هفتمين همايش بين المللي علوم و فناوري نانو برگزار شد نانوفناوري حمايت همه جانبه مي خواهد
مشعل- ايران با در اختيار داشتن بيش از 150 ميليارد بشکه نفت و 30 تريليون مترمکعب گاز قابل استحصال، جايگاهي ويژه در ميان کشورهاي داراي منابع انرژي در جهان دارد و سال هاست که صنعت نفت تلاش مي کند با ورود به عرصه دنياي گسترده و پرفايده نانوفناوري، از اين علم در بهبود فرآيندها و توليد محصولاتي با کارايي بالا استفاده ببرد. نانو، علم مطالعه پديده ها و دستکاري مواد در ابعاد اتمي، مولکولي و ماکرومولکولي است که به تغيير شديد خواص فيزيکي، شيميايي، مکانيکي، نوري، مغناطيسي و زيستي مواد منفجر مي شود. درحقيقت، نانو فناوري با استفاده از توليد نانومواد، دستيابي به ابزارهايي با خواص منحصر به فرد را موجب شده است. در حال حاضر نانوحسگرها، نانوساختارها، نانوغشاها، نانوپوشش ها، نانوسيالات به عنوان بخشي از حوزه هاي متعدد نانوفناوري در اختيار صنعت نفت قرار دارد. دامنه کاربرد نانو فناوري از نانوحسگرها براي تشخيص گازهاي گوگرددار و متان تا استفاده از نانو مواد در گل و سيمان حفاري گسترده شده است و امروز شرکت هاي بزرگ نفتي دنيا اين کاربرد در صنعت را جدي مي گيرند.
همسو با اهداف صنعت نفت در حوزه نانوفناوري، همايش بين المللي علوم و فناوري نانو امسال هفتمين دوره خود را هم برگزار کرد تا جمعي ديگر از دانشجويان و اساتيد و فعالان اين عرصه فرصتي براي همنشيني و همفکري و تبادل نظر پيدا کنند. اين همايش دوسالانه 4 و 5 و 6 مهرماه با حضور جعفر توفيقي، رييس پژوهشگاه صنعت نفت، سعيد سرکار، دبير ستاد ويژه توسعه فناوري نانو ايران و محمدحسين مجلس آرا، نايب رئيس انجمن نانو و فناوري ايران در مرکز همايش هاي بين المللي پژوهشگاه صنعت نفت برگزار شد و شرکت کنندگان در کارگاه هاي تخصصي با حضور اساتيد داخلي و خارجي با موضوع هاي تجاري سازي فناوري نانو و الگوبرداري از مدل هاي خارجي، ثبت اختراعات و مالکيت معنوي، نگارش و ثبت اختراع به تبادل نظر پرداختند.
توسعه نانوفناوري حمايت همه جانبه مسئولان را مي طلبد
در مراسم افتتاحيه اين همايش جعفر توفيقي، رئيس پژوهشگاه صنعت نفت بر حمايت همهجانبه مسئولان از شرکتهاي دانش بنيان تاکيد کرد و گفت: جوانان و شرکتهاي دانشبنيان کشور توان علمي و فني بالايي دارند و لازم است براي بهرهمندي از اين ظرفيتها حمايت همهجانبه از سوي مسئولان صورت گيرد.
او با بيان اينکه بزرگترين قدرتهاي اقتصادي دنيا با اتکا بر علم و فناوري توانستهاند به موفقيتهاي خيره کننده اي دست يابند، اظهار کرد: بايد مسير را براي حرکت جوانان مبتکر و خلاق هموارتر کنيم. حمايت از جوانان و شرکتهاي دانشبنيان، ضرورتي اجتنابناپذير است و اگر امروز در عرصه رقابتپذيري علم و فناوري نانو حرفي براي گفتن داريم، به همت جوانان تحصيلکرده اين حوزه است. البته از فعاليت شرکتهاي دانشبنيان به منظور تحقق علوم و فناوري نانو نيز نبايد غافل بود.
توفيقي با اشاره به حوزه هايي که علم و فناوري نانو در حوزههاي بالادستي و پايين دستي صنعت نفت و گاز کشور به کار گرفته است، گفت: فعالان و صاحب نظران توانستهاند گامهاي موثري را به منظور کاربرد علم نانو در بخش بالادستي و پاييندستي صنعت نفت و گاز کشور بردارند. در گذشته علم و فناوري نانو تنها به عنوان يک «کليدواژه» مطرح بود و شناخت کافي نسبت به علم نانو در ايران وجود نداشت، اما پس از 15 سال از شروع اين علم در کشور، پيشرفت خوبي در اين عرصه داشته ايم و تاسيس ستاد ويژه توسعه فناوري نانو از اين دست اقدام هاي موثر و مفيد است.
توفيقي ضمن اظهار اميدواري براي طرح بحثهاي غني علمي در روزهاي اين همايش، از تلاش هاي انجمن نانو فناوري ايران نيز قدرداني کرد و گفت: با تلاش اين انجمن شرکتهاي فعال در حوزه بهرهبرداري نانو پا به عرصه گذاشتند و افتخارآفريني ميکنند که به اين منظور نقش پژوهشگاه صنعت نفت براي ترويج توسعه اين علم ستودني است.
30هزار متخصص در حوزه نانوفناوري فعالند
در ادامه سعيد سرکار، دبير ستاد ويژه توسعه نانو فناوري ايران با اشاره به رشد قابل توجه ايران در عرصه نانو فناوري از سال 2002 تاکنون، گزارشي از دستاوردهاي اين فناوري در کشور ارائه کرد و گفت: تلاش اين علم اين بوده تا بيشترين تاثيرگذاري را در جامعه و زندگي مردم داشته باشد، توليد ثروت کند و باعث ارتقاي کيفيت زندگي مردم کشورمان شود. به عبارتي اگر از منابع مردم استفاده ميکنيم بايد متعهد باشيم که اين فناوري در خدمت مردم باشد و نتيجه اين اقدام ها در زندگي مردم ملموس باشد.
او با طرح اين سوال که آيا در اين سال ها براي توسعه فناوري نانو در مسير مناسب و متناسب با اهداف سند راهبردي پيش رفته ايم يا نه؟ گفت: دو سند راهبردي 10 ساله براي توسعه فناوري نانو تدوين شد که دومين سند ده ساله از سال 2016 با تمرکز بر صنعتي سازي و تجاريسازي آغاز شده است.
سرکار با اعلام اينکه تعداد افراد کارشناسي ارشد به بالا در حوزه فناوري نانو در سال ابتدايي شروع اين کار در ايران به کمتر از 10 نفر ميرسيد، اما امروز بيش از 30 هزار متخصص و صاحب نظر در حوزه فناوري نانو فعاليت ميکنند و اين موفقيت ها ناشي از برنامه ريزي نظام عالي آموزش بوده است، گفت: اگرچه شاخص توليد علم توليد مقالات مهم است، اما توسعه فناوري بيرون مرزهاي دانش اتفاق مي افتد و هدف از تحقيقات، توليد مقالات نيست. دبير ستاد ويژه توسعه فناوري نانو، ادامه داد: هر گامي که به منظور توسعه اين علم و تجاريسازي برداشته ميشود، نيازمند برخورداري از نيروي انساني متخصص و متبحر است که ما تعداد زيادي از اين نيروها را داريم. بسياري از فناوري ها را مي توان کپي يا بومي کرد، اما مهم اين است که بتوانيم فناوري را خودمان ايجاد و به دنيا معرفي کنيم.
وي با بيان اينکه محصولات نانو در توسعه صنعتي و توليد ثروت و حجم توليدات در بازار ملي و جهاني به عنوان شاخص مطرح است، گفت: ايران به لحاظ موقعيت سرزميني(انرژي)، نياز (سلامت) و معضل هاي محيط زيستي منطقه اي ( آب و محيط زيست) توان و انگيزه براي ورود همه جانبه به اين عرصه را دارد و بايد حضور در عرصه نانو را جدي بگيرد.
سرکار اعلام کرد: در حال حاضر حدود 800 هزار دانشآموز در حوزه تئوري و آزمايشگاهي نانو آموزش ديدهاند و 90 آزمايشگاه براي دانش آموزان در سطح مدارس در نظر گرفته شده است.
او با بيان اينکه اگرچه ملاک توسعه فناوري نانو صرفا توليد مقاله نيست، افزود: بدون بنيه علمي قوي به پيشرفت نخواهيم رسيد و بايد گفت که در سال 2001 تنها 10 مقاله ISI در اين عرصه داشتيم و در سال 2003 ستاد نانو شکل گرفت و از آن به بعد اين جريان شدت گرفت. وي ادامه داد: در حال حاضر از سالانه 10 مقاله به روزانه 25 مقاله دست يافته ايم، ضمن آنکه در سال 2017 اين تعداد مقاله ISI به 9300 مقاله رسيده و ايران در ميان کشورهاي جهان پس از چين و آمريکا و هند، به رتبه چهارم رسيده است.
محصولات نانوفناوري به 47 کشور صادر مي شود
سرکار با بيان اينکه اين اندازه از بروز و ظهور و به کارگيري نانوفناوري در ايران از منظر کشورهاي ديگر و بنياد علم امريکا در سطح علمي و اجرايي شگفتي آور است، افزود: بايد بنيه علمي خودمان را باور کنيم تا بتوانيم با قدرت پنجه درپنجه کشورهاي قدرتمند دنيا بيندازيم. در عين حال فعاليت تنها درحوزه علمي کافي نيست و بايد در عرصه ثبت اختراع هم وارد شويم و مسئولان کشور هم در اين عرصه برنامه هاي اجرايي ارائه دهند.
دبير ستاد ويژه توسعه فناوري نانو با اعلام اينکه در حال حاضر 6.5 ميليون دلار محصول در حوزه نانو فناوري تنها به چين فروخته مي شود؛ در حالي که ظرفيت براي کار بسيار بيشتر است، افزود: محصولات نانوفناوري ايران به 47 کشور دنيا صادر مي شود؛ حال آنکه بيشترين محصولات در حوزه تجهيزات صنعتي و تجهيزات آزمايشگاهي است و در حوزه داروهاي مهم درماني نيز کمک بزرگي به بيماران داشته است و بسياري از اين داروها صادر مي شوند.
سرکار با اشاره به اهميت ورود جدي دولت به حوزه نانوفناوري گفت: زماني مي توانيم بگوييم صنعت فعال داريم که بتوانيم فناوري را بسازيم و از آن استفاده کنيم. کارخانه داري با صنعت داري فرق دارد و زماني که بتوانيم در صنعت نانوفناوري با دست پر جلو برويم حرف براي گفتن داريم و در آن زمان نمي توانند ما را نبينند و ديگر تحريمها اثري نخواهد داشت.
حميد قاسمي دهچشمه، مدير طرح سي ان جي شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي نيز در اين همايش با اشاره به اهميت به کارگيري نانو فناوري در عرصه سي ان جي گفت: در سال 2002 که برنامه هاي صنعت نفت براي حوزه سي ان جي آغاز شد، برنامه اين بود که طي برنامه اي مشخص سهم سي ان جي از مصرف سوخت کشور به 46 تا 70 ميليون متر مکعب برسد اما حتي تا امروز به اين سهم نرسيده ايم. اين سهم با توجه به حجم توليدات در پارس جنوبي در نظر گرفته شده بود، اما هنوز محقق نشده است.
وي با اظهار اميدواري از اينکه نانو فناوري بتواند سهم سي ان جي در سبد سوخت کشور را افزايش دهد، گفت: اگر بتوانيم سهم سي ان جي را افزايش دهيم کمک بزرگي به کاهش مصرف بنزين و گازوئيل و اقتصاد کشور خواهيم کرد.
همچنين در اين جلسه که محمد حسين مجلس آرا،، نايب رئيس انجمن نانو فناوري ايران به ارائه توضيحاتي از وضعيت نانو فناوري در صنعت نفت پرداخت.