روایت مشعل از دغدغه های کار و زندگی کارکنان سکوی فروزان
زندگی روی نفت
اکرم برنجی صبح زود به جزیره خارک، جزیره ای مرجانی که به گفته زمین شناسان، یک میلیون سال از عمرش می گذرد، می رسیم. پس از کمی استراحت، مقصد اولیه با توجه به آرام گرفتن دریا پس از چند روز هوای توفانی منطقه، سکوی فروزان اعلام می شود، مقصدی که برای رسیدن به آن باید مسیری نزدیک به 100 کیلومتر را با هلی کوپتر یا شناور طی کنیم. سفر کوتاه مان آغاز می شود؛ سفری که با هلی کوپتر انجام نمی شود و به ناچار باید با شناور راهی آن منطقه شویم.
سفر با همراهی محمدرضا اکبرموسوی، رئیس عملیات تولید منطقه خارک آغاز می شود و با استقرار در کابین مسافران، او از انجام فاز نخست جمع آوری و انتقال گازهای همراه میدان نفتی فروزان تا پایان امسال خبر می دهد.
هنوز نیم ساعتی از راه را نرفته ایم که گیجی به سراغمان می آید. راهی که با مواج بودن دریا و تکان های بی شمار، حال بسیاری از همراهان را بد می کند ، بالاخره پس از گذشت 4 ساعت به سکوی فروزان می رسیم.
به محض رسیدن و پهلو گرفتن شناور کنار سکو، 2 نفر از مهندسان اچ اس ای با بسکت فرود می آیند و مسائل ایمنی و نحوه قرارگیری در بسکت را که تقریبا همه گروه آن را تجربه کرده بودند، یادآور می شوند و با پوشیدن جلیقه نجات و گذاشتن کلاه ایمنی بر سر، روی سکو فرود می آییم.
معاون مجتمع به همراه سایر مدیران با خوشحالی پذیرای مان می شوند و افسر ارشد اچ اس ای با توجه به اینکه بیشتر اعضای گروه را خانم ها تشکیل می دهند، از شجاعت و تسلط مان در زمان سوار شدن بر بکست تعریف و پس از خوشامدگویی، قوانین ایمنی برای اقامت چند ساعته در سکو را بازگو می کند.
به محض اینکه قدم بر سکو می گذاریم، برخلاف دیگر سکوهای نفتی، صدای مهیب خروج گاز توجهم را جلب می کند. سرزمین آهنی احاطه شده در دریا که در همزیستی خود با آب، آهن و نفت، 50 سال است نفت را برای فرآورش و ذخیره سازی با خط لوله 20 اینچ زیر دریا به تأسیسات خشکی ارسال می کند.
با همراهی احمد سایه وند، معاون مجتمع فروزان از پله ها بالا می رویم و وارد دفتر کارش می شویم که به قول او کاش دیروز به آنجا می رفتیم تا شرایط اتاق آب گرفته را که با کاسه، لگن و پارچ آب را از روی میزها جمع می کردند، می دیدیم. راست می گفت، شرایط سکو برایم جای سوال داشت، چون با دیگر سکوها متفاوت بود. سکوت می کنم تا پس از توضیحات او، به وقتش در مورد شرایط اسکان و کارکنان بپرسم.
دکل حفاری؛ محل اسکان کارکنان فروزان
سایه وند، حدود 7 سال است که در این سمت کار می کند. از فروزان می گوید که میدان نفتی مشترک میان ایران و عربستان است و بخش ایرانی آن «فروزان» و بخش عربستانی اش «مرجان» نام دارد. این میدان در سال ۱۳۴۵ با ذخیره نفت درجا به میزان 2 میلیارد و ۳۰۹ میلیون بشکه کشف شده است.
او می گوید: بیشتر چاه های فروزان، اقماری (11 حلقه چاه) است. به این معنی که نفت تولیدی با خط لوله وارد سکوی کارخانه می شود. در حال حاضر، میدان فروزان دارای سه سکو است؛ یک سکوی فرعی به نام fx در فاصله 18 کیلومتری، سکوی اصلیfz یا کارخانه و F16 سکوی حفاری، 10 جکت و 2 دستگاه حفاری.
سایه وند به سوزاندن روزانه 220 فوت مکعب گاز در میدان فروزان اشاره می کند که به دلیل گازهای همراه، نفت سبکی دارد. نسبت گاز به نفت میدان فروزان 4 هزار gor است، یعنی کوچکترین اشتباه به آتش سوزی و انفجار ختم می شود.
او ادامه می دهد: FY، سکوی مسکونی بود که برای طرح های توسعه ای تخریب شد و جایش را به دکل حفاری 60 ساله از رده خارج داد و قرار بود برای تعمیرات اساسی راهی منطقه شود؛ اما با تغییر کاربری، امروز محل اسکان 60 تا 70 نفر از کارکنان اقماری است که شرایط نامناسب را به امید اجرای طرح های توسعه ای و نوسازی تحمل می کنند.
همچنین از طرح های نیمه تمامی می گوید که استارت آن از سال 79 زده شده و تا به امروز به دلایل متعدد از جمله سوءمدیریت در شرکت های پیمانکاران داخلی ناتمام باقی مانده و الزام امروز میدان فروزان، اجرای طرح های توسعه ای و نوسازی است که باید مدیران برای آن تدبیری بیندیشند.
هزار روز کار بدون حادثه
ابراهیم غیاثی، افسر ارشد اچ اس ای مجتمع فروزان درباره شرایط ایمنی سکو می گوید: 4 نفر در این بخش به صورت اقماری و 2 نفر در سکوی فرعی خدمت می کنیم. کار ما براساس ایمنی که از امنیت می آید، با اولویت حفظ امنیت کارکنان و بعد حفظ تاسیسات تعریف شده است.
هر روز پروانه کار صادر می شود که یکسری از آنها پرمیت کار سرد است و با حرارت و شعله سروکار ندارد و یکسری پرمیت حرارتی است که این بخش، حساسیت و دقت بالاتری را می طلبد؛ چرا که کوچکترین اشتباه، با توجه به حجم گاز بسیار و سبک بودن نفت این میدان، به خسارتی غیرقابل جبران منجر خواهد شد.
از مانورهای مداوم و تجهیزات سکو می گوید که همیشه 2 شناور آتش خوار، به صورت استندبای، بخصوص در زمان فعالیت های جوشکاری آماده است و تجهیزاتی از قبیل یک فایرپمپ که در هر دقیقه 660 مترمکعب آب تولید می کند که با ورود به سکو، وارد انشعابات مختلف مجتمع می شود تا هر کدام از بخش های تاسیسات سکو که به آب نیاز دارند، از آن استفاده کنند. همچنین 2 قایق نجات که هر کدام، ظرفیت شان 50 نفر است.
افسر ارشد اچ اس ای مجتمع فروزان می گوید: تا آنجا که امکان دارد، از ورود هرگونه آلاینده از تاسیسات نفتی به دریا جلوگیری می کنیم، به طور کلی این اصل در سطح منطقه و سکوها نهادینه شده و جزء فرهنگ ماست.
غیاثی ادامه می دهد: در گذشته به این میزان زباله تولید نمی شد؛ ولی الان به خاطر آب معدنی و سایر مواد خوراکی، حجم انباشت پلاستیک زیاد است که گاه در این دکل که محل سکونتمان است، سوزانده شده یا به خارک ارسال می شود.
او در آخر با اشاره به اینکه سکوی فروزان بیش از هزار روز کار بدون حادثه داشته، می گوید: اصل بر پیشگیری بوده و این اتفاق خوب به این دلیل است که 99 درصد پیشگیری کرده ایم و تنها یک درصد حادثه داشته ایم.
در زندگی مان وجود خارجی نداریم
سختی های کار روی سکو خیلی زیاد است. گاهی شب ها، زمانی که به دریا نگاه می کنی، ته دلت خالی می شود. 14 روز وسط دریا، روی سازه غول آسای فولادی، دریا اطرافت را احاطه کرده؛ دریایی که یک وقت آرام است و یک وقت توفانی و فکر خانواده و مشکلاتی که اجتناب نا پذیر است و تو راهی جز صبر و تحمل آنها نداری، سوهان روحت می شود. اینها بخشی از صحبت های یکی از کارکنان سکوی نفتی فروزان است که می گوید: کارکنان اقماری در زندگی وجود خارجی ندارند و مثل سایه بین منطقه و خانه در حال حرکت هستند.
امنیت، درد جدید کارکنان اقماری
یکی دیگر از کارکنان به سمتم می آید و می گوید: بنویسید درد کارکنان اقماری علاوه بر دوری از خانواده و سختی کار، امنیت است. با فرسوده شدن تاسیسات و نبود شرایط مناسب برای اسکان و تجهیزات ایمنی مناسب، هر لحظه با استرس کار می کنیم. همچنین امکان انتشار گازهای سمی و خطرناک، مصدومیت و مسمومیت نیز بر مشکلاتمان افزوده شده است.
آلودگی صوتی آزارمان می دهد
استاندارد آلودگی صوتی 85 دسی بل است که در اینجا گاه به 125 دسی بل می رسد؛ مشکلی که سال هاست کارکنان از آن رنج می برند و گوشی های ایمنی هم دیگر چاره کارشان نیست. بیشتر بچه ها درگیر بیماری افسردگی، کم شنوایی و آلودگی هوا و صوتی هستند.
اتاق کنترل موقت، دائمی شد
مسئول شیفت اتاق کنترل کارخانه فروزان می گوید: شیفت مان 3 نفره است. 2 نفر در کارخانه و یک نفر در اتاق کنترل. در اتاق کنترل، مسئولیت بررسی وضع کل کارخانه را برعهده دارم و کارهای هماهنگی با رئیس و معاون مجتمع برای کارهای تعمیرات و بهره برداری را انجام می دهم.