طعم ترش نفت خام درهزار لای
مشعل سعيد محمد بيگي انتقال نفت خام به پالايشگاه ها باهدف فرآورش و توليد محصولات راهبردي مانند بنزين که نقش مهمي در حوزه حمل ونقل دارد، موضوع و مسئوليت مهمي است که شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران عهده دار آن است. روزانه ميليون ها ليترنفت خام از طريق 14هزارکيلومترخط لوله و تاسيسات جانبي آن (تلمبه خانه ها وايستگاه هاي پمپاژو...)، مسيرهاي دور و نزديک در دل کوه ها و دشت ها را مي پيمايند تا اين کالاي با قابليت تبديل به محصولات با ارزش اقتصادي بالا،به مصرف کنندگان آن برسد. گاه درصد سولفور ياهمان گوگرد موجود دراين کالا(نفت خام) آنقدر بالاست که انتقال آن باخطوط لوله معمولي امکان پذيرنيست؛به ديگر معنا، نفت خام درون خطوط لوله انتقال آنقدر«ترش» وميزان خوردگي آن بالاست که انتقال آن بايد باخطوط لوله بامقاومت بالا انجام شود.خط انتقال نفت سبزآب-ري،خطي باهمين مشخصه است وشرکت ملي مهندسي و ساختمان نفت ايران اجراي آن را به عهده دارد.آنچه مي خوانيد، گفت وگويي است باغلامرضا سالاروند، مجري طرح خط انتقال نفت خام ترش سبزآب-ري؛خطي بامشخصه هاي ويژه ترازخطوط معمولي انتقال نفت خام وازمعدود خطوطي که قراراست نفت خام ترش دريـافتي ازحوزه هاي نفتي را بــه پــالايشگاه هاي کشورانتقال دهد.
درابتدا طرح خط انتقال نفت خام ترش سبزآب- ري را معرفي کنيد.
خطوط انتقال به منزله شريان هايي هستند که نفت خام وفرآورده هاي نفتي را ازمبادي توليد به نقاط مصرف منتقل مي کنند، اما نکته مهم دراين ميان سيالي است که ازطريق اين خطوط منتقل مي شود. خط انتقال
سبزآب-ري، قراراست نفت خام ترش رابه پالايشگاه هايي مانند کرمانشاه (آناهيتا) اراک و تهران منتقل کند.
بنابراين عمده هدف اين طرح،انتقال نفت خام ترش حوزه نفتي دزفول شمالي به پالايشگاه هاي کرمانشاه، اراک و تهران وشيرين سازي آن براي تبديل به محصولات نفتي است.
شروع اين خط لوله «سبزاب» استان خوزستان و به قولي«دزفول شمالي» است که باپيمودن مسافت حدود620 کيلومتربه منطقه ري(پالايشگاه شهيد تند گويان ) دراستان تهران مي رسد.
چه دليلي موجب شد تا طراحي وساخت اين خط لوله در دستور کار قرار گيرد؟
هم اکنون يک رشته خط لوله 26 اينچ، نفت خام شيرين را ازحوزه نفتي اهواز به تهران ارسال مي کند ودرطول مسير،اين سيال را به پالايشگاه هاي کرمانشاه، شازند اراک، تهران و تبريزانتقال مي دهد. اين خط لوله که براي انتقال روزانه 450هزاربشکه نفت خام شيرين طراحي شده است،درصورت انتقال نفت خام ترش درمدت کوتاهي دچارخوردگي مي شود ومسائل زيست محيطي زيانباري ايجاد مي کند. از اين رو،افزايش توليد نفت خام ترش درحوزه دزفول شمالي سبب شد تا طراحي وساخت خط لوله سبزاب - ري در دستور کار قرارگيرد.
ويژگي خط انتقال نفت خام ترش سبزآب-ري در چيست؟
همانطورکه پيش تراشاره شد ودرعنوان اين طرح هم آمده، خط لوله سبز آب -ري «نفت خام ترش» را منتقل خواهد کرد؛ نفت خامي که درصد سولفور(گوگرد) آن بالاست به طوري که باخطوط لوله موجود انتقال دهنده نفت خام شيرين و ديگر فرآورده هاي نفتي، امکان جابه جايي آن نيست و اگر هم باشد درکوتاه ترين زمان ممکن به خوردگي خط و از بين رفتن آن مي انجامد.
خط لوله اي که ازآن صحبت مي کنيد، بايد ازاستانداردي ويژه برخوردار باشد.اينطور نيست؟
بله دقيقا همينطوراست.استاندارد خط لوله سبزآب-ري،«نيس» است. استانداردي بين المللي است که در مقابل خوردگي نفت خام ترش، مقاومت بالايي دارد ومانع از خوردگي لوله درکوتاه مدت مي شود.
درباره مسير اين خط لوله بيشتر توضيح دهيد.
اين خط لوله ازسبزاب انديمشک در استان خوزستان شروع مي شود و بنابرطراحي، نفت خام ترش حوزه دزفول شمالي را جمع آوري وبه منظور شيرين سازي و تبديل فرآورده، به پالايشگاه هاي کرمانشاه، امام خميني (ره) شازند اراک، شهيد تندگويان (تهران)وپالايشگاه تبريزانتقال مي دهد.
ظرفيت انتقال نفت خام ترش از خط لوله سبزاب - ري چقدر است؟
اين خط لوله در سه اندازه اينچ -قطر وبه صورت تلسکوپي اجرا خواهد شد به اين معنا که ازسبزاب خوزستان تلمبه خانه تنگ فني دراستان لرستان30 اينچ،ازتنگ فني تاپالايشگاه امام خميني(ره)شازند اراک استان مرکزي 26 اينچ واز پالايشگاه امام خميني (ره)تا پالايشگاه تهران نيز18 اينچ خواهد بود.
دليل تلسکوپي بودن اين خط لوله چيست؟
دليل اجراي تلسکوپي خط لوله سبزاب-ري هم اين است که در620 کيلومتر مسيري که ازخوزستان تا تهران طي مي کند،سه مرحله برداشت صورت مي گيرد.
درمرحله نخست 155هزاربشکه نفت خام ترش ارسالي ازحوزه دزفول شمالي(سبزآب) درتلمبه خانه تنگ فني به منظور پالايش درپالايشگاه نفت کرمانشاه برداشت خواهد شد.
مرحله دوم برداشت از خط انتقال نفت خام ترش سبزاب -ري در اراک خواهد بود.دراين مرحله هم 190هزاربشکه نفت خام ترش براي پالايش در پالايشگاه امام خميني(ره) برداشت خواهد شد.
درآخرين مرحله نيزبقيه نفت خام ترش که 105 هزاربشکه است، در پالايشگاه شهيد تندگويان تهران برداشت و پالايش مي شود.
برداشت هايي که درطول مسيرخط انجام خواهد شد،حجم انتقال سيال درون آن را کاهش خواهد داد؛ بنابراين، قطرلوله نيزبايد متناسب با حجم سيال کم شود. به همين دليل، طراحي واجراي خط لوله سبزآب-ري تلسکوپي خواهد بود، بنابراين توضيحات،طراحي انتقال نفت خام ترش از اين خط لوله تلسکوپي روزانه،450 هزاربشکه نفت خام ترش خواهد بود.
طرح احداث خط انتقال نفت خام ترش سبزاب -ري،چه زماني کليد خورده است؟
شروع اوليه طرح به سال 1393برمي گردد اما به دليل برخي مسائل از جمله کمبود منابع مالي،اين طرح درسه مرحله دچارتوقف ودر نهايت آبان ماه سال 1394 فعاليت هاي اجرايي آن ازسرگرفته شد.
با توجه به توقف ايجاد شده دراجراي طرح،چه زماني را براي پايان آن پيش بيني کرده ايد؟
زمان بندي اوليه در نظرگرفته شده براي اين طرح سه ساله بود يعني احداث خط انتقال نفت خام ترش سبزاب - ري مي بايست در97 پايان مي يافت، اما درپي توقف هاي پيش آمده به دليل مسائلي همچون تحصيل اراضي،محيط زيست وکمبود منابع مالي،اين زمان بندي نيزتحت تاثير قرار گرفت و زمان اجرا طولاني تر شد.
هم اکنون نيز پروژه خط اتتقال نفت خام ترش سبزاب - ري با مشکلات مالي به ويژه تامين منابع ارزي روبه روست، اما براي شکستن اين سد تلاش زيادي شده است تا پروژه پيش برود.
با توجه به تمديد سه ساله اجراي طرح
سبزآب - ري، اميدواريم اين طرح فارغ از مشکلات مالي و موارد پيش گفته طي دو سال آينده پايان يابد.
برآورد مالي اوليه براي اجراي طرح سبز آب - ري چقدر بوده است؟
برآورد مالي اوليه اين طرح به دو بخش ريالي وارزي تقسيم مي شود که بخش ريالي