با امضاي قرارداد ساخت مخازن ذخيرهسازي نفت خام بندر جاسک گام نخست نفتبرای توسعه مکران اجرایی شد
مشعل-پايانه نفتي جاسک، دومين پايانه بزرگ صادرات نفت ايران است که پرونده آن با وجود تمام سختي ها و دشواري ها در دولت يازدهم باز شد و رئيس جمهوري در جلسه دفاع از کابينه پيشنهادي دولت به قول زنگنه، وزير پيشنهادي نفت به اتصال لوله نفت به «جاسک» اشاره کرد؛ پروژه اي که قرار است تا سال 1400 به بهره برداري رسمي برسد. پايانه اي که با هدف بي نيازي ايران از تنگه هرمز، متنوع سازي مبادي صادرات نفت، توانايي ذخيره سازي 30 ميليون بشکه نفت خام را دارد و مي توان بيش از 90 درصد صادرات نفت خام کشور را از طريق آن انجام داد. با اجراي فاز نخست اين پروژه نفتي در بندر جاسک، امکان انتقال روزانه يک ميليون بشکه نفت سنگين از منطقه گوره به منطقه جاسک در استان هرمزگان، پهلوگيري کشتي ها با ظرفيت دو ميليون تن و ذخيره سازي 10 ميليون بشکه نفت خام امکانپذير خواهد شد .
نخستين بار خبر ساخت پايانه صادراتي نفت خام جاسک در اسفند سال 92 و در سفر استاني هيئت دولت به استان هرمزگان از سوي رئيس جمهوري مطرح شد و از همان ابتدا به دليل اهميت راهبردي آن در زمره برنامه هاي اولويت دار وزارت نفت قرار گرفت و کار سال 93 با مطالعات اوليه براي احداث اين پايانه صادراتي نفت خام و فراورده هاي نفتي در مجموعه شرکت ملي نفت ايران و با محوريت شرکت پايانه هاي نفتي ايران آغاز و مقدار زمين مورد نياز براي احداث اين پايانه صادرات نفت مشخص و خريداري شد و به تملک درآمد.
با وجود حساسيت زياد وزير نفت روي اين پروژه و برگزاري جلسه هاي مستمر دو هفته يکبار با هدف نظارت دقيق بر جزييات مربوط به روند اجرايي اين پروژه، قرارداد مشاور طراحي بنيادي شامل خدمات طراحي بنيادي خطوط لوله و ايستگاه ها، نقشه برداري، ژئوتکنيک، پدافند غيرعامل، مطالعات برق، مطالعات و اخذ مجوزهاي زيست محيطي و ميراث فرهنگي نافذ شد.
در اين ميان بيش از 20 سرمايه گذار اعلام آمادگي کردند که در نهايت، بعد از ارزيابي قرارداد ساخت مخازن ذخيرهسازي نفت خام و تاسيسات جانبي در بندرجاسک با ظرفيت 10 ميليون بشکه، در قالب روش ساخت، بهره برداري و واگذاري (BOT) ميان شرکت متن و شرکت هاي پترواميدآسيا و گروه مديريت سرمايه گذاري اميد 8 مهر سال 97 بين تورج دهقاني، مديرعامل شرکت مهندسي و توسعه نفت (متن) و اصغر گرزين، مديرعامل شرکت پترواميدآسيا و احمد ابراهيمي، مديرعامل شرکت گروه مديريت سرمايه گذاري اميد امضا شد.
ساخت مخازن ذخيرهسازي
قرارداد ساخت مخازن ذخيرهسازي نفت خام بندرجاسک در قالب روش BOT) Build-Operate-Transfer) با 200 ميليون يورو سرمايه گذاري اوليه در مدت زمان سه سال اجرا خواهد شد و پس از آن، به مدت 15 سال دوره بهره برداري تعيين شده است.
اين مخازن ذخيره سازي نفت خام، داراي ظرفيت 10 ميليون بشکه نفت خام سبک و سنگين و شامل 20 مخزن فلزي سقف شناور، هرکدام به ظرفيت 500 هزار بشکه خواهد بود. مخزن گاه يادشده، نفت خام ارسالي از خط لوله 42 اينچ انتقال نفت خام گوره جاسک را در انتهاي خط دريافت و ضمن ذخيره سازي و نگهداري نفت صادراتي، آن را به خطوط لوله دريايي و گوي هاي شناور نفت خام پمپاژ مي کند.
مخزن گاه در زميني به مساحت تقريبي 600 هکتار احداث مي شود و قابليت توسعه ظرفيت ذخيره سازي تا 30 ميليون بشکه نفت خام را خواهد داشت.
مطابق مفاد و شرايط پيمان امضا شده، سرمايه گذار بايد در مدت سه سال تامين سرمايه، طراحي، تأمين کالا و تجهيزات، ساخت و راه اندازي مخزن گاه و در مدت 15 سال تعمير، نگهداري و بهره برداري از آن را انجام دهد. مالکيت مجموعه در پايان سال هجدهم (پايان دوره 15 ساله بهره برداري) به شرکت ملي نفت ايران منتقل مي شود.
در اجراي طرح انتقال نفت خام گوره به جاسک و احداث پايانههاي صادراتي، احداث هزار کيلومتر خط لوله 42 اينچي، مخازن ذخيرهسازي و اسکله صادراتي در دستور کار است که لولههاي مورد نياز از محل توليدات سه شرکت لولهساز ايراني تامين خواهد شد. با اجراي اين طرح روزانه، يک ميليون بشکه نفت خام از پايانه نفتي گوره در استان بوشهر به منطقه جاسک در ساحل درياي عمان منتقل ميشود و جاسک به عنوان دومين پايانه صادراتي نفت خام کشور، اهميت راهبردي مي يابد.
توسعه مکران
دريافت روزانه يک ميليون بشکه نفت خام سبک و سنگين از خط لوله 42 اينچ گوره -جاسک و ارسال به پايانه صادراتي جاسک، ذخيره سازي 10ميليون بشکه انواع نفت خام، قابليت گسترش ظرفيت نگهداري و صادرات با توجه به نيازهاي آينده، قابليت دريافت و ذخيره انواع نفت خام از طريق گوي هاي شناور دريايي، ايجاد شرايط لازم به منظور احداث پايانه صادراتي جديد جاسک و تضمين استمرار صادرات نفت خام کشور، متنوع کردن منابع صادراتي نفت خام، امکان تأمين خوراک پالايشگاه هاي برنامه ريزي شده براي احداث در بندر جاسک با هدف حضور در بازار جهاني فراورده هاي نفتي و مهيا کردن زيرساخت هاي لازم در منطقه به منظور ايجاد صنايع وابسته از دستاوردهاي طرح توسعه مکران است.
بي نيازي ايران از تنگه هرمز
آنچه جايگاه ساخت اين پايانه نفتي در سواحل مکران را طبق نظر مقام معظم رهبري، رئيس جمهوري، معاون اول رئيس جمهوري، وزير نفت و ... از ديگر پروژه هاي ملي و راهبردي، حساس تر کرده، اين است که با انتقال نفت خام از گوره به جاسک و اتصال به درياي آزاد، ايران از تنگه هرمز بي نياز و با اجراي اين پروژه، شرق کشور احيا شده و با احداث اين خط انتقال در منطقه جاسک و چابهار، شرايط به لحاظ زيرساخت هاي انرژي، نفت و گاز پتروشيمي و پالايشگاه ها و به صنايع تبديلي هموار مي شود.
همچنين دسترسي به آب هاي اقيانوسي و بين المللي، نزديکي به کشورهاي شبه قاره هند و بازارهاي بزرگ هند و چين، نقطه اتصال کريدور شمال و جنوب که کشورهاي آسياي ميانه، روسيه و افغانستان را به آب هاي آزاد و اقيانوس هند متصل مي کند، برخورداري از دريا با عمق مناسب و سواحل زيبا و متنوع، برخورداري از موقعيت راهبردي و منحصر به فرد ژئوپليتيک، برخورداري از جذابيت و ظرفيت لازم براي سرمايه گذاري و اجراي طرح هاي اقتصادي و توسعه اي و نزديکي به خليج فارس به عنوان منبع بزرگ توليد نفت و گاز از ويژگي هاي منحصر به فرد سواحل مکران است.
صنعت نفت، پايه گذار توسعه در مکران است
قائم مقام وزير نفت شامگاه يکشنبه (8 مهرماه) در آيين امضاي قرارداد ساخت مخازن ذخيره سازي نفت خام و تاسيسات جانبي آن در بندر جاسک گفت: همان گونه که وزارت نفت توسعه در خليج فارس، آبادان، عسلويه و ماهشهر را کليد زد، اکنون نيز وزارت نفت پايه گذار توسعه در مکران مي شود.
مرضيه شاهدايي، توسعه منطقه مکران را فرصتي مغتنم براي بهره مندي از ظرفيت هاي سازندگان، مشاوران داخلي و اشتغالزايي در منطقه محروم جاسک دانست و تصريح کرد: اين منطقه محروم با اجراي پروژه هاي نفتي (احداث پالايشگاه، پتروشيمي و پايانه نفتي) بزودي در مسير توسعه و رشد قرار خواهد گرفت.
وي با اشاره به نقش صنعت نفت در درآمدزايي براي کشور افزود: صنعت نفت به عنوان يک صنعت پويا در اقتصاد کشور نقش کليدي دارد و همواره براي کشور درآمدزايي داشته است.
قائم مقام وزير نفت با بيان اينکه بدون شک اجراي پروژه هاي کلان نفتي به سرمايه گذاري هاي داخلي و خارجي نياز دارد، يادآور شد: با وجود اين، شرايط تحريم فرصت مناسبي براي بهره مندي بيشتر از ظرفيت هاي داخلي کشور فراهم مي کند و بايد از اين ظرفيت ها به بهترين شکل ممکن استفاده کرد.
وي ادامه داد: صنعت نفت از توليدکنندگان و سازندگان داخلي حمايت مي کند و به آنان اعتماد دارد و در اين زمينه بخش خصوصي بايد به جذب سرمايه هاي خارجي به دولت کمک و شرايط را براي توسعه همگام با بخش دولتي در کشور مهيا کند.
انتقال مالکيت به بخش خصوصي با توسعه مکران
مديرعامل شرکت ملي نفت ايران نيز گفت: شرکت ملي نفت ايران از سال 93 راهبرد برون سپاري فعاليت هاي بزرگي که به جذب سرمايه گذار و انتقال مالکيت منجر شود را در دستور کار قرار داد که از جمله آن مي توان به واگذاري بهره برداري يک ميدان نفتي، واگذاري طرح هاي ان جي ال و همچنين نيروگاه ها به بخش خصوصي اشاره کرد.علي کاردر در اين مراسم، توسعه مکران را گامي بلند در مسير متنوع سازي نقاط صادراتي نفت خام اعلام کرد و افزود: توسعه منطقه مکران مي تواند به دليل نزديکي به بازارهاي شرق آسيا، به بهبود فرايندهاي صادرات نفت کشور کمک کند.
وي ادامه داد: در طرح احداث پايانه نفتي در مکران، توسعه جنوب شرق کشور و رفع محروميت و فقر مورد توجه قرار گرفته است و وزارت نفت در اين بين با تاکيد مقام معظم رهبري و پيگيري مستمر رئيس جمهوري، توسعه اين منطقه را با جديت دنبال خواهد کرد.
مديرعامل شرکت ملي نفت ايران اعلام کرد: براساس برنامه هاي توسعه اي و ظرفيت هاي توليد نفت در داخل پس از اجراي فاز نخست اين طرح، ظرفيت مخازن در جاسک از 10 به 20 ميليون بشکه افزايش خواهد يافت.
وي، ظرفيت توليد روزانه 6 ميليون بشکه نفت را قابل دستيابي دانست و گفت: اگر مطابق برنامه هاي آينده، بتوانيم تا روزانه سه ميليون بشکه نفت را به پالايشگاه هاي داخلي اختصاص دهيم، توسعه منطقه مکران (به دليل نزديکي به شرق آسيا) مي تواند در کنار خارک و نقاط ديگر صادراتي به بهبود فرايندهاي صادرات نفت در کشور کمک کند.
وي هدف اصلي از توسعه منطقه مکران را متنوع سازي نقاط صادراتي نفت خام در کشور عنوان کرد و درباره قراردادهاي نگهداشت و افزايش توليد نفت تصريح کرد: اين قراردادها در حال پيگيري است و تاکنون تعدادي از مناقصه هاي آن برگزار شده است که در آينده اي نزديک، به طور کامل اطلاع رساني خواهد شد.
کاردر با بيان اينکه براي اجراي طرح انتقال نفت خام گوره به جاسک، بايد زنجيره اي از فعاليت ها عملياتي شود، تاکيد کرد: ضروري است پيمانکاران هر يک از بخش هاي اين زنجيره، کار را مطابق برنامه زمان بندي پيش ببرند تا اهداف کل طرح با تاخير روبه رو نشود.
مديرعامل شرکت ملي نفت ايران اظهار اميدواري کرد که شرکت پترواميدآسيا و شرکت گروه مديريت سرمايه گذاري اميد، اين طرح را مطابق برنامه و در زمان تعيين شده اجرايي کنند.
به گفته وي، پس از تکميل و تحويل مخازن، حتي اگر نفت خامي در اين مخازن ذخيره نشود، شرکت ملي نفت ايران اجاره آن را پرداخت مي کند، الگوي مشابهي را نيز در مخازن گناوه داشتيم که در قرارداد جاري به همان شکل عمل مي شود.
کاردر با اشاره به امضاي قراردادهاي ساخت لوله 42 اينچي انتقال نفت خام گوره به جاسک ادامه داد: ساخت ورق خاصي (NACE) در اين قراردادها مدنظر است که اميدواريم با تمهيدات انديشيده شده، شاهد ساخت و بومي سازي اين ورق در کشور باشيم.
شکوفايي هرمزگان با توسعه مکران
استاندار هرمزگان نيز در آيين امضاي اين قرارداد اظهار کرد: هرمزگان در زمينه هاي مختلف اقتصادي از جمله انرژي، ظرفيت هاي فراواني دارد و 40 درصد فراورده هاي نفتي مورد نياز کشور در اين استان (پالايشگاه نفت بندرعباس و پالايشگاه ميعانات گازي ستاره خليج فارس) توليد مي شود.
فريدون همتي ضمن قدرداني از وزارت نفت و شرکت ملي نفت ايران به دليل اهتمام به توسعه منطقه مکران گفت: توسعه اين منطقه در شکوفا شدن بخشي از ظرفيت هاي بالقوه فراوان استان هرمزگان موثر است. وي اجراي طرح انتقال نفت گوره - جاسک را از نظر افزايش ظرفيت ذخيره سازي نفت، نقش اثرگذار پدافندي و ديگر عوامل، حائز اهميت و راهبردي خواند و گفت: با بهره مندي از توان بخش خصوصي و فعالان داخلي مي توانيم از سد تحريم ها عبور کنيم.
استاندار هرمزگان، سازندگان و توليدکنندگان استان هرمزگان را بسيار توانمند توصيف کرد و خواستار به کارگيري نيروهاي بومي و استفاده از توان سازندگان استاني براي پيشبرد پروژه و رفع محروميت از منطقه جنوب شرق کشور شد
توسعه مکران با هدف حمايت از توان داخل
مديرعامل شرکت مهندسي توسعه نفت نيز در اين آيين گفت: طرح ملي انتقال نفت از گوره به جاسک و احداث پايانههاي صادراتي با هدف استفاده حداکثري از توان داخلي در توسعه مکران اجرايي خواهد شد.
تورج دهقاني افزود: توسعه سواحل مکران به معناي انجام فعاليتهاي توسعهاي در يکي از محرومترين نقاط کشور است که اين موضوع بر اهميت طرح ميافزايد. وي با بيان اينکه آبادسازي سواحل مکران از جمله طرحهاي مورد توجه نظام جمهوري اسلامي ايران است و دولت بسيار بر آن تاکيد و اهتمام دارد، عنوان کرد: پايانههاي صادراتي ما در خليج فارس متمرکز است و بهرهمندي از پايانه صادراتي در درياي عمان ميتواند مزيتهاي بي شماري را براي کشور به همراه داشته باشد.
مديرعامل شرکت متن ادامه داد: با توجه به تمرکز بخش عمده فعاليت هاي صنعت نفت در غرب و جنوب کشور، توسعه سواحل مکران مي تواند به تکميل فرايندهاي توسعه اي اين صنعت در جنوب کمک کند و فرصت بکري براي جذب سرمايه در اين منطقه فراهم سازد.
وي افزود: افزون بر توسعه اين بخش، تنوع بخشي به نقاط صادرات نفت و تامين خوراک واحدهاي پايين دستي نيز در اين طرح هدف گذاري شده است.
دهقاني، سرمايه کل طرح انتقال نفت گوره - جاسک و تاسيسات جانبي آن را دو ميليارد دلار اعلام کرد و افزود: اين طرح مشتمل بر احداث حدود هزار کيلومتر خط لوله 42 اينچ، پنج ايستگاه پمپاژ درون راهي، تجهيزات اندازه گيري و مکانيکال، احداث مخازن ذخيره سازي و ساخت اسکله صادراتي است.
وي با توجه به اهداف اجراي اين طرح راهبردي ابراز اميدواري کرد که اين طرح در زمان بندي تعيين شده به سرانجام برسد و به بهره گيري حداکثري از توان و ظرفيت هاي داخلي در کشور کمک کند.
تحويل پروژه در زمان موعد
بهزاد شيري، عضو هيات مديره شرکت پترو اميد آسيا نيز در اين آيين با اشاره به سرمايه سه هزار ميليارد توماني اين شرکت اعلام کرد: اين شرکت به عنوان شرکتي بزرگ که پيش از اين هم پروژه ساخت مخازن را در بندر گناوه به سرانجام رسانده است، تمام تلاش خود را مي کند تا ساخت مخازن ذخيرهسازي نفت خام بندرجاسک را طبق قرارداد، تحويل کارفرما دهد.