شرح احاديث اخلاقي   درس خارج فقه   مقام معظم رهبري

امام صادق(ع) درباره رسول اکرم(ص) مي فرمايد: آن حضرت درجلسه اي که با افرادي مواجه بودند، نگاه هاي خودشان را بين افراد حاضر، بين اصحابشان بالسويه تقسيم مي کردند. واقعاً چه اهتمامي به مساوات و عدالت انسان دراين بزرگوار مشاهده مي کند. به همه بالسويه نگاه کردن، کار سختي است. حضرت فرمود: رسول گرامي(ص) هرگز پايشان را در مقابل اصحابشان درازنکردند. شما ملاحظه کنيد آن زمان با آن عادات عرب جاهلي آن دوره، بعضي اوقات عرب بدوي مي آمد، خدمت حضرت، پايش را دراز مي کرد در دامن حضرت چون مستحب شده بود که ناخن ها را بگيرند، مي گفت: يا رسول الله! ناخن هاي پاي من را بگير! در يک چنين فضايي، اين بزرگوار اين طور رفتار مي کردند، برابر اصحاب خودشان هرگز پاهايشان را درازنمي کردند، وقتي کسي باآن بزرگوار مصافحه مي کرد، دست مي داد، حضرت دستشان را ازدست او جدا نمي کردند تا او جدا بکند. تا او دست حضرت را رها نمي کرد، حضرت دستشان راکنار نمي کشيدند. اصحاب پيغمبر، اول ملتفت نبودند، همين طور دست حضرت را نگه مي داشتند. مدتي دستان بزرگوار در دستشان بود، خسته مي شدند. بعد که فهميدند حضرت به جداکردن دست ابتدا نمي کند، «مالَ بيده»، بعد از لحظه اي، دستشان را مي کشيدند که حضرت به زحمت نيفتند. اينها اخلاقياتي است از رسول خدا (ص) که اُسوه است.

 

سخن نيک

انسان ها با دو چشم و يک زبان به دنيا مي آيند تا دو برابر آنچه مي گويند، ببينند، اما از طرز سلوک شان اين طور استنباط مي شود که با دو زبان و يک چشم تولد يافته اند، زيرا همان افرادي که کمتر ديده اند، بيشتر حرف مي زنند و آنهايي که هيچ نديده اند، درباره همه چيز اظهار نظر مي کنند.

 

معرفي کتاب و  نرم افزار

کتاب «زندگاني چهارده معصوم عليهم السلام» اثر آيت الله حسين مظاهري به زبان فارسي به صورت نرم افزار اندرويدي از سوي مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي در اختيار کاربران قرار گرفته است.

 

ويژگى‏هاى نوجوانان‏

انسان پس از طى‏كردن دوران كودكى، وارد عالم جديد و پرجنب و جوش و با طراوت نوجوانى مى شود. دورانى كه با تغييرات، دگرگونى‏ها، رفتارها و واکنش هاى ويژه توأم است.  تربيت و هدايت نوجوانان، بدون شناخت صحيح مسائل مربوط به آنان هيچ‏گاه ميسر نمى‏ شود.  موفقيت و ناموفقيت والدين و هر مربى ديگر وابستگى كامل به شناخت درست و رفتارهاى سنجيده مربيان دارد؛ در غير اين صورت اهدف تربيتى حاصل نخواهد شد.

   خصوصيات نوجوانان‏

كارشناسان امور تربيتى معتقدند 12 تا 16 سالگى براى پسران و 10 تا 14 سالگى براى دختران، سن نوجوانى است.  در اين دوران تغييرات جسمى همراه با تحولات روحى و بحران هيجانات و دگرگونى‏ها، در شخصيت نوجوان به سرعت انجام مى‏ شود و مى‏توان گفت كه اين مرحله از مراحل حيات انسان از مهم‏ترين مراحل شكل‏گيرى و تثبيت شخصيت آنان بوده و از دشوارترين مراحل سازگارى محسوب مى‏شود.

  بررسى برخي   خصوصيات نوجوانان

خودشناسى و خويشتن‏يابى: نوجوان مشتاق است تا خود حقيقى را بشناسد و توانايى‏ها و استعدادهاى خود را دريابد. خود دوستى و خودگرايى در او شديد شده تا حدى كه همه چيز را براى خود مى‏خواهد و حتى تمايل دارد ديگران نيز مطيع او باشند.  با شناختن اين خصوصيت است كه مى‏توان نوجوان را آگاه كرد و خود حقيقى وجودش را معرفى کرد تا بداند انسان حقيقى كيست، ارزش‏هاى الهى و انسانى كدامند و پايبندى به اين ارزش‏ها چه نتايج‏سودمند و اثرات سازنده‏اى در زندگى فردى و اجتماعى او خواهند داشت؟ اگر   بتوانيم به درستى انسان الهى را به او بشناسانيم، قطعاً او خداشناس و خدا باور خواهد شد و نماز را پرچم سعادت و ستون تكامل وقله رهايى خواهد يافت.

 تزلزل افكار و عقايد: نوجوان در آغاز شكل‏گيرى ارادى شخصيت خود، به ادله مختلف همچون ناآگاهى به مسائل، نشناختن افكار درست از نادرست، نداشتن معيار سنجش افكار صحيح از ناصحيح، ضعف استدلال در قبال افكار و انديشه‏هاى ديگران، زودباورى، ترديد و تضاد، ضعف انديشه و تشخيص نادرست معارف دينى و مانند آن، گرفتار تزلزل در فكر و عقيده مى‏شود، زيرا آنچه در ذهن دارد از ثبات و استوارى برخوردار نبوده و قادر به دفاع از فكر و عقيده خود نيست.  از طرف ديگر نوجوان به ظواهر محسوس اهميت بيشترى مى‏دهد و بيش از حد ذهن‏گرا است. غالباً بدون توجه به واقعى و جدى بودن مطلبى آن را مى‏پذيرد. او در ذهن خود گرفتار كشمكش و تضاد بوده و برايش دشوار است كه امر و نهى ديگران را بپذيرد و توقع دارد آنچه در فكر و خيال او مى‏گذرد، به اجرا درآيد و گرنه مقاومت و ايستادگى مى‏كند.  در چنين وضعيتى ضرورى است نوجوان را به گونه‏اى تربيت و هدايت كرد كه بتواند با ادله كافى به نماز و رابطه با خدا عشق بورزد؛ به ‏نحوى كه در قبال وسوسه‏هاى شياطين نلغزد و در گيرودار تضاد وكشمكش فكرى به ترديد گرفتار نشود، زيرا اگر بتواند از عقيده و انديشه عبادت و نماز به‏خوبى دفاع كند، احساس موفقيت و پيروزى مى‏كند كه اين احساس مى‏تواند نوعى ثبات فكرى در او ايجاد کند.

  بيدارى‏هاى متعدد: دوران نوجوانى دوران بيدارى‏هاى متعددى همچون بيدارى فطرت، مذهب، جهان‏بينى، وجدان، ميل به كمال، استدلال‏خواهى و فعاليت غدد است.  نوجوان بينش خاصى از جهان دارد و مى‏خواهد به آنچه در نظام خلقت مى‏گذرد شناخت بهتر و عميق‏تر پيدا كند. خصوصاً درباره خداوند، دين، بهشت، جهنم، مرگ و ده ها مسئله ديگر، تا با زدودن مجهولاتِ خود، به شناخت صحيحى دست يابد و فطرت بيدار شده خود را اقناع کند. در اين صورت به‏سوى خداپرستى و عبادت متمايل مى‏ شود.  بيدارى وجدان در نوجوان ظهور مى‏يابد يعنى او نسبت به مسائل نوعى خودآگاهى درونى پيدا مى‏كند و كليات فضايل و رذايل را درك مى‏كند و قاضى خويشتن مى‏شود. اگر كار خوبى انجام داد، شادمان مي شود و اگر خطايى مرتكب شد، پشيمان و نگران است.  بيدارى روح كمال‏خواهى و تعالى در نوجوان شور و هيجانى ايجاد مى‏كند تا او هر چيز را تا سر حد كمال و اعلى‏ بخواهد. در چنين وضعيتى است كه او رفتار ديگران از جمله رفتار والدين را با اين معيار مى‏سنجد و زير ذره‏بين ديدگاه خود قرار مى‏دهد. اگر با افكار و روحيه كمال‏خواهى و مطلق‏گرايى او تطبيق نداشت، روى برمى‏گرداند ومخالفت مى‏كند؛ از اين رو مى‏توان او را به سرچشمه كمال يعنى خداوند سبحان راهنمايى كرد تا در نتيجه اين جذبه و شناخت الهى به‏رابطه با خداوند عشق بورزد.  بيدارى استدلال باعث دليل خواهى، برهان‏طلبى و كشف علت از جانب نوجوان در رويارويي با مسائل مختلف است. هر چند ادله مورد پسند او ممكن است دليل نما، ضعيف و سست باشد. در هر صورت ضرورى است با ادله روشن، قابل درك و فهم و در عين حال قوى او را يارى داد تا افكار و انديشه‏هاى دروغين بر او تسلط نيابند.  در سنين نوجوانى بيدارى دينى و احساسات، تمايلات و جهش‏هاى مذهبى به تدريج آشكار مى‏شوند و نوجوان تمايل دارد حقايق دينى را بفهمد و روابط بين خود و خدا و دين را درك كند. اين بيدارى موجب علاقه او به عمل دينى و كار و تلاش با معيارهاى مذهبى است و رغبت به عبادت و نماز در او زياد مى‏شود تا حدى كه گاهى گرفتار افراط هم مى‏شود؛  بنابراين اگر مى‏خواهيم نوجوان از نسيم روحبخش نماز و عبادت بهره‏مند شود، بايد بدانيم كه توجه به اين بيدارى‏ها و هدايت و راهنمايى درست آنها به سمت انديشه صحيح الهى و كمال حقيقى، همراه با استدلال، ارشاد و ارائه اسلام ناب محمدى (ص) به آنان است كه مى‏تواند تعادل و ثباتى در شخصيتش به‏وجود آورد تا به ورطه گمراهى و دام‏هاى شيطان گرفتار نشود، همچنين دقت در شناخت اين بيدارى‏ها، مراعات كردن و مدارا کردن، پرهيز از ايجاد افكارخرافى مى‏تواند آنها را به ايجاد رابطه با خداوند يارى کند.

 اضطراب و ترس: ترس، يك حالت عاطفى است كه داراى جلوه‏هاى هيجانى بوده و به‏صورت‏هاى مختلف در افراد، خصوصاً نوجوانان ظهور مى‏يابد.  ترس گاهى حقيقى و زمانى خيالى است. در عين حال داراى علل گوناگونى است كه برخى از آنها عبارتند از: ترس از عدم موفقيت در كار و تحصيل، ترس از داشتن نقص، عدم شايستگى، احساس حقارت، ناتوانى در حل مشكلات خود، پيش‏آمدها و مشكلات آينده، احساس گناه و لغزش، افكار و انديشه‏هاى نادرست و مانند آن.  با توجه به اين خصوصيت نوجوانان، ضرورى است علت‏ها و محرك‏هاى ترس و اضطراب را در آنان كاهش داد، سپس با روش هاى مناسب، به هدايت و تربيت آنان همت گمارد.  اگر بتوانيم به درستى نوجوانان را با منبع فيض الهى كه منشأ هر آرامشى است، متصل کنيم، ترس و اضطراب از وجود آنها رخت‏برمى‏بندد، زيرا آنان در سايه توحيد و عبوديت درمى‏يابند كه نواقص وجود انسان در سايه راز و نياز و بندگى حقيقى به‏تدريج رفع شده و انسان رو به كمال مى‏رود همچنين با توكل به خداوند مشكلات آينده حل مى‏ شود و تحقير و تمسخر ديگران كه برآمده از جهل است، بى‏معنا و پوچ خواهد بود و اگر در گذشته دچار گناه و لغزش شده‏اند، خداوند مهربان توبه‏پذير است و رحمت واسعه او شامل بندگانش مى‏شود و در سايه زندگى هدفمند الهى درمى‏يابد كه مى‏توان با بندگى و طاعت خداوند بر ترس و اضطراب فايق آمد، زيرا ذكر و ياد خداوند سلامت روان نوجوان را تأمين و قلب پاكش را با خداوند مأنوس مى‏كند. در نتيجه از تضادها و رنج‏هاى فكرى و روانى نجات يافته و با درك اين آرامش، ذائقه‏اش از حلاوت نماز شيرين مى‏ شود.

 ادامه دارد ...

 

صفحه اي براي گسترش و ترويج  فرهنگ، آد اب و اند يشه د يني تهيه و تنظيم:  ستاد اقامه نماز وزارت نفت

يک شبهه ويک پاسخ

پرسش: منظور از مرگ امت هادر آيه 34 سوره اعراف چيست؟

پاسخ: خداوند متعال در آيه ياد شده مي فرمايد: «وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لايَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا يَسْتَقْدِمُونَ»

«براي هر قوم و جمعيتي، زمان و سرآمد (معيني) است و هنگامي كه سرآمد آنها فرا رسد، نه ساعتي از آن تأخير مي‏كنند و نه بر آن پيشي مي‏گيرند» واژه‏ «امّت» به معناي «گروه و جماعت و ملت» است و آيه فوق بر مرگ و حيات ملت‏ها و تمدن‏ها اشاره دارد.  سرآمدن اجل امت، به معناي نابودي و عذاب و يا از بين رفتن شوكت و عزت آنهاست. 

ملت هاي جهان همانند افراد، داراي مرگ و حياتند، ملت هايي از صفحه روي زمين برچيده مي‏شوند و به جاي آنها ملت هاي ديگري قرار مي‏گيرند، قانون مرگ و حيات مخصوص افراد انسان نيست، بلكه اقوام و جمعيت ها و جامعه‏ها را نيز در بر مي‏گيرد.  با اين تفاوت كه مرگ ملت ها غالبا بر اثر انحراف از مسير حق و عدالت و روي آوردن به ظلم و ستم و غرق شدن در درياي شهوات و فرو رفتن در امواج تجمل پرستي و تن‏پروري است.

هنگامي كه ملت هاي جهان در چنين مسيرهايي گام بگذارند و از قوانين مسلم آفرينش منحرف شوند، سرمايه‏هاي هستي خود را يكي پس از ديگري از دست خواهند داد و سرانجام سقوط مي‏كنند. بررسي فناي تمدن هايي همچون تمدن بابل، فراعنه مصر، قوم سبا و كلدانيان، آشوريان، مسلمانان اندلس و امثال آنها، اين حقيقت را نشان مي‏دهد كه در لحظه فرا رسيدن فرمان نابودي كه بر اثر اوج گرفتن فساد صادر شده بود، حتي ساعتي نتوانستند پايه‏هاي لرزان حكومت هاي خويش را نگاه دارند؛ بنابراين هر جامعه‏اي ممكن است دچار عذاب و مجازات يا از بين رفتن شوكت و عزت در اين جهان شود و گرچه اصل دين اسلام ديني جاوداني است، اما جامعه‏ مسلمانان در طول تاريخ از اين حكم مستثني‏ نيست و تنها شرطي كه براي رفع مجازات آنان تعيين شده است، بودن پيامبر(ص) در ميان امت يا استغفار و توبه‏ مردم و بازگشت به سوي تعاليم الهي است؛ چنانكه خداوند متعال فرموده: «وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فيهِمْ وَ ما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ» «ولي (اي پيامبر!) تا تو در ميان آنها هستي، خداوند آنها را مجازات نخواهد كرد و (نيز) تا استغفار مي‏كنند، خدا عذابشان نمي‏كند».

دقت داشته باشيد كه مراد از مجازات در اين آيه (ليعذبهم و انت فيهم)، مجازات عمومي است به طوري كه كل امت اسلام از بين بروند.  مفهوم آيه اختصاص به مردم عصر پيامبر(ص) ندارد، بلكه يك قانون كلي در باره همه مردم است؛ از اين رو در حديث معروفي كه در منابع شيعه از حضرت
علي (ع) و در منابع اهل تسنن از شاگرد حضرت علي (ع) ابن عباس نقل شده، مي‏خوانيم: «كان في الارض امانان من عذاب اللَّه و قد رفع احدهما فدونكم الآخر فتمسكوا به و قرأ هذه الاية» «در روي زمين دو وسيله امنيت از عذاب الهي بود؛ يكي از آنها (كه وجود پيامبر بود) برداشته شد، هم اكنون به دومي (يعني استغفار) تمسك جوييد، سپس آيه فوق را تلاوت فرمود»

 

اخبار ستاد اقامه نماز

اجراي طرح نشاط وتعالي ويژه فرزندان شرکت ملي حفاري

آيين اختتاميه طرح نشاط و تعالي ويژه فرزندان سطوح ابتدايي و متوسطه کارکنان شرکت ملي حفاري ايران از سوي شوراي فرهنگي واقامه نمازوپايگاه مقاومت بسيج اين شرکت برگزار شد.  در اين آيين مديران، روحانيون، فرمانده حوزه مقاومت بسيج شهيد تندگويان (وزارت نفت - جنوب)، فرمانده و مسئولان پايگاه مقاومت بسيج شرکت، خانواده ها و دانش آموزان شرکت کننده حضور داشتند.

در اين آيين سرهنگ عباس ممبيني، فرمانده حوزه مقاومت بسيج شهيد تندگويان در جنوب در سخناني در باره اهداف برگزاري طرح پر کردن اوقات فراغت نوجوانان و جوانان دانش آموز در فصل تابستان که از سوي اين حوزه و پايگاه بسيج برنامه ريزي مي شود، توضيحاتي ارائه داد.  وي گفت: در اين زمينه همکاري روحانيون و اساتيد و همچنين واحد مرتبط شرکت ملي حفاري ايران قابل تقدير است و تلاش شد تا دانش آموزان از اين فرصت نهايت بهره گيري را در ابعاد معنوي و حرفه آموزي با توجه به تنوع برنامه ها داشته باشند.   در ادامه حجت الاسلام مهدي زرشناس، استاد حوزه و دانشگاه و کارشناس مسائل تربيتي و خانواده گفت: کسي که براي زندگي، هدف و برنامه ريزي ندارد، مانند کشتي بي ناخدا است و به جايي نمي رسد.

وي افزود: طرح نشاط و تعالي، برنامه و هدف دارد و فرصت مناسبي است تا دانش آموزان با شناخت استعداد و توانايي هاي خود در خصوص آينده هدف گذاري و برنامه ريزي کنند.   در اين آيين پس از اجراي چند برنامه فرهنگي، پخش کليپ و موسيقي، از نفرات برتر هر يک از رشته هاي پيش بيني شده اين طرح با اهداي جايزه تقدير شد.  فرمانده پايگاه مقاومت بسيج شرکت ملي حفاري ايران گفت: اين دوره به مدت حدود 40 روز براي دانش آموزان دختر و پسر از سال پنجم ابتدايي تا سال اخر دبيرستان برگزار و در آن حدود 218 دانش آموز شامل 120 دختر و 98 پسر مشغول به تحصيل در مجتمع هاي آموزشي شهداي حفاري در شهرک قائم شرکت کردند.  علي سالمي با بيان اينکه هدف از اجراي اين طرح پرکردن اوقات فراغت دانش آموزان در ايام تابستان مانند سال هاي گذشته بود، افزود: در اين دوره براي دختران کلاس هاي آموزش آشپزي، تهيه شيريني، خياطي، کار با نمد، جعبه سازي، نقاشي و اصول عقايد و اخلاق و ... برگزار شد.  سالمي اظهار کرد: براي پسران نيز کلاس هاي آموزش الکترونيک، خطاطي، آواها، عکس، فيلم و اصول عقايد و اخلاق و داستان هاي قرآني برگزار شد که مورد استقبال مجموعه شرکت کنندگان و خانواده هاي آنان قرار گرفت.

 

شهيد رحيم حيدري

شهيد حيدري در روزهاي سخت وطاقت فرساي شهر آبادان که مدام مورد حمله هواپيماهاي دشمن بعثي عراق قرار مي گرفت، پتروشيمي آبادان را عرصه خدمت خود قرار داد. جان بي قرارش حضور در عرصه خدمت را با همه شرايط بحراني ترجيح مي داد. دلتنگ دخترش که تنها يادگار زندگي اش بود، مي شد، اما هرگز ميدان خدمت که آن روز ميدان جنگ بود را خالي نکرد وسرانجام درهفتم آبان سال 63 به آرزوي ديرينه اش يعني شهادت رسيد. همسرش درباره رحيم مي گويد: «به پدر و مادرش بسيار احترام مي گذاشت، بخصوص مادرش، وقتي از خانه بيرون مي رفت، سر مادرش را مي بوسيد و وقتي باز مي گشت، همين طور»

 

با فرزانگان ترتيب اثر به سفارش ها

هر کس که در ادارات دولتي کاري داشت، به شهيد آيت الله  مدرس مراجعه مي کرد و ايشان هم فوري نامه اي براي او مي نوشت. شخصي به ايشان ايراد گرفت و گفت: شما سفارش هر کس را نکنيد گاه به نامه ها ترتيب اثر نمي دهند.  جواب داد: من سفارش آنها را مي کنم؛ اگر کارشان انجام شد، مرا دعا مي کنند و اگر نشد، مي گويند: خدا مدرس را حفظ کند. او کار خود را انجام داد ولي وزير فلان فلان شده انجام نداد.

 

زلال احکام

پرسش: آيا سجده بر سنگ عقيق صحيح است. و در صورتي که نگين انگشتر باشد، سجده بر آن چه حکمي دارد؟

پاسخ: طبق نظر مقام معظم رهبري (دام ظله) سجده بر عقيق اشکال ندارد، همچنين اگر انگشتر هم باشد، با رعايت ساير شرايط سجده بر آن صحيح است.