رویکرد پژوهشگاه صنعت نفت برای ورود به بازارهای جدید
مشعل آموزش بايد متوجه آينده باشد و به چشم اندازهاي آينده بنگرد؛ زيرا اگر آينده را نشناسيم و نتوانيم آن را تعريف يا ترسيم کنيم، چگونه ميتوانيم وروديهاي جديد سازمان را براي دنياي ناشناخته فردا تربيت کرده و آماده سازيم؟ از اين رو، با اهميتترين مباني برنامهريزي آموزشي، پيشبيني و آينده نگري وقايع و فعاليت سازمان هاست، پيش بيني در چارچوب برنامهريزي آموزشي و استراتژيک، به منظور ايجاد حيات درازمدت و ترسيم افق برنامهها، فعاليتها و منابع که در هر سازمان لازم و ضروري است و پيشبيني شناخت محيط آتي و عوامل موثر بر آن و يافتن تهديدها، تنگناها، موقعيتها و فرصت هاي سازمان در آن محيط. از اينرو، آگاه بودن نسبت به فرصتهاي آتي داخل و خارج از سازمان، نقطه آغاز برنامهريزي آموزشي است و توجه نکردن به آن، محصول برنامهريزي آموزشي را با آسيب پذيري روبه رو ميکند، بنابراين بخش سوم و پاياني گفت وگوي دکتر جعفر توفيقي، رئيس پژوهشگاه صنعت نفت با «مشعل» به اهداف پژوهشگاه در حوزه هاي آينده پژوهي در تکنولوژي تجاري سازي و شناخت نياز هاي صنعت نفت اختصاص يافت که در ادامه مي خوانيد:
تا چه اندازه شناخت نيازهاي صنعت نفت به ورود در عرصه رقابتي موجود در بازار کمک مي کند؟
براي ورود به بازارهاي هدف در صنعت نفت و گاز به دنبال آن هستيم که صرفا منتظر مراجعه مشتري نباشيم و خودمان وارد صنعت شويم و تحليل تکنولوژي داشته باشيم و به صنعت پيشنهاد دهيم که در چه جاهايي مي تواند بهبود ايجاد کرده، تکنولوژي هاي خود را جايگزين تکنولوژي هاي روز کند و توسعه دهد. به عنوان مثال، در شيرين سازي که الان با حلال انجام مي شود، به وسيله فناوري هاي غشايي هم مي تواند اين کار صورت گيرد و برخي مزيت هاي اقتصادي، آلايندگي و خوردگي دارد که قصد داريم ارتباطاتمان را با صنعت وسيع تر و گفت وگوهاي مان را موثرتر و اعتمادشان را جلب کنيم و در کنار پروژه هايي که آنها به ما سفارش مي دهند، برآورد کنيم که ده ها پروژه ديگر وجود دارد و ما مي توانيم در صنعت تشخيص دهيم و در مذاکره، مزاياي آن ها را معرفي کنيم. به عبارتي، پژوهشگاه را از حاشيه خارج کرده و به متن صنعت ببريم و با همکاري مشترک، بحث گروهي، تبادل نظر و تحليل تکنولوژي، زمينه هاي جديدي را براي نفت و گاز فراهم کنيم.
با توجه به شرايط رقابتي موجود، پژوهشگاه صنعت نفت چه تدابيري را براي حضور در بازار انديشيده است؟
کار ديگري که بيشتر به آن خواهيم پرداخت، اين است که ما فعاليت هايمان را به نياز امروز صنعت محدود نکنيم و بحث مهم آينده نگري و آينده پژوهي در تکنولوژي را با تمام توان پيگيري خواهيم کرد. به عبارت ديگر، پژوهشگاه قصد دارد در کنار پروژه هايي که براي صنعت انجام مي دهد، روي پروژه هايي که در حال حاضر بازار ندارد، ولي پيش بيني مي شود تکنولوژي هاي آينده ساز و نوظهوري باشند، سرمايه گذاري کرده و زيرساخت هاي پژوهشي و مقدمات توسعه دانش فني آن را آماده کند؛ چون پيش بيني مي شود چه تکنولوژي هايي مورد نظر است. به عنوان مثال در مورد ازدياد برداشت نسبت به روش هاي موجود چه تکنولوژي هايي در حال توسعه است يا در حوزه کاتاليست ها و جاذب ها چه تحولاتي به وقوع مي پيوندند که ممکن است چهره آن عوض شود. اين هم جزو برنامه هاي آينده پژوهشگاه است که در حوزه توسعه تکنولوژي ابتکار و نوآوري داشته باشيم، به عبارتي در بازار صنعت منفعل نبوده و محدود به سفارش صنعت نباشيم.
پژوهشگاه صنعت نفت براي حضور پرقدرت در صنعت نفت، با چه مشکلاتي مواجه است؟
کاهش هزينه هاي پژوهش، هدف ديگري است که در پژوهشگاه دنبال مي شود، چون يکي از چالش هايي که امروز صنعت با بخش پژوهش دارد، قيمت بالاي تمام شده است که ما به دنبال کاهش آن هستيم.
دليل هزينه هاي بالاي پژوهش در اين مرکز، تعداد کارکنان و هزينه هاي بالا سري زياد و پرهزينه بودن کار پژوهش است. پژوهشگاه، پرديس وسيعي دارد که نگهداري از مرکز و تجهيزات پيشرفته آن پرهزينه است و به نظرم بايد برآوردها دقيق تر انجام شود، يعني پژوهشگاه بايد حاشيه سودش را کاهش دهد.
موضوع ديگري که مورد تاکيد من بوده و بارها اعلام کرده ام، اين است که امروز فضاي پيرامون پژوهشگاه، يک فضاي رقابتي است و ديگر پژوهشگاه صنعت نفت، تنها بازيگر توسعه تکنولوژي نيست. به اين معنا که ما بايد در کيفيت خدماتمان و در سرعت خدمات رساني بازنگري کنيم. اين موضوع يکي از سياست هاي مهم ماست که رقابت پذيري خود را بالا ببريم و در کنار رقابت پذيري، همکاري هايمان را نيز افزايش دهيم. به عبارت ديگر، رقابت مثبت را در اين مي بينيم که بتوانيم پروژه هاي بزرگي از صنعت بگيريم و با همکاري انجام دهيم، همکاري هايي که منجر به هزينه نشود، چرا که ما بنا نداريم براي انجام ماموريت هاي جديد، هزينه پژوهشگاه را بالا ببريم. بالاخره در کشور دانشگاه ها و پژوهشگاه هاي زيادي خودشان را براي ارائه سرويس به صنعت نفت تجهيز کرده اند، بنابراين لازم نيست که ما هزينه کنيم؛ زيرا مي توانيم با همکاري مشترک، هم منافع مشترک داشته باشيم و هم هزينه هايمان را کاهش دهيم.
برنامه هاي پژوهشگاه صنعت نفت براي تجاري سازي تکنولوژي ها چيست؟
بحث مهم ديگر، تجاري سازي دستاوردهاست که چون پژوهشگاه نمي تواند مستقيم به تجاري سازي اقدام کند و جزو مسئوليت هاي ما هم نيست، بنابراين تلاش مي کنيم که فرايند تجاري سازي را تسهيل کنيم تا شرکت هايي که توليد صنعتي تکنولوژي را انجام مي دهند، استاندارد دانش فني را دريافت کرده و بازار خوبي داشته باشد؛ چرا که تجاري سازي، موکول و منوط به داشتن بازار است.
پژوهشگاه صنعت نفت از چه مزايايي براي بهبود جايگاه خود در صنعت نفت مي تواند بهره مند شود؟
استفاده از گرنت هايي که در سطح ملي و بين المللي وجود دارد، يکي از اهداف تعيين شده پژوهشگاه است، به عنوان مثال در مجامع جهاني حاضرند براي برخي پروژه هاي زيست محيطي، گرنت در اختيار بگذارند. بنابراين درصدديم براي بعضي مسائل اجتماعي، فرهنگي و تکنولوژي که در اين زمينه حرفي براي گفتن داريم، فعال شويم، چون در هر حال پژوهشگاه به جذب منابع مالي و ارائه خدمات جديد نياز دارد، از اين رو بررسي مي کنيم که ببينيم در سطح جهاني، قادر به انجام چه کارهايي هستيم.
در داخل هم اين گونه است، در معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري، گاه گرنت هايي در برخي زمينه هاي خاص داده مي شود که دانش فني، توسعه پيدا کند. بنابراين در حال مطالعه هستيم تا ببينيم چه فرصت هايي پيش روي ماست. بعضي مراکز، سازمان ها و بانک هاي جهاني حاضرند اين گرنت ها را براي مطالعه در بخش هاي خاص بدهند که اميدواريم در اين بخش هم فعال تر شويم تا بتوانيم هم شعاع عملياتي را گسترش دهيم و هم گرنت هاي جديدي جذب کنيم و اثربخشي پژوهشگاه را افزايش دهيم.
آيا پژوهشگاه صنعت نفت، براي ارتقاي سطح عملکرد خود از آموزش هاي بين المللي و اعزام نيرو به خارج بهره مند است؟
پژوهشگاه هر سال براي کارکنان و نيروهاي سازمان هاي ديگر، دوره هاي آموزشي برگزار مي کند و تقويم آموزشي در بخش هاي مهندسي، فني، علمي و پژوهشي دارد که در اين دوره ها از مدرسان و توانمندي هاي شرکت هاي خارجي هم استفاده مي کنيم.
در موارد بسيار محدودي نيز نيروهاي خود را براي گذراندن دوره هاي آموزشي به خارج از کشور اعزام مي کنيم؛ ولي مواردي هم بوده که در اجراي دوره ها از مدرسان خارجي استفاده کرده ايم.
طرح ها و برنامه هاي آتي پژوهشگاه صنعت نفت چيست؟
طرح مرواريد (2)
در طرح مرواريد (2) مطالعه روي هيدرات هاي گازي در درياي خليج فارس انجام خواهد شد که برآورد مي شود بيش از ذخاير گازي کشف شده در کف درياها و اقيانوس ها باشد. همچنين پژوهشگاه اعلام آمادگي کرده که اين مطالعه را در درياي عمان انجام دهد و ذخاير هيدرات هاي گازي را در درياي عمان کشف کند.
طرح کيميا (2)
با توجه به اينکه طرح کيميا، موفق به توسعه دانش فني فرمولاسيون چند ماده شيميايي شد، مذاکره براي اجراي فاز(2) آن در حال انجام است.
پاکسازي زيستي خاک هاي آلوده
مذاکراتي در منطقه چشمه خوش، براي رفع خاک هاي آلوده با تکنولوژي هاي زيستي انجام شده است. نکته مهم در صنعت نفت و گاز اين است که وقتي يک تکنولوژي توسعه پيدا مي کند، بسرعت قابليت گسترش دارد. صنعت نفت ما با اين گستردگي که دارد و بحث رفع آلودگي از خاک هاي آلوده که واقعا بحثي ملي است، مي تواند در صدها جا اجرا شود که اين موضوع در اقتصاد صنعت نفت بسيار مهم است.
در ارزيابي عملکرد پژوهشگاه هم اجراي اين پروژه ها بسيار مهم است؛ چون گاه برداشت مي شود، پژوهشگاه که 10 ميليارد تومان هزينه کرده و يک دانش فني را توسعه داده، ارزشش به چه چيزي است. بايد اذعان کرد که ارزش آن به عمومي کردن و همه گير کردن دانش فني است.