همزمان با مهرماه انجام خواهد شد
مرمت اشيای تاريخی صنعت نفت در مناطق نفت خیز جنوب
با راه اندازي گنجينه اشياي موزه ملي صنعت نفت اهواز، كار ساماندهي، طبقه بندي و مرمت حدود 5 هزار شيء از قطعات و تجهيزات مربوط به مناطق عملياتي شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب آغاز مي شود.
امين زاده درويش، مجري پروژه مطالعاتي وايجاد موزه ملي صنعت نفت اهواز، با اعلام اين خبر گفت: «با تحويل 2 سالن از سالن هاي مركز آموزش علوم اداري اهواز(هنرستان صنعت نفت اهواز) در مهرماه امسال، ساختمان گنجينه اشياي موزه ملي صنعت نفت اهواز راه اندازي مي شود.»
وي ساماندهي اشياي تاريخي صنعت نفت را شامل انتقال، تثبيت، طبقه بندي، نظافت، مرمت و تهيه شناسنامه اعلام كرد و افزود: «در مناطق نفت خيزجنوب، اشيا در دو دسته طبقه بندي مي شوند كه اين طبقه بندي ها شامل اشياي مربوط به مناطق اكتشاف نفت مثل مسجد سليمان و آغاجاري و يا اشياي متعلق به دوره كنسرسيوم است.»
زاده درويش ادامه داد: «اشياي متعلق به دوره اكتشاف نفت در زمره نسل اول اشياي مورد استفاده در صنعت نفت كشور به شمار مي آيند كه در مناطق مسجد سليمان و آغاجاري بيشتر موجود هستند و قدمتي بيش از 100 سال دارند. اشياي متمركز در شهر اهواز هم بيشتر به دوره كنسرسيوم و نسل دوم از قطعات و تجهيزات مورد استفاده در صنعت نفت تعلق دارند كه قدمتي حدود 70 سال را براي آنها اعلام كرده اند.»
وي تصريح كرد: «يكي از نكات قابل توجه در مورد اشياي تاريخي مناطق نفت خيز جنوب، سير تكامل صنعت نفت ايران از اكتشاف تا بهره برداري است كه اين موضوع در اشياي شناسايي شده بسيارمشهود است.»
چندي پيش اكبر نعمت الهي، مدير موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت ضمن بازديد از اماکن تاريخي مناطق نفت خيز آغاجاري، اميديه و اهواز، از احداث «موزه ملي صنعت نفت اهواز» درمنطقه تاريخي خرمكوشك خبر داد.»
خرمکوشک، يکي از قديمي ترين مناطق اهواز است كه بناهاي نفتي مهمي را در خود جاي داده است. از جمله اين بناها مي توان به هنرستان نفت و آموزشگاه حرفه اي اشاره كرد. اين منطقه همچون تمام محلات اهواز در 50 سال گذشته دستخوش تغيير بوده و بيم آن مي رود که طرح هاي توسعه اي جديد به اين ميراث معنوي صنعت نفت آسيب جدي وارد سازد و آيندگان را از وجود آثار معماري و شهرسازي نفت در اين خطه محروم كند.
اهدا ی دستگاه قديمی گرم كن فلزات به موزه نفت
رئيس پيشين مركز آموزش خطوط لوله و مخابرات نفت، دستگاه «گرم كن فلزات و مبدل حرارتي» را كه در سال 1359 اختراع كرده بود، به موزه نفت اهدا كرد. نصرت اله كُرمي جمشيدي، متولد سال 1312 كه از سال 1336 كار خود را در صنعت نفت را آغاز كرد، تعدادي از يادگارهايش را به مديريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت اهدا كرد. وي در مورد اين اختراع خود چنين توضيح مي دهد: «دستگاه گرم كن فلزات و مبدل حرارتي، بدون ايجاد شعله و حرارت كه براي محيط هاي كاري در صنايع نفت و گاز خطرناك است، قطعات فلزي را گرم مي كند. از اين دستگاه مي توان براي جا زدن انواع بوش و بلبرينگ استفاده كرد.» جزوه برنامه ريزي آموزش نيروي انساني در شركت خطوط لوله و مخابرات كه از سوي او در سال 1368 و در حدود 800 صفحه تهيه شده، همچنين چند جلد كتابچه آموزشي مربوط به خطوط لوله و مخابرات، شامل كتابچه هاي كابل كشي و كابل شناسي، بهره برداري برقي تلمبه خانه ها و ماشين هاي جريان مستقيم از جمله هداياي اين پيشكسوت به موزه هاي صنعت نفت است. صفحاتي از نشريات و روزنامه هاي قديمي كه خبر اختراع دستگاه مزبور را از سوي يك كارشناس صنعت نفت درج كرده اند، از ديگر موارد اهدايي جمشيدي كُرمي به مديريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت است. او كه در دبيرستان صنعتي تهران كه پايه گذار آن آلماني ها بودند، در رشته برق و راديو ديپلم گرفته، همچنين جزوه اي دست نويس مربوط به سال هاي تحصيل در اين دبيرستان را به موزه نفت اهدا كرده است. اين جزوه 200 صفحه اي بسيار تميز نگه داشته شده و علاوه بر نگارشي با خط خوش، حاوي رسم هاي فني دقيق و زيبايي است كه توجه هر مخاطبي را به خود جلب مي كند. وي با يادآوري نخستين روزهاي شروع كار خود در صنعت نفت مي گويد: «وقتي در سال 1336 كار در شركت خطوط لوله و مخابرات را آغاز كردم، اين شركت تازه تاسيس شده بود و فقط پنج كارمند داشت. آن زمان خط لوله يك رئيس آمريكايي به نام بيگل و يك رئيس ايراني به نام مهندس عبدالحميد فرجام داشت. »كُرمي كه كار خود را به عنوان مسؤول برق منطقه ازنا درمنطقه خرم آباد با حقوق ماهانه440 تومان آغاز كرده، خاطراتي را از آن زمان بازگو مي كند.
وي مي گويد: «با تاسيس تلمبه خانه ها درهر کدام از آنها چهار انگليسي مشغول به كاربودند كه بعدها چهار ايراني هم به آنها اضافه شدند.» او همچنين از خاطراتش در روزهاي انقلاب مي گويد و اين كه با وجود اعتصاب ها، تامين نفت براي داخل كشور با تاييد امام(ره) ادامه يافت وكاركنان خطوط لوله نقشي موثر در اين زمينه داشتند. او با يادآوري خاطرات خود از دوران جنگ تحميلي و صحنه هاي سوختن تلمبه خانه ها در مقابل چشمانش، اشك در ديدگانش حلقه مي زند و نمي تواند كلامش را به پايان برساند. اين پيشكسوت نفتي پس از سال ها خدمت در تلمبه خانه هاي مختلف كشور، از جمله تلمبه خانه شهر ري كه از مراكز مهم و كليدي شركت خطوط لوله و مخابرات نفت بوده، در سال 1374 با سمت رئيس مركز آموزش خطوط لوله بازنشسته شده است. کرمي معتقد است: «نفت، دانشگاه عظيمي است و براي كساني كه عمري در آن كار كرده اند، تجربياتي گرانبها در بر دارد و خوشحالم كه اين صنعت، پس از سال ها صاحب موزه مي شود.»
آغاز فرايند چيدمان اشيا درموزه نفت سوزهای كرمان
به كوشش مديريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت، فرايند چيدمان اشياي تاريخي در«موزه نفت سوزهاي كرمان» آغاز شد. ساناز باغخاني، سرپرست موزه نفت سوزهاي كرمان گفت: «در اين موزه، انواع نفت سوزها كه از اقصا نقاط كشور جمع آوري شده اند، به نمايش درخواهند آمد و مديريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت در ارائه تاريخ اين صنعت براي شكل گيري و به كارگيري اين اشيا و اقلام تاريخي اهتمامي جدي دارد.» وي با بيان اينكه اقلام و اشياي نفت سوز كه به اين موزه منتقل شده اند، بسيار متنوع هستند، خاطر نشان كرد: «در بخش وسايل گرمايشي و حرارتي، انواع خوراک پز ها، بخاري ها، سماورها و... در بخش وسايل روشنايي، انواع چراغ هاي زنبوري، لامپ ها، گردسوزها و فانوس ها و در بخش مبدل انرژى حرارتى به الكتريسيته و مكانيكى، وسايلي مانند راديو، يخچال و پنكه نفتي به نمايش گذاشته خواهد شد.» به گفته باغخاني، برخي ازاين اقلام بسيار خاص هستند و ممکن است در کل کشور نمونه ديگري نداشته باشند. تعدادي نيز هنوز با زندگي مردم عجين است و در برخي از شهرهايي که هنوز گازرساني نشده، مورد استفاده قرار مي گيرند. باغ موزه نفت کرمان در محلي كه پيش از اين كنسولگري انگليس بوده و براي مدتي در اختيار شركت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي قرار داشته است، راه اندازي مي شود. اين عمارت از جمله بناهاي قديمي شهر کرمان است که از سوي والي اين شهر در دوران زنديه ساخته شد و به عمارت «باق آقا» معروف بود. از آنجا که انگلستان در نظر داشت باتوجه به موقعيت حساس کرمان، يک کنسول گري منطقه اي در اين شهر داشته باشد، اين عمارت را كه از موقعيت جغرافيايي و آب و هوايي خوبي برخوردار بود، از والي كرمان خريداري كرد. پس از رفتن انگليسي ها، اين ساختمان به شرکت نفت انگليس و ايران واگذار شد و تا زمان ملي شدن صنعت نفت در اختيار آنها باقي ماند. بعد از ملي شدن نفت، اين عمارت در اختيار شرکت ملي نفت و سپس شرکت پخش منطقه قرار گرفت و كاربري آن مسكوني شد. از آنجا که اين بنا سال ها به حال خود رها شده بود، آثار فرسودگي و تخريب در قسمت هاي مختلف بنا از جمله سقف ها و ديوارها بوضوح ديده مي شد. پس از بازديد و شناسايي اين منطقه، با همکاري و همراهي دست درکاران شرکت ملي پخش فراورده هاي نفتي و نيز شرکت پخش فراورده هاي نفتي منطقه کرمان، طرح تبديل اين بنا به موزه در دستور کار قرار گرفت و اين پروژه در دو مرحله تعريف و عمليات اجرايي آن آغاز شد. مرحله اول شامل استحکام بخشي و جلوگيري از تخريب بيشتر و مرحله دوم مرمت و بازسازي بنا بود. پيش بيني مي شود، باتوجه به روند و پيشرفت کار، باغ موزه نفت کرمان در آينده اي نزديك به بهره برداري برسد.
شرح عکس:
ماسک پدالی تنفسی
اين شيء تاريخي که 90سال قدمت دارد و در گنجينه اشياي موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت نگهداري مي شود، ماسك پدالي تنفسي است كه در حفاري و درون چاه ها کاربرد دارد.
راه اندازی دستگاه های قديمی كارخانه حلب سازی و حلب پركنی
به همت مديريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت ايران، دستگاه هاي قديمي كارخانه حلب سازي و حلب پركني مربوط به موزه صنعت نفت غرب كشور راه اندازي شد.
منصورملايري، سرپرست كارگاه و ناظر مقيم موزه صنعت نفت كرمانشاه در گفت وگو با پايگاه اطلاع رساني پتروميوزيم، گفت: «راه اندازي اين دستگاه ها، پروسه اي از روند راه اندازي موزه صنعت نفت غرب كشور بوده كه با هدف ساخت حلب صورت گرفته است.»
وي افزود: «درروند راه اندازي اين دستگاه ها، تعمير، تجهيز قطعات و احياي هركدام از دستگاه ها كه فرسوده هستند، انجام شده است.»
به گفته ملايري، اين دستگاه ها بيش از 120 سال قدمت دارند، به گونه اي كه پيش از ساخت پالايشگاه كرمانشاه، اين دستگاه ها در كارخانه حلب سازي و حلب پركني كرمانشاه مورد استفاده قرار مي گرفته است.
موزه صنعت نفت غرب کشور در شهر کرمانشاه و در محل کارخانه حلب سازي و حلب پرکني پالايشگاه کرمانشاه تاسيس مي شود. اين موزه با توجه به قدمت بيش ازيک صد ساله کارخانه حلب سازي و نقش آن در توزيع فراورده هاي نفتي در سراسر کشور، طي دهه هاي گذشته، به نمايش گوشه اي از تاريخ صنعت نفت، با اولويت تاريخ اين صنعت در غرب کشور اختصاص خواهد يافت.
حلب ها طي چند دهه در جابه جايي مواد نفتي نقش اصلي را به عهده داشتند. کارخانه حلب سازي و حلب پرکني کرمانشاه که بيش از 100 سال پيش تاسيس شده، يکي از عمده ترين مراکز توزيع مواد نفتي از جمله نفت سفيد يا نفت چراغ، بنزين، نفت گاز و امشي بوده است.
پيش از به کارگيري تانکرهاي نفت، روزانه هزاران حلب 18 ليتري در اين کارخانه تهيه و پس از پر شدن با مواد نفتي در سراسر کشور توزيع مي شد. گفته مي شود در سال هاي دهه 40 ظرفيت اين کارخانه 5/2ميليون بشکه در سال بوده است.
در حال حاضر تنها، بنا و تجهيزات کارخانه حلب پرکني و حلب سازي کرمانشاه بر جاي مانده و قرار است اين کارخانه به موزه نفت در غرب کشور تبديل شود.