در گفت وگو با معاون بهداشت صنعتی وزارت نفت مطرح شد:

بهبود 99 درصدی مبتلایان به کرونا در صنعت نفت

سمیه راهپیما یک «سیستم مدیریت بهداشت» سازمان را در کنترل ریسک های بهداشتی توانمند می کند و در دستیابی به استانداردهای بالاتر عملکرد از طریق بهبود مداوم یاری می رساند. این سیستم می بایست ساختار، مسوولیت ها، اقدام ها، دستورعمل ها و منابع شرکت را در جهت اجرای مدیریت بهداشت، از جمله فرآیندهای شناسایی علل ریشه ای عملکرد ضعیف و پیشگیری از وقوع مجدد و راهبری بهبود مداوم هدایت کند.  سیستم مدیریت بهداشت بسیار مهم است و در تمام وزارتخانه ها و شرکت ها از آن برای پایش و کنترل بیماری استفاده می شود. وزارت نفت نیز از این قاعده مستثنی نیست و با مهندسی بهداشت صنعتی در اداره کل اچ اس ای خود توانسته است از مخاطرات محیطی بکاهد. به دلیل اهمیت این موضوع با امیر غفاری، معاون بهداشت اداره کل بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل  وزارت نفت گفت وگو کرده ایم که مشروح آن را در ادامه می خوانید.

   لطفا درباره جايگاه و هدف معاونت بهداشت صنعتي بفرمایید؟

نقش صنعت نفت در تأمین انرژی کشور، همچنين ارتقای شرایط اقتصادی بر هيچ كس پوشيده نيست. کارکنان رکن اساسی و عامل موفقیت، پیشرفت و توسعه پایدار در اين صنعت راهبردی هستند و ماهیت مخاطره آمیز عملیات بر لزوم حفظ سلامت کارکنان می افزاید.

 در صنعت نفت پتانسیل قابل توجهی از خطرهای بهداشتی وجود دارد که نیاز به شناسایی، اندازه گیری، ارزیابی و کنترل آنهاست. اين ریسک ها، ماموریت ویژه و هدف راهبردی واحدهای مهندسی بهداشت صنعتی در اچ اس ای را بسيار بااهميت می کند. این خطرها ممکن است ناشی از عوامل زیان آور شيميايي همچون بنزن، عوامل زیان آور فیزیکی مثل صدا، استرسورهای ارگونومیک شامل ایستگاه های كاري یا عوامل زیانآور بیولوژیک نظير میکروارگانیسم ها و يا حتي عوامل رواني باشد.

خطرهای بهداشت شغلی ممکن است باعث ناراحتی، بیماری، اختلال در سلامت یا حتي مرگ شاغلان شود، حفظ و ارتقای سطح سلامت تمام کارکنان صنعت نفت، هدف راهبردی واحدهای بهداشت صنعتي در شرکتهای اصلی و  فرعي صنعت نفت است.

شناسایی خطرهای یادشده، ارزیابی ریسک مواجهات شغلی بیش از حدود مجاز و به کارگیری اقدام های مهندسی و مدیریتی برای کنترل خطرهای بهداشت شغلی ازجمله فعاليت هاي عمده همكاران بهداشت صنعتي است و تمامی اطلاعات و داده های اندازه گیری در سامانه مدیریت عملکرد بهداشت ثبت مي شود.

   مهم ترین فعالیت ها و اولویت های  معاونت بهداشت صنعتی چیست؟

اگر بخواهیم به فعالیت های معاونت بهداشت صنعتی در سطح وزارت نفت بپردازیم، باید آن را به هفت محور تقسیم کنیم:

تدوين شاخص های عملكرد مهندسي بهداشت وزارت نفت با بهره گيري از عناصر هشت گانه شاخص های بهداشت صنعتي انجمن بین المللی توليدكنندگان نفت و گاز(OGP): تدوين و ابلاغ راهنماي ارزيابي سيستم مديريت بهداشت و شاخص هاي عملكردي به شماره MOP-HSED-Gl-100 و به جهت اجرايي شدن هر يك از عناصر مندرج در اين مستند، راهنماها و دستورعمل هاي مرتبط تدوين شده كه تاكنون 11 سند مرتبط به شرکت های زيرمجموعه وزارت ابلاغ شده است. همچنين برای تسريع در اجرايي شدن آن، آموزش های توجيهي مرتبط در ستاد شرکت های اصلي و زیرمجموعه برگزار شده است.

دستور عمل معاينات شغلي كاركنان صنعت نفت(MOP- HSED- In-100)

راهنمای تدوین شناسنامه و احد صنعتي/کارگاه (MOP- HSED- Gl -101)

راهنمای تدوین استراتژی ارزیابی و مدیریت مواجهات شغلی کارکنان با عوامل زیان آور (MOP-HSED-Gl-102)

راهنمای ايجاد، استقرار و توسعه برنامه تناسب با کار Fitness to Work(MOP-HSED-Gl-103)

راهنماي مديريت مهندسي بهداشت انتشار مواد رادیواکتیو طبيعي(NORM) در صنعت نفت(MOP-HSED-Gl-104)

راهنماي مديريت فوریت های پزشكي در صنعت نفت (MOP-HSED-Gl-105)

راهنمای اندازه گیری صدا در صنعت نفت (MOP-HSED-Gl-108)

تهيه برنامه جامع مديريت مهندسي بهداشت حرفه ای صنعت نفت:

برنامه جامع، تصویری واضح از اقدام های آینده واحد بهداشت در اداره كل HSE، شرکت های اصلی، تابع و عملیاتی را بیان می دارد. در این سند كه براي سال های 1404-1401 و بر مبنايRoad-map مديريت بهداشت صنعتي تدوين شده، اهداف کلان، راهبردها و سیاست های مهندسی بهداشت صنعت نفت تبیین شده است و نحوه تدوین اهداف خرد، برنامه های عملیاتی و وظایف اجرایی، همچنین مسوولیت ها در هر بخش مشخص می شوند.

طراحي و اجراي سامانه نرم افزاري ارزيابي عملكرد مهندسي بهداشت (در بستر اينترانت): به منظور بررسي عملكرد بهداشتي شرکت ها، تحليل، تهيه و ارسال گزارش های آماري از سوي واحدهاي مهندسي بهداشت شرکت ها و سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، ورود و پردازش اطلاعات به سامانه تسريع شده و سه شركت اصلي ملي نفت، شركت ملي گاز و شركت ملي پالايش و پخش ثبت اطلاعات و گزارش عملكرد و آمار شركت/ منطقه و طرح هاي زیرمجموعه خود را از طريق سامانه مذكور ارسال مي کنند. اين اطلاعات شامل نوع و ميزان مواجهات كاركنان (اعم از رسمي و پيمانكار) به تفكيك مشاغل، شركت/ منطقه/ طرح و... به صورت روزانه از سوی شرکت ها وارد سامانه شده و به واسطه انتقال اطلاعات تخصصي از شركتهاي زيرمجموعه به سازمان بهداشت و درمان و بالعكس از طريق نرم افزار و حذف بوروكراسي، امكان استفاده بهينه از منابع اعم از نيروي انساني، مالي و زماني فراهم شده است. اجرايي شدن اين موضوع سبب شده است از هرگونه اعمال سليقه در ورود اطلاعات گزارش عملكرد، تحليل و ارسال گزارش ها جلوگيري شود.

بهبود مستمر و توسعه سامانه عملكرد مهندسي بهداشت، تجزيه و تحليل داده های سامانه، تدوين استراتژی های كلان بهداشت صنعتي براي سال های آتي برنامه ریزی و تشكيل كميته بهداشت صنعتي و سلامت در تمام سطوح وزارت نفت (ستاد، شرکت های اصلي، شرکت های فرعي و تابع)

6. برنامه جامع پيشگيري و مقابله با شيوع كوويد-19 در صنعت نفت

بررسي و مطالعه مستندات علمي ملي و بین المللی در خصوص كوويد-19، نحوه شيوع و گسترش آن پیرو «تدوين ابلاغیه های صنعت نفت در حوزه پيشگيري و مقابله با كوويد-19» (9 ابلاغيه ستاد مركزي پيشگيري و مقابله با كرونا در صنعت نفت).

پيگيري و هماهنگي با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي براي اجراي طرح هاي واكسيناسيون كاركنان، گام اول، كاركنان مشاغل بحراني و مناطق عملياتي داراي شرايط بحراني و مهم و گام دوم تمامي كاركنان صنعت نفت.

تشكيل منظم جلسات کمیته های سلامت بخصوص در دوره همه گیری كرونا در ستاد وزارت نفت به منظور انجام هماهنگي با واحدهاي ذی ربط و پيشگيري از شيوع كرونا، اين نشست ها در سطح تمامي شرکت های تابع صنعت نفت نيز به صورت مستمر برگزار شده است.

اجراي دقيق دستورعمل بهداشتي ابلاغي از سوي ستاد ملي مديريت كرونا و ابلاغ دستورعمل‎هاي مورد نياز صنعت نفت در تطابق  الزام های ابلاغي ستاد ملي مديريت كرونا.

ارائه گزارش هفتگي آمار افراد مبتلا به كرونا: جمع آوري اطلاعات آمار افراد مبتلا به كرونا، تعداد متوفيان از تمام شركت هاي زيرمجموعه به صورت هفتگي و تهيه بانك اطلاعاتي از وضعيت واكسيناسيون و ابتلا به كرونا در صنعت نفت.

دريافت نتايج پيشرفت آمار واكسيناسيون كاركنان شرکت های زيرمجموعه بر اساس گزارش های دريافتي از واحدهاي بهداشت شرکت های تابع.

7. بازديدهاي تخصصي مهندسي بهداشت: تهيه گزارش بازديد از شرکت ها برای اطمينان از حسن اجراي الزام های بهداشت صنعتي.

 

   معاونت بهداشت چه برنامه هایی در دستور کار دارد؟

این معاونت برنامه های مختلفی را در دستور کار دارد که از آن جمله می توان به فرآيند شناسايي مواجهات شغلي كاركنان و اقدام های كنترلي، برگزاري نشست های داخلي با نمايندگان شرکت های اصلي با هدف طرح مسائل مرتبط با بهداشت و رفع مشكلات و برگزاري مستمر جلسه های آموزشي ثبت، بررسي و ارزيابي داده های سامانه مدیریت عملکرد بهداشت به صورت مجازي و حضوري همسو با آشنايي و بهبود صحت اطلاعات ورودي اشاره کرد.

دیگر برنامه های معاونت بهداشت عبارتند از: پايش مستمر شرايط شيوع كرونا در كشور و صنعت نفت و تصمیم گیری های مبتني بر راهكارهاي كنترل شرايط، همراهي و هماهنگي با مراجع ملي در پيشگيري و مقابله با پاندمي، بررسي پيشگيري از بیمارهای شغلي مرتبط اسكلتي – عضلاني در ایستگاه های كاري اداري و كنترل عوامل زیان آور ارگونوميك محيط كار، مطالعه و بررسي راهنماهاي مهندسي بهداشت توليد شده با هدف بازنگري دوباره ايجاد مستندات اجرايي جديد. 

  در زمینه بازدید از مناطق عملياتي حساس صنعت نفت و پيگيري مشكلات آنها چه اقدام هایی صورت گرفته است؟

در این خصوص برنامه ریزی و هماهنگي بازديدهاي ميداني و مميزي به جهت آگاهي از اقدام ها و فرآيندهاي عملياتي در حوزه بهداشت و بررسي مشكلات و پيگيري جهت رفع نواقص در شرکت های زیرمجموعه مورد توجه و بررسی قرار گرفته است.

   ستاد مركزي پيشگيري و مقابله با كرونا در صنعت نفت از آغاز همه گیری و تصمیم گیری در ارتباط با كرونا تشكيل شده است، چه اقدام هایی در این زمینه انجام شده است؟

از ابتدای شیوع کرونا ستاد مرکزی پیشگیری و مقابله با کرونا در صنعت نفت تشکیل شده است و همسو با آن تدوين راهنما و دستورعمل هاي كاربردي پيشگيري و مقابله با كوويد- 19 و بروز سازي آنها با توجه به وضعيت شيوع پاندمي ابلاغ و مكاتبات، پيگيري ها و برگزاري جلسات و هماهنگي با واحدهاي ذی ربط به صورت مستمر صورت گرفته است، ضمن آنکه واكسيناسيون كوويد- 19بر اساس گزارش اعلام شده از سوي سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، حدود  81.43 درصد كاركنان صنعت نفت دوز اول و 53.48 درصد كاركنان دوز دوم واكسن را تزريق کرده اند.

 برگزاري نشست های كميته سلامت برای ايجاد هماهنگي ميان واحدهاي درگير موضوع همه گيري از جمله سازمان بهداشت و درمان، توسعه منابع انساني، روابط عمومي، حراست، روابط كار و مددكاري و پيگيري مصوبات كميته سلامت به منظور شتاب دهی به رفع موارد عدم انطباق.

   در زمینه ثبت اطلاعات در سامانه مديريت عملكرد  مهندسي بهداشت و نتايج آماري برگرفته از سامانه یاد شده توضیح می دهید؟

تحلیل نتایج سامانه مديريت عملکرد بهداشت مبنی بر میزان کاهش مواجهات شغلی بالاتر از حد مجاز به تفکیک عوامل زیانآور محیط کار، در طول سال های 1397 تا 1399 در شرکتهای اصلی و فرعي وزارت نفت در مواجهات شغلی بالاتر از حد مجاز با عوامل فیزیکی (صدا، ارتعاش، روشنایی، پرتوها و استرس حرارتی) در صنعت نفت با به کارگیری اقدام های کنترل مهندسی و مدیریتی کاهش یافته است؛ به گونه ای كه تعداد مواجهات عوامل فيزيكي از 26 هزار و 539 نفر كاركنان ثبت شده به 111هزار و 62 نفر رسيده است. همچنين مواجهات تنفسی شغلی بالاتر از حد مجاز با عوامل شیمیایی (از جمله ترکیبات آلی فرار، مركاپتان و سولفید هیدروژن) در صنعت نفت تعداد مواجهات با عوامل شيميايي زیان آور محيط كار نيز 9 هزار و 235 نفر كاركنان ثبت شده در سامانه به 2 هزار و 376 نفر رسيده است. در  مواجهات ارگونومیک نامطلوب (همچون وضعیتهای کاری غیر ارگونومیک عملیاتی/ اداری و حمل دستی بار) شناسایی شده در صنعت نفت با به کارگیری اقدام های مهندسی،  بهسازی شده و از 7 هزار و 284نفر كاركنان ثبت شده به تعداد 2 هزار و 803  نفر رسيده است. در مجموع كل عوامل زیان آور (فيزيكي، شيميايي و ارگونوميك) 43 هزار و 58 نفر كاركنان ثبت شده با به کارگیری اقدام های كنترل مهندسي و مديريتي به 16 هزار و 341 نفر كاهش يافته است. در اندازه گیری عوامل زیان آور محيط كار كاركنان (رسمي- قراردادي- پيمانكار) كه براي 85درصد اين كاركنان اقدام های كنترلي موثر موجب كاهش مواجهه به كمتر از حد مجاز شده است. توجه به لزوم انجام معاينات شاغلان از كل معاينات انجام شده در سال 1399، 93 درصد كاركنان معاينه شده براي شغل در نظر گرفته شده مناسب است. از ابتداي شيوع كرونا در سال 1398 تاکنون 99 درصد مبتلايان بهبود یافته اند.