شرح احاديث اخلاقي درس خارج فقه مقام معظم رهبري
حکمت هايي از علي بن الحسين (ع):
كم من مفتونٍ بحسن القول فيه، وكم من مغرورٍ بحسن الستر عليه، وكم من مستدرجٍ بالإحسان عليه
(تحف العقول صفحه 281)
چه بسا افرادى كه فريب تعريف ها و تحسين هايى كه مردم از آنان مى کنند، مى خورند. انسان نبايد فريفته قضاوت هاى مردم درباره خودش شده و بخاطر تساويل نفسانى از قضاوت صحيح در مورد خودش غفلت ورزد و توجه به اين مسئله به خصوص براى مسئولان حائز اهميت است.
همچنين انسان نبايد از اينكه خداوند عيوب او را پوشانده مغرور شود و خيال كند كه هميشه بدي هاى او مستور مى ماند. چه بسا خداوند در همين دنيا آنها را فاش كند و اگر در اين دنيا هم با لطف و احسان خود فاش نكرد در قيامت (روزى كه باطن افراد ظاهر مى شود) آشكار كند. لذا ائمه (عليهم السلام) همان طور كه در دعاى شعبانيه نقل شده از خدا مى خواستند كه: «الهى لا تفضحنى يوم القيامة على رؤس الاشهاد.»
و چه بسا افرادى كه در اثر نعم الهى گرفتار استدراج مى شوند «وسنستدرجهم من حيث لا يعلمون».
پس نبايد بخاطر تمجيدهاى مردم و ستر الهى و اعطاى نعم او از قضاوت صحيح در مورد خود غفلت نماييم.
سخن نيک
آدمي ساخته افكار خويش است، فردا همان خواهد شد كه امروز مي انديشيده است.
«موريس مترلينگ»
معرفي کتاب و نرم افزار
متن کامل کتاب برگزيده تفسير نمونه تاليف حضرت آيت الله العظمي مکارم شيرازي از سوي مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي به صورت نرم افزار اندرويدي در اختيار کاربران قرار گرفته است.
نماز و شکوفه هاي زندگي
احساس مذهبى كودكان
دينخواهى در انسان فطرى است و در دوران كودكى به تدريج و به اشكال مختلف ظهور مىيابد. پرسش از خالق اشيا، آسمان، زمين و مانند آن، همگى نمودهاى احساس مذهبى آنان و تشنگىشان در كسب آگاهىهاى دينى است.
براساس بررسىها و يافتههاى روان شناسان، احساس مذهبى در سنين شش و هفت سالگى در كودكان علنى و ميل به تظاهرات مذهبى و علايق به آن در آنها زنده مى شود.
كودكان در اين سنين نسبت به خداوند اظهار علاقه مىكنند و دوست دارند با خدا سخن بگويند، خدا را ببينند و تصور مىكنند كه خدا قدرى بزرگتر و قوىتر از پدر و مادر است و به تدريج كه قدرت درك و فهم بيشترى بهدست آوردند، به تصورات بهتر و واقعىترىمىرسند.
ضرورى است والدين احساس خداخواهى و گرايش به دين را در كودكان شناخته و تعاليم الهى خاصه معارف نماز را به آنها بياموزند تا آنان در قبال امراض گمراه كننده و انحرافى واكسينه شوند. در اين امر، سخن نورانى امام صادق (ع) را شاهد مىگيريم كه فرمودند:
فرزندانتان را با مسائل دين آشنا كنيد قبل از آنكه گمراهكنندگان بر شما سبقت بگيرند.
احساس مذهبى در كودكان بهتدريج قوىتر مىشود. آنان ابتدا از خدا تصور رحمانى مثل لطف و قدرت و مانند آن را در ذهن دارند كه به مرور زمان يك نوع بيم و ترس از كيفر و عذاب خدا را نيز درك مىكنند؛ در واقع شناخت صحيحترى از خدا پيدا مىكنند تاحدى كه بهصورت يك جهش معنوى ظهور مىيابد و در مواردى با خدا سخن مىگويند، دعا مىكنند و بهشت را مىخواهند و دنياى با صفايى را براى خود تصور مىكنند و قادر مىشوند كه برخى مفاهيم دينى را بهتر از گذشته درك كنند.
در چنين وضعيت مناسبى والدين مىتوانند آداب و مفاهيم نماز را به او بياموزند و وى را به خواندن نماز عادت دهند.
امام باقر (ع) درباره تعاليم نماز در مراحل مختلف سنى كودكان چنين فرمودند:
در سه سالگى كلمه توحيد (لا اله الا الله) را به طفل بياموزند و درچهار سالگى (محمد رسولالله) را به او ياد بدهند. در پنج سالگى رويش را به قبله متوجه كنند و به او بگويند كه سر به سجده بگذارد.در شش سالگى ركوع و سجده صحيح را به او بياموزند و در هفت سالگى به طفل بگويند دست و صورتت را بشوى و نماز بگزار.
همچنين امام صادق (ع) فرمودند:
از سنين شش تا هفتسالگى كودك را به نماز واداريد؛ بنابراين والدين مىتوانند با استفاده از زمينه و بستر آماده كودكان نسبت به دين، هم از نظر ذهنى و هم از نظر عملى آنان را راهنمايى كرده و در عمل مددكارشان باشند تا شخصيت الهى و معنويشان شكل بگيرد و مستحكم شود.
ادامه دارد...
مهم ترين ملاك هاى انتخاب مسئوليت
«قالَ اجْعَلْنى عَلى خَزائِنِ الْارْضِ انّى حَفيظٌ عَليمٌ (يوسف-55)
يوسف گفت: مرا به سرپرستى خزانههاى سرزمين مصر بگمار كه من نگهدارندهاى دانا هستم.
يوسف (ع) با تعبير كردن خواب پادشاه و بيان برنامه دقيق اقتصادى براى سال هاى قحطى آينده، مقام علمى خود را نشان داد و با درخواست تحقيق از زنان دربارى، عفّت و پاكدامنى خويش را ثابت كرد. با معلوم شدن بىگناهى يوسف و علم و كاردانى او، پادشاه او را ا ز مقربان خود قرار داد و با فرمان «انَّكَ الْيَوْمَ لَدَيْنا مَكينٌ امينٌ» در حقيقت، فرمان وزارت و صدارت عظماى او را صادر كرد.
حضرت يوسف (ع) با توجه به اهميت مسائل اقتصادى در سال هاى آينده، از پادشاه مصر درخواست كرد كه وزارت خزانهدارى را به او محول كند و با قبول پادشاه، وزارت خزانهدارى به او واگذار شد.
پذيرفتن مسئوليت
مقامطلبى، برترىجويى و تلاش براى رسيدن به پست و مقام در دنياى فانى، مناسب شأن مؤمن نيست. دنياطلبى، با ايمان سازگار نيست.
قرآن كريم مىفرمايد:
«آن خانه آخرت را براى كسانى قرار دادهايم كه در زمين جاهطلبى نكنند و فساد برنينگيزند.»
اما پذيرفتن مسئوليت و بهعهده گرفتن آن براى خدمت به خلق خدا، خود عبادت، بلكه از بالاترين عبادتهاست و نهتنها اعلام آمادگى كردن و پذيرفتن مسئوليت براى اين هدف بد نيست، بلكه خوب و در بعضى جاها واجب و لازم است.
حضرتيوسف(ع) پيامبر و بنده مخلَص خداست و چون آينده خطرناك مصر را مىبيند و وجود فردى كاردان، در اين پست براى عبور دادن مصر از دوره بحران برايش محرز مىشود، از سوي ديگر خود را شايستهترين فرد، براى پذيرفتن اين مسئوليت و يا حداقل از شايستهترين ها مىداند، احساس وظيفه مىكند كه خود را معرفى کند. براى پذيرفتن آن مسئوليت، اعلام آمادگى مىكند و به اين صورت بهما درس مسئوليتپذيرى مىدهد.
تعهد و تخصص
ملاك پذيرفتن مسئوليت را مىتوان در دو جمله خلاصه كرد: يكى داشتن تعهد و پايبندى به دين، انجام وظيفه و حفظ امانت- البته تعهدى به تناسب آن مسئوليت- ديگرى تخصص و كاردانى در زمينه آن مسئوليت. اگر دو ملاك اصلى تعهد و تخصص در واگذارى مسئوليت ها رعايت شود، بهترين نتيجه حاصل خواهد شد و چنانچه فرد منصوب، هيچ يك از اين دو ملاك يا يكى از آن دو را نداشته باشد، نتيجه مطلوب بهدست نخواهد آمد. حضرت يوسف (ع) هنگام اعلام آمادگى به اين دو شرط اساسى اشاره كرده، مىفرمايد: من هم امانت نگهدار، امين و متعهد و هم عالم، كاردان و متخصص هستم «انّى حَفيظٌ عَليمٌ» هر دو شرط لازم براى تصدى مسئوليت را دارا هستم.
از اينكه حضرت يوسف (ع) در مقام معرفى خود، اول به تعهد و امين بودنش اشاره مىكند «انّى حَفيظٌ» و بعد به علم و تخصصش، معلوم مىشود كه تعهد بر تخصص مقدم است و چنانچه در تعيين مسئوليت ها بين دو فرد، مردد شويم كه يكى متعهدتر بود و ديگرى كاردانتر، بايد اولى را انتخاب كرد.
يک شبهه ويک پاسخ
پرسش: چگونه مي توان از سردرگمي معنوي رها شد؟چطور بايد احساس پاكي و خلوص نيت پيدا كرد؟
پاسخ: هنگامي كه انسان زندگي اش را با اهداف عاليه برنامه ريز ي كند و در ذهن داشته باشد كه هدف از خلقتش چه بوده و آگاه به اين باشد كه از كجا آمده و آمدنش بهر چه بود و از طرفي خود را مقيد به ترك محرمات و انجام واجبات قرار دهد، به معيار كلي اسلام و رسيدن به معنويات دست مي يابد. در منابع روايي ما، نشانه ها و اسبابي براي به دست آوردن اخلاص ذكر شده است كه به برخي اشاره مي کنيم:
1-پاك بودن دل: پيامبر گرامي (ص) فرمود: «علامت انسان مخلص چهار چيز است: دل پاك، اعضا و جوارح سالم، خير مبذول و شر مأمون
( يعني مردم از خيرش بهره مند و از شرش در امانند ).»
2- دوري از گناه: اميرالمؤمنين علي (ع) فرمود: «كمال اخلاص اجتناب از گناهان است».
3- از غير خدا توقع نداشتن: امام صادق(ع) فرمود: «عمل خالص آن است كه نخواهي كسي جز خدا تو را براي انجام آن ستايش كند.» نيز فرمودند: «هيچ بنده اي به حقيقت اخلاص نمي رسد مگر آن كه دوست نداشته باشد. مردم او را براي كارهايي كه براي خدا انجام دهد،ستايش كنند.»
4- فقط به خدا اميد داشتن: سرآغاز اخلاص نا اميدي از غير الله است. اعمال انسان در سايه اخلاص،عنوان عبادت پيدا مي كند و كامل مي شود. به علاوه اسلام به كيفيت عمل بيشتر اهميت مي دهد تا به كميت آن. زياد بودن عمل موجب تقرب نمي شود، بلكه خلوص نيت مهم است. اگر مي خواهي به مرحله اي برسي كه بداني كارهاي شما با اخلاص بوده، بايد مدتي در رفتار و حركات و سكنات خود دقت كني. خفاياي قلب خود را تفتيش کني و از آن حساب شديدي بكشي، همانند اين كه انسان از شريك خود حساب مي كشد. حتي اگر ديدي عملي را در ظاهر و علن نمي توانيد خالصانه انجام دهيد، آن را در خفا انجام دهيد. بايد با جديت كامل قلب خويش را از لوث شرك و ريا پاك كنيد تا كارهاي شما با اخلاص انجام شود. البته مراقب باشيد عجله نكنيد و به خود فشار نياوريد. اگر نيتي جز رضاي خدا نداشتيد و كار شما از ريا و خودنمايي خالص بود و طمعي از حيث دنيا و يا ترس از كسي جز خدا در كار شما دخيل نبود، بدانيد كه عمل شما مخلصانه انجام گرفته، گرچه ممكن است گاهي انسان،كاري را به قصد ثواب، يا كسب بهشت الهي و حتي بر آورده شدن حاجتي، انجام دهد كه اين منافاتي با اخلاص ندارد.
سخن را با اين روايت شريف به پايان مي بريم كه: «آرزوهايت را كم كن تا اعمالت خالص شود.»
انتصاب در شوراي اقامه نماز وزارت نفت
دبير شوراي فرهنگي و اقامه نماز وزارت نفت در حکمي رئيس واحد ارزيابي شوراي اقامه نماز وزارت نفت را منصوب کرد. در حکمي از سوي دکترمجيدي، دبير شوراي فرهنگي واقامه نماز وزارت نفت، حجت الاسلام علي محبي به عنوان «رئيس واحد ارزيابي شوراي اقامه نماز وزارت نفت» منصوب شد.
ابلاغ شيوه نامه اجرايي طرح سراسري روخواني و روان خواني
شيوه نامه اجرايي طرح سراسري روخواني و روانخواني از سوي قائم مقام وزير نفت ابلاغ شد اين شيوه نامه که با هدف تبليغ و ترويج، آموزش و ارتقاي سطح کمي و کيفي فرهنگ غني قرآني و اسلامي با رويکرد توحيدي و اخلاق الهي و دوري از شرک با بهره گيري از تعاليم پيامبر گرامي اسلام ( ص ) و ائمه اطهار ( ع ) از سوي دارالقرآن الکريم وزارت نفت تدوين شده است، در زمينه هاي آموزشي، فرهنگي، هنري، علمي و اجتماعي ، تبليغي و ترويجي، شناختي و معرفتي و رفتاري در قالب مسابقات، محافل و جشنواره ها، دوره هاي آموزشي و... انجام خواهد شد. از ديگر اهداف راهبردي اين شيوه نامه مي توان به شناساندن و معرفي بيش از پيش فرهنگ غني قرآن کريم و گسترش و اشاعه آن در بين کارکنان و خانواده هاي آنان و طراحي، تدوين و نظارت بر اجراي برنامه ها و دوره هاي آموزشي- قرآني و ساير اقدام هاي فرهنگي- قرآني براساس نقشه مهندسي فرهنگي وزارت نفت و در اولويت اول اهتمام جدي بر توانمند سازي کارکنان و خانواده هاي آنان در زمينه روخواني و صحيح خواني، تدبر و درک مفاهيم و انس با قرآن کريم، همچنين طرح ريزي برنامه هاي آموزش و تجهيز نيروي انساني متخصص، متعهد و توانمند مبتني بر آموزه هاي غني قرآني با همکاري واحدهاي ذي ربط و نظارت بر حسن اجراي برنامه هاي ابلاغي اشاره کرد.
شهيد اردشير آذري فر
شهيد آذري فر از سال 58 وارد مجتمع پتروشيمي آبادان شد. روحيه خدمت به محرومان وکمک به همنوعان از ويژگي هاي بارز اين شهيد بود که در همين عرصه نيز شربت شهادت نوشيد و به خيل شهيدان صنعت نفت پيوست. خواهر شهيد درباره اش مي گويد: وقتي خيلي كوچك بود، به همراه همبازي هايش ماه هاي محرم دسته هاي عزاداري راه مي انداخت، بعدها در جواني براي خواهرانش درباره آقا سيد (امام خميني «ره») توضيح مي داد، اعلاميه هاي امام را توزيع مي كرد، كتاب هاي ممنوعه را در روزنامه مي پيچيد و مي خواند، هر جا گرسنه اي يا فقيري بود، علي وار كمك مي کرد. از خانه غذا برمي داشت و به مسجد مي رفت و غذايش را با فقرايي كه در مسجد ساكن شده بودند، قسمت مي كرد و كنار آنها غذا مي خورد و در جواب مادر كه نگران سلامتي اش بود، مي گفت: «چه مي داني شايد آنها نزد خدا از ما عزيزتر باشند؟» دوران سربازي اش را در روستايي دور افتاده به عنوان سرباز معلم سپري كرد و در اين مدت آنجا مدرسه اي ساخت و براي رفاه اجتماعي، بهداشتي مردم روستا تلاش كرد.
با فرزانگان
آيت الله بهجت مي فرمود: از آقا سيد عبدالهادي شيرازي رحمه الله که عالم واقعي بود، نقل کرده اند که در کودکي بعد از فوت پدرم، ميرزاي بزرگ، تکفل خانواده به عهده من بود. ايشان مي گويد: پدرم را در خواب ديدم. از من پرسيدند: آقا سيد عبدالهادي! حال شما چطور است؟ در جواب گفتم: خوب نيست. فرمود: «به بچه ها و اهل خانه سفارش کنيد که نماز اول وقت بخوانند، تنگدستي شما رفع مي شود»