تشريح توانمندي هاي داخلي در گفت و گوي «مشعل» با مدير بازرگاني شرکت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي
خودکفايي با طعم کاتاليست
آرزو عطايي ساخت داخل موضوعي است که ازچندين سال پيش به عنوان يک هدف راهبردي از سوي مقام معظم رهبري پيش روي اقتصاد کشور قرار گرفته است و صنعت نفت نيز اين موضوع را در جهت تحقق اقتصاد مقاومتي سرلوحه کار قرار داده است. مدير بازرگاني شرکت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي ايران درباره سياست هاي اين صنعت در کشور در بحث ساخت داخل مي گويد: مسير عبور از اقتصاد مقاومتي از حمايت از ساخت داخل و کالاي ايراني مي گذرد و در اين راه توجه به توانمندي هاي خودمان و به کارگيري همه ظرفيت هاي داخلي در جهت حمايت از توليدات ساخت داخل ضروري است. علي زيار در گفت وگو با «مشعل» ضمن اشاره به دستيابي 100 درصدي به دانش فني تمامي کاتاليست هاي مورد نياز صنعت پالايش و دستيابي به خودکفايي بيش از 80 درصدي در زمينه توليد تجاري کاتاليست هاي مورد نياز اين صنعت، از سياست هاي صنعت پالايش کشور به منظور تقويت شرکت هاي داخلي و ساز و کار شکل گيري اين تفکر مي گويد که مشروح آن را مي خوانيد.
آقاي زيار، تفکر اقتصاد مقاومتي در صنعت نفت از چه زمان مورد توجه قرار گرفت؟
به دليل حياتي بودن نيازهاي صنعت نفت در بخش تجهيزات و قطعات، توجه به ساخت داخل و حمايت از توانمندي شرکت هاي داخلي سال هاست که مدنظر قرار گرفته و تفکر اقتصاد مقاومتي نيز، در ذهن مديران و کارکنان آن نهادينه شده است. خوشبختانه امروزه بسياري از مديران و مجريان صنعت نفت سعي دارند در پروژه ها و در بحث پايداري ظرفيت تاسيسات از حداکثر توان ساخت داخل و کالاي ايراني استفاده کنند، به تبع اين تفکر در صنعت پالايش نيز رايج شده است. معاونت پشتيباني از ساخت داخل در مديريت بازرگاني شرکت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي ايران هم اکنون به شکلي مستمر، بحث استفاده از حداکثر توان ساخت داخل را پيگيري و راهبري مي کند.
مهم ترين برنامه هاي اين معاونت در زمينه حمايت از ساخت داخل چه بوده است؟
پشتيباني از پروژه هاي طراحي و ساخت تجهيزات و ماشين آلات، پشتيباني از پروژه هاي ساخت و توليد کاتاليست ها و مواد شيميايي در مقياس پايلوت و صنعتي، پيگيري و به کارگيري کالاها و تجهيزاتي که براي اولين بار در داخل کشور توليد شده، تعامل با سازندگان و توليدکنندگان به منظور بهبود مستمر توليدات داخلي، نشست هاي کارشناسي با انجمن هاي سازندگان و توليدکنندگان به منظور ايجاد کنسرسيوم هاي تخصصي، راهبري ساخت داخل (تجهيزات راهبردي صنعت نفت)، مشارکت فعال در تهيه فهرست ممنوعيت واردات کالاهاي داراي توليد مشابه داخلي، از اقدام هاي معاونت پشتيباني از ساخت داخل در مديريت بازرگاني بوده است. اين معاونت پس از بررسي و شناسايي نيازها و خدمات فني مهندسي و عملياتي مورد نياز واحدهاي تابعه و ارزيابي فني- بازرگاني و توانمندي سازندگان داخلي از طريق برگزاري جلسات کارشناسي و بازديدهاي ميداني از کارخانه ها و کارگاه هاي توليدي آنها، در صورت داشتن شرايط لازم، توليدکنندگان و تامين کنندگاني را که در سامانه تامين الکترونيک کالاي صنعت نفت ثبت نام کرده اند، به واحدهاي عملياتي مربوطه معرفي مي کند.
اقدامات اجرايي در اين زمينه چه بوده است؟
همراهي و مساعدت با کميته فني بازرگاني دستگاه مرکزي وزارت نفت، تشکيل کميته فني بازرگاني دستگاه مرکزي در شرکت ملي پالايش و پخش با محوريت مديريت بازرگاني و به تبع آن اقدام به بازديد، ارزيابي صلاحيت و رتبه بندي تعداد 778 منبع به منظور تشکيل و انتشار فهرست بلند دستگاه مرکزي وزارت نفت، عقد قراردادهاي ساخت براي اولين بار ساخت توربين هاي بخار 60 و 1200 اسب بخار و قرارداد ساخت و خريد انبوه کاتاليست هاي steam reforming، zno، merox و اکتيوآلومينا بر اساس نياز 5 ساله شرکت ها به منظور حمايت از توليد و اشتغال زايي و عدم خروج ارز از کشور، هدايت و حمايت شرکت هاي توانمند به ساخت ساير کاتاليست هاي مورد نياز صنايع پالايش و ساخت کاتاليست هاي هايدروتريتينگ و تبديل کاتاليستي و ايزومريزاسيون در داخل کشور و قطع وابستگي، تشکيل بانک اطلاعات افزون بر 14 هزار قلم کالاي ساخت مرتبه نخست در سطح شرکت هاي تابعه، استحصال فلزات گرانبها کاتاليست هاي مستعمل تبديل کاتاليستي از جمله پلاتين از سوي شرکت هاي داخلي و عدم ارسال اين کاتاليست هاي مستعمل به خارج براي استحصال و استقرار سامانه تامين الکترونيک کالا در شرکت هاي تابعه شرکت ملي پالايش و پخش در جهت شفافيت معاملات و حمايت از ساخت داخل، از مهم ترين فعاليت هاي مديريت بازرگاني بوده است.
تاکنون چه کالاهايي با حمايت مديريت بازرگاني شرکت به مرحله توليد رسيده است؟
ساخت کاتاليست ها شامل ريفورمينگ بخار، اکسيد روي، مرکاپتان زدا، بازيابي گوگرد، ايزومريزاسيون، نفتا ريفورمينگ، هايدروتريتينگ ديزل و نفت سفيد، همچنين ساخت انواع رنگ ها و پوشش هاي صنعتي، تعليق شکن، بايوسايد، ضدرسوب و ضدخوردگي، امولسيفاير، مولکولارسيوهاي صنعتي و ساخت مخازن و لوله هاي کامپوزيت grv، grp، frp، انواع مکانيکال سيل، انواع شيرآلات و اتصالات، انواع روغن توربين، پره هاي توربين، توربين هاي بخار، کنترل ولو، ميترهاي اندازه گيري جريان سيال و ساخت بعضي کمپرسورها و پمپ ها از مهم ترين کالاهاي توليدي بوده است.
در بحث توليد کاتاليست ها به چه ميزان از خودکفايي دست پيدا کرده ايم؟
در بخش توليد کاتاليست ها زنجيره اي از سازندگان داخلي، مجموعه هاي پالايشگاهي، مجموعه هاي پژوهشي و مجموعه هاي آزمايشگاهي فعاليت کرده و خوشبختانه دانش فني تمام کاتاليست هاي موردنياز صنعت پالايش به صورت کامل کسب شده است و همه نمونه هاي موردنياز در صنعت پالايش در مقياس آزمايشگاهي توليدشده و در مقياس پايلوت تست هاي لازم با موفقيت انجام شده و خوشبختانه مورد تاييد مراکز زيربط قرار گرفته است. در زمينه توليد کاتاليست هاي موردنياز صنعت پالايش در مقياس صنعتي و تجاري سازي به 80 درصد خودکفايي رسيده ايم و 20 درصد باقيمانده نيز به زودي با توليدکننده هاي داخلي محقق خواهد شد. هم اکنون در حال همکاري با توليدکنندگان داخلي هستيم و توليدکننده ها نيز در حال تجهيز خطوط توليد خود هستند تا مابقي نيازهاي ما در اين بخش به توليد صنعتي برسد و تامين شود. در اين زمينه به 100 درصد خودکفايي داخلي دست پيدا خواهيم کرد که اميدواريم بخش زيادي از اين اقدام با همکاري سازندگان داخلي و تجهيز خطوط توليد در سال جاري به نتيجه برسد.
آيا مديريت بازرگاني از کالاهايي که براي بار اول توليد مي شوند، حمايت مي کند؟
بله، يکي از فعاليت هاي ما حمايت از ساخت کالاها و تجهيزاتي است که براي اولين بار ساخته مي شود. تلاش مي کنيم اين کالاها را در مجموعه ها به صورت ميداني به کارگرفته و فرهنگ استفاده از کالا و تجهيز داخلي را ايجاد کنيم. بارگذاري کالا براي اولين بار و در مدار سرويس قرار دادن آن، نظارت، پايش و استخراج نتايج و تحليل آن به صورت دائم، بهبود بخشي و به کارگيري مجدد در سطح شرکت ها با اعتماد کامل، از جمله اقدام هاي ما در اين بخش است که مربوط به شرايطي مي شود که تاييد اوليه کالا، تست آن در بخش آزمايشگاهي و پايلوت انجام شده و کالا به توليد صنعتي رسيده، اما براي بار اول است که در محيط عملياتي به کارگرفته مي شود و اينجاست که به عملکرد نهايي دست مي يابيم.
الزام هاي قانوني که براي حمايت از ساخت داخل به کار مي گيريد، شامل چه مواردي است؟
بخشي از گله مندي هايي که توليدکنندگان دارند، اين است که کالاهاي خارجي مشابه ساخت داخل در برخي قسمت هاي صنعت در حال استفاده است که مديريت بازرگاني با همکاري سازندگان داخلي اين موارد را شناسايي کرده است و قانون استفاده از حداکثر توان ساخت داخل را پيگيري مي کند، همچنين از طريق همکاران در وزارتخانه و ساير بخش هاي صنعت نفت، موارد ممنوعيت واردات کالاي خارجي مشابه ساخت داخل را پيگيري و فهرستي از کالاهايي را که واردات آنها ممنوع است تهيه مي کنيم. تا از طريق وزارتخانه هاي مربوطه اين کالاها ثبت سفارش نشود. براي اين منظور بانک هاي اطلاعاتي تهيه شده است که تعامل بيشتري بين مديريت بازرگاني و مصرف کنندگان ايجاد مي کند و کالاهايي که ساخت داخل آن به لحاظ کيفي و کمي به خودکفايي 100 درصدي رسيده است، در کانال ممنوعيت واردات قرار مي گيرد. در اين حوزه حدود 300 گروه کالايي شناسايي شده اند که در بحث نظام تعرفه گذاري مورد حمايت قرار گرفته و کالاهاي مشابه آنها در فهرست ممنوعيت خريد خارجي قرار بگيرند. اين سياست ها همچنين از طريق نظام تعرفه گذاري اعمال مي شود تا زماني که کالاي داخلي جايگزين شود، از اين طريق کالاهايي را که در آنها به توانمندي دست پيدا کرده و به توليد رسيده ايم از طريق نظام تعرفه گذاري حمايت مي کنيم تا سازنده داخلي ما قدرت رقابت با محصول خارجي را داشته باشد و طوري نباشد که واردات کالاي خارجي بي کيفيت ارزان تر از توليدات داخلي ما باشد و سازنده داخلي آسيب ببيند.
اقدام هاي شما پس از شناسايي شرکت هاي توانمند داخلي چيست؟
پس از شناسايي و بررسي نيازمندي ها و خدمات فني- مهندسي مورد نياز خود با همکاري شرکت هاي تابعه، منابع را مورد ارزيابي قرار داده و با شناسايي شرکت هاي توانمند داخلي به سازندگان و توليدکنندگان کمک مي کنيم در فهرست سازندگان وزارت نفت قرار بگيرند؛ به همين منظور با همکاري وزارت نفت سامانه اي در صنعت نفت تحت عنوان سامانه تامين الکترونيک کالا طراحي شده است که در اين سامانه منابع صاحب صلاحيت که داراي توانمندي ساخت هستند، شناسايي، ارزيابي شده، امتيازدهي و رتبه دهي شده و در اين سامانه قرار مي گيرند. اين کار از سوي کميته فني– بازرگاني دستگاه مرکزي انجام مي شود که در چهار شرکت اصلي فعال است و با محوريت مديريت بازرگاني اين کميته در شرکت ملي پالايش و پخش نيز فعال است. منابع از طريق فراخوان در سامانه خوداظهاري مي کنند، سپس مدارک و مستندات آنها بررسي و بازديد از مجموعه هايشان انجام مي شود و پس از آن بر اساس شيوه نامه موجود ارزيابي آنها انجام مي شود و پس از امتيازدهي و رتبه دهي به معاونت مهندسي وزارت نفت معرفي مي شوند و پس از تاييد نهايي در فهرست بلند سازندگان داخلي قرار مي گيرند و همه مصرف کنندگان صنعت نفت، مي توانند فهرست اين سازندگان را به صورت الکترونيک ملاحظه و براي رفع نيازهاي خودشان به آنها رجوع و نيازهاي خودشان را برطرف کنند. سامانه تامين الکترونيک کالا يک سامانه يکپارچه در کل صنعت نفت است و همه زير مجموعه هاي صنعت نفت مکلف هستند معاملات خود را در مسير شفاف سازي از طريق اين سامانه انجام دهند. استقرار سامانه تامين الکترونيک کالا اتفاق خوبي بوده است که در صنعت افتاده و باعث تسريع و شفافيت در معاملات، ايجاد فرصت برابر براي همه شرکت هاي سازنده و در نهايت استفاده حداکثري از توان ساخت داخل شده است.
تاکنون چند سازنده از سوي کميته فني بازرگاني دستگاه مرکزي در شرکت ملي پالايش و پخش ارزيابي شده اند؟
تاکنون 778 منبع از طريق کميته فني بازرگاني دستگاه مرکزي در شرکت ملي پالايش و پخش بازديد و ارزيابي و امتياز دهي و رتبه دهي شده اند و در فهرست بلند دستگاه مرکزي قرار گرفته اند.
عمده نيازمندي هاي صنعت پالايش در چه بخش هايي است؟
مهم ترين نيازمندي هاي صنعت پالايش هم اکنون در برخي تجهيزات برقي ضد انفجار و سيستم هاي ابزاردقيق و کنترل و برخي تجهيزات ماشين آلات دوار است که در اين زمينه ها ظرفيت هاي خوبي براي تحقيقات و سرمايه گذاري در شرکت هاي داخلي وجود دارد. بيش از 80 درصد از نيازمندي هاي صنعت پالايش انتقال و توزيع در بخش حفظ ظرفيت و پايداري عمليات از طريق سازندگان داخلي تامين مي شود، اما در پروژه هاي توسعه اي اين ميزان کمتر است.