روايت «مشعل» از تاثير ورود صنعت پتروشيمي به شهرستان دير
ماهیگیرانی که مهندس شدند
مشعل- شهرستان دير که تا همين اواخر، عنوان بزرگترين بندر صيادي کشور را در اختيار داشت، حالا بزرگترين مجتمع پتروشيمي متانول جهان را به خود مي بيند. نقطه اي از جنوب ايران که تاکنون ردي از صنعت در آن نبوده و با ورود آن، سبک جديدي از زندگي، کسب و کار، فرهنگ و اجتماعات جديد در آن در حال رقم خوردن است.نخستين رگه هاي تغيير در ورود صنعت پتروشيمي به شهرستان دير با وعده به کارگيري حداکثري نيروهاي بومي ايجاد شد؛ راهي که باعث شد بسياري از صيادان با انديشه آينده اي بهتر، عطاي شغل ديرينه خانوادگي را به لقايش بسپارند و رداي صنعت را بر تن کنند. موضوعي که در بازديدمان از مجتمع پتروشيمي کاوه در بخش هاي مختلف فني تا خدمات به چشم مي خورد. اين است که نيروهاي بومي جذب کار در اين صنعت شده اند. بسياري از آنان که تا ديروز صياد بودند، حالا مهندس شده و براي افتتاح نخستين مجتمع صنعتي شهر لحظه شماري مي کنند.
يکي از آنان با لهجه خاص خود مي گويد: «هر روز صبح که مي آييم، اول سراغ زمان افتتاح مجتمع را مي گيريم. روزي که کارخانه توليد آزمايشي داشت، همه براي آن کف زديم و حالا هم منتظر توليد و افتتاح نهايي هستيم.»
جمال خاکي، اپراتور اتاق کنترل، 31 ساله اهل بندر دير است و با تحصيلات ليسانس مهندسي از سال 92 به مجتمع پتروشيمي متانول کاوه آمده است. او مي گويد: «به خودمان مي باليم، در بندر دير، بزرگترين متانول جهان ايجاد شده و در آن مشغول کار هستيم.»
خاکي با بيان اينکه شغل غالب بوميان بندر دير، ماهيگيري و کشاورزي بوده است، يادآوري مي کند که حالا تحصيلکرده شده اند و جوانان ما سال هاست که به تحصيلات عاليه گرايش پيدا کرده اند. اين مهندس جوان بندر دير درباره شرايط و روند استخدام در اين مجتمع مي گويد که در اشتغال و به کارگيري ما سختگيري و سنگ اندازي نداشتند و راه را جلوي من جوان باز گذاشتند؛ بيشتر بچه هاي بومي از پايه، اين شغل را آغاز و تجربه کسب کردند و اکنون منتظر به توليد رسيدن هستند.از مطالبه او به عنوان يک شهروند دير، براي اين منطقه که مي پرسم، مي گويد: «شهر ما نيازمند امکانات رفاهي و آباداني است.»
اين مجتمع پتروشيمي به گفته مديرعامل آن باعث اشتغال نزديک به هزار نيروي کار (964 نفر) شده و سهم 58 درصدي را براي نيروهاي بومي در نظر گرفته است. فواد جابري مي گويد: «اين درصد شامل جمعيتي بالغ بر 500 نفر مي شوند. زنان شاغل در اين مجتمع نيز به حدود 29 نفر مي رسند.» او به ضرورت جذب نيروهاي بومي اشاره مي کند که وقتي به اينجا آمدم، به امام جمعه قول جذب نيروهاي بومي را دادم و اولويت را هم بر همين اصل گذاشتم.
او ميانگين سني نيروهاي کار را 30 سال اعلام مي کند و درباره روند استخدام آنان به «مشعل» مي گويد: «مردم اينجا بيشتر ماهيگير و بدون تجربه کار صنعتي بودند و با سيستم کارمندي هم سازگار نبودند. نيروهاي بومي بدون تجربه را جذب کرديم و آموزش داديم و افزون بر آن، برخي نيروهاي بومي را براي آموزش به کارخانه هاي گروه کاوه در شهرها و همچنين مجتمع هاي پتروشيمي مبين، شيراز و.. اعزام کرديم. همچنين چند نفر را براي مقاطع ليسانس و فوق ليسانس بورسيه کرديم. بسياري از نيروها ديپلمه بودند، اما حالا کارشناس هستند.» جابري، آموزش را از ارکان اصلي مجتمع مي داند و مي گويد: «اين مساله هميشه در کارگاه هاي ما تداوم خواهد داشت.»
محسن شيراني، 32 ساله از ديگر نيروهاي بومي شاغل در اين مجتمع پتروشيمي است که مي گويد: «قبل از آمدن به اين مجتمع، ديپلمه و بيکار بودم و همان شغل ماهيگيري را دنبال مي کردم. حالا با بورسيه متانول کاوه در حال تحصيل در رشته مهندسي صنايع هستم.» او درباره فعاليت خود در متانول کاوه توضيح مي دهد: «از سال 1390 در مجتمع متانول کاوه استخدام شدم و در بخش هاي مختلف آن مشغول فعاليت بودم و حالا مهندس مي شوم.»
شيراني مي گويد: «اين اولين تجربه کاري من در بخش صنعت است. قبلا ماهيگير و راننده وانت بودم و حالا مهندس مي شوم. اينجا غواصي، جوشکاري و برقکاري هم ياد گرفتم. بيشتر از تعهدم کار مي کنم و از کار راضي هستم. اين مجتمع براي کسي که بخواهد زندگي ساده اي داشته باشد، بهترين است.»
علي آقا از نيروهاي خدماتي بومي و در حال نظافت محوطه مجتمع متانول کاوه است. با او هم صحبت مي شويم؛ 49 سال سن دارد، مي گويد: «شغل قبلي من کار در دريا بود و حالا در اينجا مشغول شده ام. ماهيگيري هم خوب بود؛ اما اين مجتمع براي جوانان ما شغل ايجاد کرده است.»احمد باغباني از ساکنان بندر دير هم هفت سال است که در مجتمع متانول کاوه مشغول فعاليت شده است. يکي ديگر از صياداني که حالا لباس آبي رنگ صنعت بر تن دارد، مي گويد: «اين کار را به ماهيگيري ترجيح مي دهم و پسر 19 ساله ام که در خدمت سربازي است هم دوست دارد بعد از پايان دوران خدمت، براي کار به اينجا بيايد.»
اين مواردي از نيروي کار شاغل بومي در متانول کاوه است که حسن اسبو محله، مدير بهره برداري مجتمع متانول کاوه مي گويد: «با آنکه جذب نيروهاي بدون تجربه يک ريسک بود؛ اما با هدف اولويت دادن به نيروهاي بومي، جذب شرکت شدند و آموزش ديدند و اکنون به نفرات باتجربه اي تبديل شده اند.»
رونق کسب و کار در دير
با گشت و گذار در شهرستان دير و گفت وگو با مردم مي شود به نگاه تازه و متفاوت تري درباره ورود صنعت پتروشيمي به اين نقطه از کشور رسيد. از جمله مزاياي ورود صنعت به اين شهر بندري، رونق کسب و کار اصناف مختلف است. صاحب يکي از فروشگاه هاي دير مي گويد: «حداقل 30 درصد درآمد او از خريد نيروهاي شرکت متانول کاوه است و 50 درصد خريد آشپزخانه را از ما انجام مي دهند.»
جوان صاحب فروشگاه بزرگ هم مي گويد: «جمعيت 1200 نفري مجتمع متانول باعث افزايش فروش ما شده است؛ چون خريد آنان از داخل شهرستان است.» او معتقد است که اين موضوع براي همه اصناف رضايت بخش بوده و حتي از کنگان هم خريد نمي کنند. با اين حال او مي گويد: «درخواست مردم اين است که تعداد شاغلان بومي در متانول کاوه بيشتر شود.»
در اين ميان برخي هم معتقدند که اين واحد صنعتي برايشان هيچ تاثير مثبتي نداشته است. از جمله يکي از زنان ساکن روستاي دير که مي گويد هنوز نوبت به اشتغال جوانان بيکار ما نرسيده است.
يکي ديگر از زنان هم اشاره مي کند که فقط برايمان مدرسه و درمانگاه ساختند؛ اما بچه هاي ما شغل هم مي خواهند.
مديرعامل مجتمع پتروشيمي کاوه معتقد است که پس از بهره برداري، نه تنها کاهش نيرو ندارد؛ بلکه با توجه به آغاز طرح هاي توسعه اي، تعداد نيروها افزايش خواهد يافت.
هزينه 20 ميلياردي براي مسئوليت اجتماعي
ساخت 18 کلاس درس، 2 مدرسه بزرگ در 2 روستا، درمانگاه، تامين 3 ميني بوس براي سرويس مدارس از روستا به شهر، برنامه ريزي براي ساخت ورزشگاه سرپوشيده کارگري 5 هزار نفري، ساخت جاده دوبانده 6 و نيم کيلومتري از دير تا امامزاده قاسم، کمک به ارگان هاي دولتي و غيردولتي و... بخشي از اقدام هاي متانول کاوه براي مردم شهرستان دير در راستاي عمل به وظيفه مسووليت اجتماعي است که از سوي مديرعامل اين مجتمع اعلام مي شود و مي گويد: «در اين زمينه بالغ بر 20 ميليارد تومان هزينه شده است.»
نگران دريا هستيم
افزون بر طرح موارد بالا، دغدغه مشترک اهالي شهرستان دير مسائل زيست محيطي است؛ از هوا و زمين تا دريا و آبزيان. مي گويند ورود اين صنعت ممکن است آب دريا را آلوده کند و آبزيان ما را از بين ببرد. مرد جوان، اهل دير است و صحبت از پيشرفت اين شهر با ورود صنايع جديد که مي شود، با تعصب خاصي مي گويد: «شغل اصلي ما از بين رفته است؛ مردم ما صيادند. ما نمي خواهيم عسلويه شويم، بهتر بود اين مجتمع با فاصله از شهر و در يکي از روستاهايي که کم جمعيت است، احداث مي شد.»
با اين حال يکي از کارکنان بومي متانول کاوه در اين باره مي گويد: «مردم مي گويند محصول متانول چه فايده اي براي ما دارد. در حالي که بايد به فوايد آن براي شهر توجه داشته باشند، نه خود محصول توليدي.»
مسعود تنگستاني، معاون جوان سياسي- اجتماعي فرماندار دير در گفت وگو با «مشعل» با اشاره به برخورداري از 95 کيلومتر مرز دريايي اشاره مي کند که قرار گرفتن کنار ساحل يک مزيت است و مجتمع متانول کاوه هم حجم عظيم آب را مي تواند شيرين سازي و در تابستان در تامين آب مردم هم کمک کند.
او با تاکيد بر اينکه نمي خواهيم مثل عسلويه باشيم و بايد يک وضعيت بينابيني وجود داشته باشد، موقعيت جغرافيايي دير را يک مزيت مي داند و اشاره مي کند که نگاه ما به سمت سرمايه گذاري است. مجتمع متانول کاوه هنوز افتتاح نشده، مشتريان منتظر خريد محصول هستند. شرکتي با اين عظمت، مي تواند تاثير زيادي داشته باشد.
وقتي نگراني هاي مردم را با مديران مجتمع پتروشيمي متانول کاوه در ميان مي گذاريم، به مردم اين اطمينان را مي دهند که با توجه به اخذ تاييديه هاي سازمان محيط زيست، جاي نگراني در حوزه زيست محيطي وجود ندارد.
احمد احمدي، معاون مجتمع متانول کاوه در اين زمينه به «مشعل» توضيح مي دهد: «ميزان آلايندگي مجتمع به شکل آنلاين از سوي محيط زيست چک مي شود. ارگان هاي مسوول هر زمان بخواهند، مي توانند نمونه برداري کنند. با قاطعيت به مردم دير اعلام مي کنم که ما هيچ آلودگي در زمين و هوا نخواهيم داشت. فلر در زمان راه اندازي بدون دود خواهد بود. وزش باد هم به سمت درياست و مطلقا به دريا آسيبي نمي رساند.»
از نگاه او، فرهنگ سازي از کار فني و صنعتي سخت تر و زمانبر است و مردم شهرستان دير با توجه به اينکه سابقه اي از صنعت در اين نقطه وجود نداشته است، با آن غريبه هستند و در اين ميان سازمان ها و ارگان هاي دولتي بايد آنان را با فرايند توليد آشنا کنند.
او اعلام مي کند که امروز متانول، پاک ترين سوخت دنياست و درباره فرايند توليد مرتبط با دريا اشاره مي کند: «ما آب دريا را مي گيريم، بخار توليد مي کنيم و بخار را به آب دريا مي زنيم و نمک را جدا مي کنيم. آب، پساب و نمک بيشتر وارد دريا مي شود. براساس استاندارد محيط زيست، اين ميزان نمک مشکلي ندارد.
در پايان سفر هستيم و مديرعامل کاوه اين خبر خوش را به کارکنان مي دهد که براي نگهداري آنها بعد از راه اندازي ، حقوق شان افزايش خواهد يافت.معاون سياسي- اجتماعي فرمانداري شهرستان دير هم مي گويد که انتظار روزهاي خوبي را داريم، اين قابليت وجود دارد که در 10 سال آينده شاهد حضور شرکت هاي بيشتري باشيم.
حالا شهرستان دير بعد از بزرگترين مجتمع متانول کاوه، ميزبان شرکت ها و صنايع جديدتري هم خواهد بود و آنگونه که تنگستاني خبر مي دهد، شرکت سيراف انرژي هم براي سرمايه گذاري به اين منطقه آمده و پيشرفت 35 درصدي دارد. افزون بر آن پتروشيمي فاتح کيميا هم قرار است سرمايه گذاري جديدي در اين منطقه داشته باشد.