد کرد. در اين ميان، رهنمودهاي رهبر انقلاب براي دستيابي به استقلال، خودکفايي و تقويت بنيان هاي صنعت نفت به جهان، تلاشگران را به سمت قطع کامل وابستگي هدايت مي کند و مهر تاييدي بر اهميت خودکفايي در کشور است. رهبر معظم انقلاب اسلامي دهه اخير را دهه «پيشرفت و عدالت» ناميدند تا چشم انداز اقتصادي کشور را ترسيم کنند و مسير حرکت را مشخص سازند. اعلام پي در پي چند سال متوالي با شعار اقتصادي ( نوآوري و شکوفايي سال 1387، اصلاح الگوي مصرف سال 1388، همت مضاعف، کار مضاعف سال 1389، جهاد اقتصادي سال 1390 و 1391، توليد ملي، حمايت از کار و سرمايه ايراني، اقتصاد مقاومتي سال 1393، اقتصاد مقاومتي اقدام و عمل سال 1395، اقتصاد مقاومتي توليد- اشتغال سال 1396 و حمايت از کالاي ايراني سال 1397) مصداق تاکيد ايشان بر امر خودکفايي است. اعمال تحريم هاي ظالمانه عليه کشورمان، بيانگر اين واقعيت است که در زمان کنوني، نقطه جهش انقلاب اسلامي ايران به قله هاي پيشرفت، همان نقطه اقتصادي است. بي دليل نيست که دشمنان نيز تمام سرمايه و همت خويش را در همين امر متمرکز کرده و براي به چالش کشيدن اين نظام، گذرگاه اقتصادي را برگزيده اند؛ اما با تدابير هوشمندانه رهبر معظم انقلاب اسلامي مي توان از تمام اين مشکلات سربلند بيرون آمد.