گفت وگو با مدير طرح «ازدياد برداشت ميدان اهواز» در پژوهشگاه صنعت نفت
چالش های میدان اهواز کف دستمان است
مشعل: بيش از چهار سال از امضاي قراردادهاي پژوهشي توسعه فناورانه ميدان هاي نفتي با دانشگاهها و مراکز تحقيقاتي کشور ميگذرد و اين پروژه ها هر کدام در حال طي فازهاي پيش بيني شده هستند. اين پروژه ها به دنبال تكليف برنامه پنج ساله پنجم توسعه كشور و البته با نگاه مثبت و عاقبت انديشي وزير نفت طراحي و اجرا شدند و هدف از اجراي آنها انتقال و توسعه فناوري بخش بالادستي، فعاليت روي روش هاي بهبود توليد و همچنين ازدياد برداشت از مخازن نفت و گازي و البته رشد بستر دانش بنيادي فناوري در اين حوزه ها بوده است. پژوهشگاه صنعت نفت به عنوان يکي از همراهان قديمي صنعت نفت در حوزه فناوري هم يکي از همين مراکز علمي و دانشگاهي است که مسؤوليت پروژه ميدان بزرگ و پر اهميت اهواز را به عهده دارد و در اين مدت هم توانسته به نتايج خوبي براي ادامه اين پروژه برسد. با عباس شهرآبادي، مدير طرح «ازدياد برداشت ميدان اهواز» درباره آخرين اقدام ها و نتايج به دست آمده در ميدان اهواز گفت وگو کرده ايم که مشروح آن را در ادامه مي خوانيد.
عباس شهرآبادي، مدير طرح «ازدياد برداشت ميدان اهواز» با بيان اين که در همسويي با اجراي سياست هاي اقتصاد مقاومتي توسط وزارت نفت، توسعه بخش بالادست شامل بهبود توليد و ازدياد برداشت در تعدادي از ميادين به 9 مرکز دانشگاهي و تحقيقاتي كشور واگذار شده است، گفت: قرارداد ازدياد برداشت از مخازن آسماري و بنگستان ميدان اهواز با پژوهشگاه صنعت نفت در قالب اين موضوع منعقد شده و هدف کلي اين گونه قراردادها نگاه دانش بنيان و فناورانه به مشكلات و چالش هاي اين ميادين بوده است.
وي با بيان اينکه اين قراردادها ده ساله در نظر گرفته شده تا اين دانشگاه ها و مراکز پژوهشي با تمام چالش هاي ميدان واگذار شده آشنا شوند و به راهکارهاي فناورانه براي رفع مشكلات دست يابند، افزود: در عين حال موضوع تعامل و ارتباطات با ديگر مراکز پژوهشي داخلي و خارجي هم مطرح است تا به اين ترتيب به ايجاد شبكه پژوهشي و افزايش ارتباط بين دانشگاه ها كمك کند.
شهرآبادي با اشاره به مشخصات ميدان بزرگ نفتي اهواز گفت: ميدان اهواز سهم بزرگي در توليد نفت كشور دارد و دليل اين واگذاري هم سابقه مطالعات پژوهشگاه صنعت نفت روي مخزن آسماري اين ميدان با همراهي شركت استات اويل در سال هاي قبل بوده است.
وي درباره فعاليت هاي اين طرح گفت: اين قرارداد در پنج فاز مجزا طراحي شده است، فاز اول مربوط به شناخت ميدان و چالش ها و مشکلات آن و غربالگري روش هاي ازدياد برداشت است.
مدير طرح ازدياد برداشت ميدان اهواز با بيان اينکه پايه و اساس کار ما فاز اول پروژه است و اين فاز از اهميت زيادي برخوردار است، گفت: مدت زمان انجام آن 2 و نيم سال در نظر گرفته شده است و شهريور امسال اين فاز به اتمام مي رسد و همزمان، برنامه ريزي فعاليت هاي فاز دوم که به روزرساني و در صورت نياز ساخت مدل هاي استاتيكي و ديناميكي مخزن در حال انجام و ارائه به كميته راهبري پروژه جهت تصويب است.
شهر آبادي در توضيح فاز سوم اين پروژه هم گفت: در اين مرحله برنامه ريزي درباره ارائه راهکار براي چالش هاي مخزن و اجراي مطالعات آزمايشگاهي در دستور كار بوده تا آزمايش هاي دقيق و مشخصي را درباره روش هاي پيشنهادي ازدياد برداشت انجام دهيم.
وي افزود: در فاز چهارم، اصلاح مدل شبيه ساز با توجه به نتايج فاز سوم انجام خواهد شد و در نهايت در فاز پنجم، اجراي پايلوت ميداني را در دستور كار قرار خواهيم داد.
مدير طرح ازدياد برداشت ميدان اهواز درباره اعتباراتي که تاکنون براي اين پروژه اختصاص يافته نيز به «مشعل» گفت: در ابتداي انعقاد قرارداد بودجه اي به ميزان چهار ميليارد تومان اختصاص يافت و مقرر شد پس از ابلاغ احجام كاري هر فاز به كميته راهبري براي تصويب ارائه شود.
وي يادآور شد: بيش از 20 نفر در اين پروژه در سطوح مختلف به طور مستقيم و غيرمستقيم فعال هستند و در عين حال پنج دانشجوي دکترا و کارشناسي ارشد هم روي اين پروژه ها کار مي کنند.
شهرآبادي درباره تعاملات با شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب نيز گفت: ارتباط بسيار خوبي با همكارانمان در مناطق نفت خيز داريم و در گذشته نيز پروژه هايي را به تقاضاي آن شركت انجام داده ايم و در اين پروژه اين ارتباط بهتر و نزديك تر شده است. در عين حال کميته تخصصي متشکل از نمايندگان پژوهشگاه و شرکت ملي مناطق نفت خيز جنوب که مهندسان همين مخازن هستند، تشکيل شده كه افزون بر نظارت بر روند اجراي پروژه، در بعضي موارد از تجربيات و مشاوره آنها در اجراي فعاليت ها نيز استفاده مي كنيم.
وي در توضيح بيشتر در خصوص مخزن بنگستان ميدان اهواز گفت: اين مخزن وسعت زيادي دارد و تغييرات خواص مخزني در گستره و عمق آن زياد است و همين تغييرات کار با مخزن را سخت مي کند. ضريب بازيافت اين مخزن با توجه به اينکه مکانيزم اصلي برداشت از آن انبساط سنگ و سيال است، بسيار پايين و تراوايي سنگ مخزن بسيار کم است و نواحي سيالي متفاوتي دارد و همين تفاوت زياد خواص سنگ و سيال در مخزن باعث شده كه يك روش ازدياد برداشت را نتوان براي كل مخزن پيشنهاد کرد؛ از اين رو با توجه به تنوع سنگ و سيال، هشت ناحيه مجزا شناسايي و براي هر ناحيه غربالگري روش هاي ازدياد برداشت انجام شده است.
مدير طرح ازدياد برداشت ميدان اهواز با اشاره به چالش هايي که اين مخزن با آن مواجه است، گفت: يکي از مشکلات عمده، مسئله رسوباتي مثل آسفالتين در ستون چاه است و لازم است بررسي و علت يابي شود.
وي با بيان اينکه يکي از مشکلات مخزن عدم قطعيت در عملکرد آبده مخزن است، گفت: از ديگر چالش هاي موجود، هرزروي زياد سيال حفاري در مخزن است که باعث صرف هزينه هاي بالايي شده است چراكه علاوه بر هزينه تامين سيال، مشكلات آسيب سازندي و كاهش تراوايي سنگ مخزن نيزبه آن افزوده مي شود.
شهرآبادي در توضيح چالش هاي مخزن آسماري اين ميدان، به قرار گرفتن لايه هاي كم تراوي کربناته در کنار لايه هاي پرتراواي ماسه اي اشاره کرد و گفت: اين شرايط باعث شده نفت لايه هاي ماسه اي تخليه شود، در حالي كه در لايه هاي کربناته تخليه نشده باقي مي ماند، از اين رو استخراج نفت از چالش هاي مهم اين لايه ها است. از طرفي با توجه به اينکه مخزن آسماري با يک آبده بسيار قوي ارتباط دارد، مشکل توليد آب از چاه ها مشاهده مي شود كه اين مساله باعث خوردگي، كاهش توان توليدي چاه و مسائل زيست محيطي بسيار مي شود و درعين حال هزينه توليد را بالا مي برد.
وي افزود: علاوه بر موضوع هرزروي سيال حفاري در اين مخزن، با مسئله مهم توليد شن روبه رو هستيم؛ اين ميدان از سال هاي اول توليد با اين مسئله روبه رو بوده و مشکلات زيادي را براي آن به وجود آورده و سبب فرسايش لوله ها، پمپ ها و تجهيزات سرچاهي شده است.
شهرآبادي كه در حال حاضر مسؤوليت پژوهشكده مهندسي نفت را نيز به عهده دارد، در خصوص فعاليت هاي اين پژوهشكده و همكاري در طرح در راستاي رفع چالش هاي اين دو مخزن يادآور شد: در پژوهشکده مهندسي نفت پژوهشگاه، گروه پژوهش حفاري در زمينه طراحي و فرمولاسيون افزودني هاي گل حفاري گام هايي برداشته و در ادامه گفت: با توجه به مشكل هرزروي بالاي سيالات حفاري در اين دو مخزن، همكاران شاغل در اين گروه به دانش فني افزودني هاي كنترل كننده هرزروي دست يافته اند كه استفاده از آنها در مواردي تا 80 درصد منجر به كاهش هرزروي شده است.
شهرآبادي در همين زمينه افزود: از سوي ديگر در گروه توليد و بهره وري مخازن پژوهشكده مهندسي نفت، تيمي تخصصي روي موضوع جلوگيري از رسوبات آسفالتين و واكس فعاليت دارند و در اين مدت ضمن بررسي اين شرايط، پيش بيني هاي خوبي از وضعيت رسوبات مخزن ميدان اهواز داشته اند، همچنين باتوجه به وجود سيستم هاي پيشرفته مطالعات آزمايشگاهي روش هاي ازدياد برداشت پايه آبي و گازي امكان انجام اين آزمايش ها در راستاي پروژه وجود دارد.
وي درباره افزايش ضريب برداشت در اين ميدان اعلام کرد: در اين پروژه مطالعات محدود به روش هاي ازدياد برداشت نخواهد بود و حتما از فناوري هاي جديد نظير لايه شكافي استفاده خواهد شد، اين فناوري پيش تر نيز در برخي ميادين استفاده شده، اما در همه موارد موفقيت آميز نبوده و در دنيا هم در همه موارد موفقيت نداشته است، اما اخيرا بيشتر شرکت هاي توليدي به اين سمت رفته اند.
شهرآبادي با بيان اينکه طبق قرارداد، پژوهشگاه شريک خارجي خود را براي اين پروژه انتخاب کرده و همکاري مناسبي داشته است، افزود: شريک خارجي در اين پروژه در چهار بخش به ما کمک مي کند که تاکنون دو بخش اول را به اتمام رسانده است. دو هدف در اين همکاري مد نظر است که اولاً در کنار پژوهشگاه در فعاليت غربالگري روش هاي ازدياد برداشت حضور داشته باشند و فناوري هاي جديد را معرفي کند؛ افزون بر اين استفاده از نرم افزار بومي و توسعه داده شده توسط اين شركت و مقايسه آن با نرم افزارهاي تجاري مد نظر است.