گفت و گوي «مشعل»با رئيس کلينيک آسم و آلرژي بيمارستان نفت تهران
حساسيت هاي کارکنان نفت
کلينيک آسم و آلرژي بيمارستان تخصصي نفت تهران، از جديد ترين کلينيک هاي اين بيمارستان است که از ابتداي سال 96 کار خود را آغاز کرده ودر سه محور پيشگيري، درمان و آموزش در حال فعاليت است. اينک پس از گذشت يک سال از افتتاح اين کلينيک، به مناسبت روز جهاني آسم با دکتر عليرضا خياط زاده، فوق تخصص آسم، آلرژي و ايمونولوژي باليني و رئيس کلينيک آسم و آلرژي بيمارستان نفت تهران گفت وگو کرده ايم که مشروح اين مصاحبه در ادامه مي آيد:
آقاي دکتر، تعريف عمومي آلرژي چيست؟
آلرژي در واقع يک استعداد ژنتيکي است که سبب مي شود بيمار در برخورد با عوامل نسبتا بي خطر محيطي مثل غذاها يا گرده هاي گياهان و ساير عوامل محرک دچار علامت شود.
آلرژي، واکنش نا مناسب سيستم ايمني بدن است و هنگامي ايجاد مي شود که سيستم ايمني، ماده اي را که معمولاً براي بدن بي ضرر است، به اشتباه به عنوان ماده اي زيان آور شناسايي کند و عليه آن وارد عمل شود. بدن انسان به طور معمول در مقابل عوامل مضري مانند ويروس ها و باکتري ها از خود دفاع مي کند؛ اما گاهي اوقات اين دفاع در مقابل مواد بي ضرري مانند گرد و غبار، کپک ها يا گرده گياهان و ذرات بدن حيوانات خانگي صورت مي گيرد. سيستم ايمني بدن در مقابل اين مواد واکنش نشان داده و مقدار زيادي پادتن مي سازد. پادتن مانند اسلحه اي به آنها حمله ور مي شود تا آنها را از بين ببرد. هر پادتن، براي ماده ويژه اي ساخته مي شود و مخصوص همان ماده اي است که موجب آلرژي شده است. به موادي که واکنش آلرژيک ايجاد مي کنند، در اصطلاح آلرژن گفته مي شود. در فرايند دفاع، واسطه هاي التهابي شيميايي مانند هيستامين ها و ساير موادي که از گلبول هاي سفيد ترشح مي شوند، موجب ايجاد علائم نا خوشايندي مي شوند. علائم بيماري آلرژي در سنين مختلف به صورت هاي مختلف بروز مي کند. معمولا آلرژي در سنين شيرخوارگي و کودکي به صورت تظاهرات پوستي يا اگزما و آلرژي غذايي ظاهر مي شود و بتدريج با بالا رفتن سن، به صورت آلرژي هاي تنفسي مثل آلرژي بيني، ريه آلرژيک، تنگي نفس و آسم بروز مي کند. اين سير را رژه آلرژي ها مي گويند که از سن کودکي شروع شده و تا سنين بزرگسالي ادامه مي يابد. در ايجادآلرژي، زمينه ژنتيکي و همچنين تاثير عوامل محيطي نقش دارد. نکته بسيار مهمي که بايد به آن اشاره کرد، اين است که بيماري هاي آلرژي، جزو آن دسته از بيماري هايي هستند که شايد نتوان آنها را به صورت کامل درمان کرد، ولي با استفاده از آموزش و کنترل عوامل محيطي و تشديد کننده بيماري و همچنين داروهاي مناسب، مي توان آن را بخوبي و به طور کامل کنترل کرد، بنابراين لازم است به کنترل پذيري اين بيماري توجه شود و بيمار همواره تحت نظر و کنترل پزشک متخصص باشد و استفاده از داروها و روش هاي درماني لازم، بر اساس نياز و با تجويز پزشک ادامه يابد.
لزوم ايجاد کلينيک آسم و آلرژي در اين بيمارستان چيست و چه کمکي به بيماران مي کند؟
براساس آمارهاي موجود، متاسفانه بيماري آسم و آلرژي در کشور رو به افزايش است وهمين امر موجب شده تعداد افرادي که با علائم آلرژي به مراکز درماني صنعت مراجعه مي کنند، افزايش يابد. همچنين با توجه به محيط کاري کار کنان صنعت نفت، بويژه در مناطق عملياتي، احتمال بروز بيماري هاي آلرژيک و آسم شغلي در شاغلان وجود دارد، ضمن اينکه بيماري هاي آلرژيک از جمله آسم، بيماري هايي هستند که به کنترل مستمر نياز دارند و براي تشخيص و درمان آنها گاه به روش هاي تشخيصي و درماني تخصصي و فوق تخصصي نياز است. همين موضوع باعث راه اندازي کلينيک آلرژي شد تا خدمات بيشتري به افراد مبتلا به اين بيماري ارائه شود. در کلينيک آلرژي، روش هاي تشخيصي و درماني فوق تخصصي در زمينه بيمارهاي آلرژي مانند اسپيرومتري، تست پوستي و انجام واکسن درماني آلرژي انجام مي شود. از ديگر فعاليت هاي اين کلينيک، بررسي بيماران با نقص ايمني اوليه و ثانويه است که در کلينيک آلرژي خدمات لازم به اين بيماران داده مي شود. در مورد بيماران نيازمند به بستري نيز با بخش هاي بيمارستان هماهنگي لازم انجام شده تا آن دسته از بيماراني که درمان آنها به صورت سرپايي ميسر نيست، بستري شوند و تحت نظر پزشک فوق تخصص آلرژي و ايمونولوژي قرار گيرند.
آيا آمار دقيقي از افراد مبتلا به بيماري هاي آلرژيک در صنعت نفت وجود دارد؟
آمارها نشان دهنده افزايش شيوع بيماري هاي آسم و آلرژي در ايران و جهان است. طبق برخي گزارش ها، آمار آسم در ايران، حدود 13 درصد، ولي در مناطق شهري و آلوده، اين ميزان قطعا بيشتر است. به عنوان مثال طي بررسي هاي که چند سال پيش در تهران انجام شد، حدود 35 درصد ساکنان تهران به نوعي علائم آسم دارند. در مورد ساير آلرژي ها نيز افزايش شيوع وجود دارد.
به منظور بررسي شيوع آسم در صنعت نفت، از ابتداي سال 96 و با نظارت واحد سلامت، سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت و هماهنگي با مسئولان پزشک خانواده و طب صنعتي، طرح بيماريابي بيماري آسم بين کارکنان و خانواده صنعت نفت در تمام مناطق تحت پوشش بهداشت و درمان صنعت نفت شروع شد. در اين طرح با استفاده از پرسشنامه اي استاندارد، وجود علائم آسم در افراد مورد مطالعه شناسايي شده و سپس با معاينه و به کارگيري تست هاي تشخيصي، بيماري آسم در فرد تاييد مي شود که قرار است بزودي نتايج اين تحقيق انتشار يابد. بديهي است، با استفاده از آمار و برآورد دقيق از ميزان پراکندگي آسم در مناطق، مي توان برنامه ريزي مناسبي براي کنترل و پيشگيري اين بيماري انجام داد.
برنامه هاي کلينيک آسم و آلرژي بيمارستان در بخش آموزش چيست؟
در کلينيک آلرژي، موضوع آموزش در دو گروه مورد توجه قرار گرفته است؛ گروه مراجعان و بيماران و گروه ديگر کادر درماني و پزشکان. در مورد بيماران، با توجه به اينکه آموزش نقش بسيار مهمي در کنترل بيماري هاي آلرژي دارد، از اين رو بيماران مراجعه کننده به کلينيک آلرژي به صورت رودررو و با هر بار مراجعه در مورد بيماري خود آموزش مي بينند، همچنين پمفلت ها و سي دي هاي آموزشي نيز تهيه شده که در اختيار بيماران قرار مي گيرد.
در مورد آموزش کادر درماني و پزشکان، علاوه بر برگزاري جلسات آموزشي در بيمارستان و درمانگاه ها با همکاري ستاد سازمان، برنامه اي طرح ريزي شده تا پزشکان خانواده به طور دوره اي در کلينيک آلرژي حضور يابند و به صورت مستقيم با روند معاينه و درمان بيماران مراجعه کننده به کلينيک آلرژي آشنا شوند. اين طرح علاوه بر اينکه سطح علمي پزشکان عمومي را در زمينه تشخيص و درمان بيماري هاي آلرژيک بالا مي برد، سبب مي شود که پزشکان خانواده در مراکز درماني، بيماران را بهتر درمان کنند و به اين ترتيب از اعزام هاي بي مورد بيماران به بيمارستان جلوگيري شود. از ديگر فعاليت هاي کلينيک آلرژي، ارتباط با مناطق از طريق تله مديسين است. در اين روش، بيماران از سوي پزشک به صورت آنلاين و به وسيله تله مديسين به پزشک آلرژيست معرفي مي شوند و ضمن تماس مستقيم بيمار و پزشک، درمان مناسب بيماري انجام مي شود که در اين روش، ضمن تسريع در روند درمان، از اعزام هاي غيرضروري نيز جلوگيري مي شود.
در کلينيک آسم و آلرژي، بيشتر با چه بخش هايي از بيمارستان در ارتباط هستيد؟
بيماري هاي آلرژيک، معمولا به شکل هاي مختلفي بروز مي کنند. به عنوان مثال در سن شير خوارگي، آلرژي ها اغلب به صورت اگزماي پوستي و حساسيت هاي غذايي بروز مي کنند. معمولا آلرژي هاي تنفسي به صورت آلرژي بيني، رينيت آلرژيک، آسم و حساسيت هاي چشمي ظاهر مي شوند. علائم پوستي مثل کهير و اگزما نيز از ديگر تظاهرات آلرژي است. رشته آلرژي، با ديگر رشته هاي تخصصي ارتباطي تنگاتنگ دارد. از اين رو براي درمان مناسب بيماران مبتلا به بيماري هاي آلرژيک يا نقص ايمني، لازم است که همکاري مناسبي بين بخش هاي تخصصي بيمارستان برقرار باشد. از بخش هاي اصلي که نقاط مشترکي در رسيدگي به بيماران آلرژيک دارند، مي توان به اطفال و داخلي، گوش و حلق و بيني، پوست، عفوني، ريه و چشم اشاره کرد که معمولا بيماران از اين بخش ها، براي تشخيص و درمان بيماري هايي مانند آسم، آلرژي بيني، آلرژي چشم، اگزما، کهير، آلرژي غذايي و دارويي و همچنين بررسي بيماري هاي نقص ايمني، به کلينيک آلرژي معرفي مي شوند. از طرفي در صورت لزوم، برخي بيماران براي اقدام هاي تشخيصي و درماني بيشتر، از کلينيک آلرژي به ساير بخش هاي تخصصي بيمارستان معرفي مي شوند.