فرزندان خانه های کوچک را دریابید
کودکان پرانرژی و آپارتمان های نقلی
شبنم اعماري- در زندگي مدرن امروزي وقتي صحبت از خانه مي شود، تمام ذهنمان به سمت بناهاي آپارتماني مي رود، جايي كه نه خبري از حياط هاي بزرگ با حوض هاي دل انگيز و شمعداني هاي خوشبو است و نه آن ايوان هاي بزرگ قديمي كه محفلي براي دورهمي هاي خانوادگي بود. خانه امروز يك طبقه آپارتمان با فضاهايي كوچك نسبت به گذشته است كه در آن بايد آهسته راه رفت، آهسته حرف زد و آهسته هزار كار معمولي ديگر و روزمره را انجام داد، در حالي كه داشتن فضاي كافي براي زندگي نقش تاثيرگذاري در شادابي و سلامت روح و روان افراد دارد. استانداردهاي موجود سرانه فضاي مسكوني براي يك خانوار 4 نفره را حدود 150 متر زيربنا در نظر گرفته، در حالي كه امروز برخي خانوارها با جمعيت 5 نفر در آپارتمان هاي كمتر از 55 متر روزگار مي گذرانند. امروز از آن خانه هاي قديمي كه پدران و مادرانمان در آن قد كشيده اند، خبري نيست و تا چشم كار مي كند بناهايي ديده مي شود سر به فلك كشيده كه بسياري از آنها كوچك و دلگيرند، به حدي كه گاهي دلت براي خانه قديمي حياط دار مادربزرگ و پدربزرگ تنگ مي شود، خانه هايي كه پر از عطر شمعداني ، شب بو و گل ياس بود. تغيير شرايط جامعه و افزايش اجاره خانه و مسكن راهي جز كوچك شدن متراژ خانه ها باقي نگذشته، مسئله اي كه تبعات زيادي را براي جامعه و خانوارها به دنبال داشته است. يكي از تبعات اين بحث پردامنه، تأثير آپارتمان نشيني بر رفتارهاي كودكان و نوجوانان است.
ظهور آپارتمان نشيني
رشد جمعیت شهری و گذر زمان در چند دهه گذشته باعث تغییرات زيادي در نحوه زندگی مردم شده است، تغییراتی که به مرور زمان وارد جامعه شده اند. جایگزین شدن ماشین با درشکه، استفاده از تلفن همراه به جای باجه های تلفن و استفاده از وسایل مدرن شرايطي را به وجود آورده كه جامعه آن را پذيرفته و به آن تن داده است.
اما يكي از مهم ترين مواردي كه جامعه امروز راهي جز پذيرفتن آن نداشته، آپارتمان نشيني است. مدلي از زندگی كه در آن برخلاف خانه های بزرگ و قديمي قواعد و قوانين خاصي حاكم است. تغيير شرايط جامعه و افزايش اجاره خانه و مسكن راهي جز كوچك شدن متراژ خانه ها باقي نگذشته، مسئله اي كه تبعات زيادي را براي جامعه و خانوارها به دنبال داشته است. يكي از تبعات اين بحث پردامنه، تأثير آپارتمان نشيني بر رفتارهاي كودكان و نوجوانان است.
محروم شدن از بازی های پرتحرک
كوچك شدن خانه ها اثرات مخربي روي كودكان و نوجوانان گذاشته است. يكي از نيازهاي كودكان و نوجوانان بازي و تحركات است. كودكان پرانرژي هستند و براي تخليه انرژي خود نياز به بازي و جست و خيز دارند و از اين طريق توانايي هاي حسي و ادراكي مانند حس تعادل، ديدن، شنيدن و آزمودن اندام هاي خود با بازي هايي مثل بالا رفتن از بلندي، گرگم به هوا، وسطي و قايم باشك تقويت مي كنند، اما در حال حاضر آپارتمان نشيني كودكان و نوجوانان را از بازي محروم كرده، تا جايي كه در برخي موارد آنها قادر به شناسايي اين قابليت ها نيستند. تخليه نشدن انرژي نهفته كودكان مشکلات زیادی را ایجاد می کند. گفته مي شود بازی کردن، ضرورتی حیاتی در کاهش تکانه های فردی کودکان و نوجوانان است و به ایجاد شخصیت آنها در آینده کمک شایانی می کند، اما زندگی در محیط های آپارتمانی اختلالات زيادي در این خصوص به وجود آورده است.
كم شدن سرمايه استخواني
در آپارتمان ها كودكان به اندازه كافي نمي توانند جست و خيز و بازي كنند. اين مسئله باعث مي شود در درازمدت سرمايه استخواني كمتري پيدا كنند و در آينده با مشكل پوكي استخوان مواجه شوند. متأسفانه امروزه بسياري از كودكان ساعت ها پاي تلويزيون مي نشينند يا ساعت ها بازي هاي رايانه اي انجام مي دهند. اين يعني اينكه كودكان مدت هاي زيادي در حالت نشسته هستند و عضلات خود را حرکت نمی دهند. وقتي عضلات يك كودك به كار گرفته نشود، به استخوان ها فشار كافي وارد نمي شود، به همین دلیل تراكم استخواني كمي خواهند داشت و مستعد پوكي استخوان خواهند بود.
كمبود ویتامین دی
اين روزها به دليل تغيير سبك زندگي كودكان و نوجوانان از كمبود ویتامین حساس و حیاتی دی رنج مي برند. ویتامین دی كه در مراحل تولید علاوه بر کبد، کلیه و روده به تابش نور و اشعه خورشید هم نياز دارد، در زندگی آپارتمانی به علت تماس کم با نور فرایند تولید این ویتامین را با مشکل مواجه كرده است. ويتامين دی در فرایند اسکلت بندی و متابولیسم استخوان ها هم نقش مهمی دارد و کمبود آن می تواند باعث بیماری راشیتیسم و عفونت های تنفسی و مشکلات در ساختمان جمجمه شود.
رفتارهاي تخريبي و پرخاشگرايانه
رشد يافتن کودک در محیطی بسته و محصور بسیار قابل تامل است. اين محیط ها ارتباط كودكان با طبیعت را به عنوان نبوغ آفرینش قطع مي كند و مانع رشد و شکوفایی کودکان می شود، در حالي كه كودكان در خانه هاي بزرگ تر از روحيه و شادابي بيشتري برخوردارند كه اين روحيه در خانه هاي كوچك و آپارتمان ها ديده نمي شود.آپارتمان نشیني باعث شده كودكان و نوجوانان نتوانند انرژي هاي نهفته خود را آنطور كه بايد آزاد كنند، بنابراين دچار بيقراري، رفتارهاي تخريبي و پرخاشگري مي شوند. اين مسئله در طولاني مدت نه تنها موجب مخاطرات زيست شناسي و ضعف عضلاني و قواي ادراكي كودكان و نوجوانان مي شود، بلكه به خمودگي، احساس خشم و نافرماني نيز مي انجامد.
اختلال ها ی يادگيري
نظام يادگيري يا ياددهي كودكان و نوجوانان هم از اهميت زيادي برخوردار است، در حالي كه با كوچك شدن خانه ها كودكان به دليل نداشتن فضاي مناسب با اختلال های يادگيري روبه رو مي شوند. اگر بخواهيم اين مسئله را ساده تر بيان كنيم، بايد بگوييم در خانه هاي كوچك كه تعداد افراد خانوار زياد است، فضاي لازم براي رسيدگي به امور درسي كودكان، همچنين آماده كردن تكاليف درسي وجود ندارد، مسئله اي كه عامل افت تحصيلي در دانش آموزاني مي شود كه در اين خانه ها زندگي مي كنند.
توصيه ها
از آنجا كه امروزه بسياري از خانواده ها ناچارند در آپارتمان زندگي كنند و خود را با اين زندگي وفق دهند، بهتر است والدين براي كاهش آسيب هاي جسمي و روحي آپارتمان نشيني به نكاتي توجه داشته باشند. نكاتي كه رعايت آنها مي تواند به كاهش آسيب هاي كودكان كمك كند. والدين بهتر است به كودكان و نوجوانان اجازه فعاليت بدني و جست و خيز بدهند تا آنها استخوان هاي محكم و قوي تري داشته باشند. همچنين به خانواده هاي آپارتمان نشين توصيه مي شود زماني را به بازي كودكان اختصاص دهند. آنها را به نزديك ترين پارك محل ببرند و اگر اين امكان برايشان وجود ندارد، خودشان براي بازي با كودكان وقت بگذارند. كودكان را مي توان در كلاس هاي ورزشي ثبت نام كرد تا حداقل هفته اي سه بار انرژي هاي خود را تخليه كنند. رفتن به كوه، فضاهاي خارج از شهر و پارك هاي تفريحي هم براي تخليه انرژي كودكان مفيد است.
کم تحرکی
کم تحرکی کودکان سبب از بین رفتن تعادل روحی می شود و آنها به تدریج به خستگی مزمن مبتلا می شوند، در حالي که کودکان از لحاظ روحی و روانی نیاز به بازی و سروصدا دارند، اما زندگي در آپارتمان ها كودكان و نوجوانان را محدود كرده است. محدوديتي كه مي رود تا نسلي چاق، افسرده، كم تحرك و بي روحيه تحويل جامعه بدهد. همچنين آپارتمان نشيني كودكان را از بازی های دسته جمعی محروم کرده، بازی هايي كه از ستون های اصلی ایجاد اعتماد به نفس در کودکان است.
گرایش به بازی های کامپیوتری
همان طور كه گفتيم، با كاهش فضاي مطلوب براي زندگي، كودكان دستان از خيلي چيزها كوتاه مانده و از بسياري از فعاليت ها محروم شده اند. کم شدن رابطه کودکان با محیط اطراف، به طور طبیعی آنها را به سمت بازی های کامپیوتری و سرگرمی های الکترونیکی می کشاند که این مسئله آسيب هايي چون سوءتغذیه، چاقی، بی اشتهایی و پرخوری عصبی را به دنبال دارد.