گفت و گو  با مشاور امور زنان و خانواده شرکت ملی نفت ایران

ضرورت  بازتعریف نقش زن در جامعه

سمیه راهپیما     امور زنان شرکت ملی نفت ایران در سال ۱۳۹۳ به عنوان اولین رویداد در حوزه اهمیت بخشی به وضعیت زنان شاغل آغاز به کار کرد و طی این مدت، همواره تلاش داشته تا گام هایی مؤثر در رفع مسائل و موانع موجود در مسیر ارتقای زنان شاغل در این شرکت بردارد و بستری مناسب برای رشد و شکوفایی نیروهای بالقوه زنان فراهم سازد. با توجه به اینکه این اقدام در شرکت ملی نفت از سابقه پیشینی برخوردار نبود، لزوم فراهم کردن فضای گفتمان در حوزه زنان به عنوان نخستین راهبرد مورد توجه قرار گرفت. برنامه های تعریف شده به منظور عملیاتی کردن این رویکرد را می توان در اقدامات انجام شده طی این سال ها مشاهده کرد. در فرایند انجام اقدامات انجام شده، تلاش بر این بود که در ساختار مردانه شرکت ملی نفت، حداقل زمینه های ایجاد بینش از راه گفتارهای نهادینه شده و تاثیرگذار بر ذهنیت ها فراهم شود و با شکل گیری این فضای گفتمانی، زمینه های برداشتن گام های بعدی از جمله شناسایی شکاف های جنسیتی موجود، مسائل و مشکلات حوزه زنان، شناسایی زنان توانمند و توان افزایی زنان شاغل در شرکت فراهم آید‍. به همین منظور و همسو با هدف اولیه بعدی، متعاقباً تعریف و برنامه های اجرایی آن در دست اقدام قرار گرفت. از این رو برای آگاهی از فعالیت ها و اقدامات این امور، گفت وگویی با خدیجه گودرزی، مشاور امور زنان و خانواده در شرکت ملی نفت ایران انجام شده است که در ادامه می خوانید:

  لطفا بایک معرفی اجمالی از خود بفرمایید که در چه بخش هایی از صنعت نفت فعالیت داشته اید؟

دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی شیمی از دانشگاه صنعتی شریف هستم و قبل از ورود به صنعت نفت، به واسطه رشته تحصیلی ام، در زمینه نفت، گاز و پتروشیمی فعالیت داشتم. در سال 1389 به استخدام شرکت ملی نفت ایران درآمدم و اکنون نیز افزون بر فعالیت در حوزه بانوان این شرکت، با شرکت بهینه سازی مصرف سوخت همکاری می کنم.

تخصص اصلی من، بهینه سازی مصرف انرژی است؛ اما همواره با چالش های پیش روی بانوان روبه رو بوده ام که برای رفع آنها تلاش کرده ام و راه حل هایی متناسب با شرایط خودم یافته ام. سعی دارم در امور بانوان شرکت ملی نفت ایران نیز در رفع مشکلات بانوان این صنعت مؤثر باشم.

  عمده فعالیت امور بانوان شرکت ملی نفت ایران چیست و چه برنامه هایی در دستور کار دارد؟

عمده فعالیت های امور زنان و خانواده شرکت ملی نفت ایران در سه بخش شکل گرفته است؛ یک بخش، پیگیری مطالبات و چالش های زنان شاغل در صنعت نفت است که البته این مشکلات در سطح جامعه تسری دارد و معمولا بانوان تمام نهادها و سازمان ها با آن روبه رو هستند.

بخشی از این مشکلات، به قوانین مصوب شده در شرکت ملی نفت ایران بازمی گردد که نیازمند بازنگری و اصلاح یا وضع قانون جدید است. بخش دیگر نیز به نبود زیرساخت های شغلی متناسب بانوان و پیش فرض های اشتباه شکل گرفته در جامعه برمی گردد.

متاسفانه جامعه برای استفاده از استعداد زنان توانمند، برنامه مناسب با شرایط آنها نداشته و آنها را به محیط های کاری برابر با مردان فراخوانده است. زنانی که با قوانین یکسان نسبت به مردان در دانشگاه ها تحصیل کرده اند و جذب محیط های کاری شده اند و در همان کار راهه ها به پیش رانده شدند که مردان همکلاسی و همکارشان جلو رفته اند؛ اما تفاوت در ماموریت های ذاتی زنان که همسری و مادری است، هیچگاه در این کار راهه ها بدرستی دیده نشده و این چنین زنانی، با وجود قوانین برابر و مسیرهای یکسان در مقایسه با مردان، عقب تر جلوه می کنند.

دغدغه مهم دیگر، توجه به سلامت جسم و روان همکاران از طریق آموزش و مداخلات درمانی مورد نیاز است. متاسفانه زمانی که در معاینات شغلی برای فردی بیماری تشخیص داده می شود، پیگیری بعد از آن، میان مشغله همکاران گم می شود، برای رفع این مشکل باید بهداشت و درمان، برنامه پیگیری و مداخله درمانی داشته باشد.

  فعالیت اصلی دفتر امور زنان و خانواده شرکت ملی نفت ایران چه موضوعی را دربر می گیرد؟

 به اعتقاد بنده، بخش اصلی کار این دفتر به حوزه خانواده و نقش زن در جامعه بازمی گردد.  اکنون شرایط حاکم بر جامعه، تعارضات خاصی برای بانوان ایجاد کرده و نقش خودشان را در جامعه گم کرده اند، از این رو نمی توان از زنان انتظار داشت که با وجود یکسان دیده شدن با مردان در مسیر کسب هویت اجتماعی و شغلی و میان توفان تبلیغات مسموم رسانه ها، نسبت به ترجیح وظایف ذاتی خویش به آن هویت جعلی، اهتمام ورزند و خانواده خود را ارجح بر پیشرفت شغلی ببینند.

آن نگاه یکسان در قوانین و تعریف مسیرها، باید به نگاه عادلانه تغییر کند. ارزشمندی نقش زن در خانواده، باید به یک فرهنگ تبدیل شده و در فطرت زنان ما بیدار شود.

  ممکن است در این زمینه بیشتر توضیح دهید؟

هدیه انقلاب اسلامی به زن مسلمان ایرانی، شأن و منزلت اجتماعی به دور از سوءاستفاده های ابزاری و جنسیتی است؛ اما متاسفانه الگوی این حضور، عمدتا وام گرفته از فرهنگ غربی بوده و در گذشته تغییراتی صورت گرفته؛ اما باید بیشتر از اینها باشد.

دختران و زنان ما سال ها در مدرسه و دانشگاه تحت آموزش هایی قرار گرفته اند که سنخیتی با هویت جنسیتی آنها نداشته و سپس در جامعه به دنبال هویت اجتماعی خود هستند. در حالی که جامعه ساختارهای لازم برای این هویت بخشی را ندارد. در نتیجه زنان اغلب مجبور می شوند در نقش های مردانه فرو بروند. تبلیغات رسانه ها، الگوسازی مراکز آموزشی و فرهنگی، انتظارات جامعه از یک زن امروزی و... همه و همه زنان ما را در ورطه تعارضات جدی قرار داده که نتیجه آن، آسیب به بنیان خانواده در جامعه است.

البته خوشبختانه در سال های اخیر، اتفاق های خوبی در زمینه تغییر الگوهای هویتی زنان، مهارت ها و آموزش های لازم و توجه به نقش زن در خانواده به عنوان محور تداوم حیات در جامعه رخ داده؛ اما این نگاه هنوز فراگیر نشده و همچنان زنان ما مردانه تربیت می شوند.

  تعریف شما از بانوی موفق چیست؟

 متاسفانه با تعریف اشتباه از زن موفق روبه رو هستیم. موفقیت یک زن فقط با شاخص موفقیت های اجتماعی مانند تحصیلات، مناصب بالای شغلی، کسب درآمد و... سنجیده می شود؛ اما به اعتقاد من این شاخص ها در عین ارزشمند بودن، برای موفقیت کافی نیستند.

زن موفق، از مجموعه ای از شاخص های خانوادگی و اجتماعی برخوردار است و هر کس بنا بر توانمندی و استعدادهای ذاتی و امکانات محیطی خود باید تلاش کند که انتخاب های درستی داشته باشد و با آن انتخاب ها، هم در خانواده و هم در اجتماع بتواند موفق عمل کند. خانمی که در جامعه فعال باشد و در خانواده موفق نباشد، فردی موفق به شمار نمی رود، از این رو یک فرد را زمانی می توان موفق خواند که استعداد خود را به ظهور رسانده باشد و از جمیع شرایط یک فرد موفق برخوردار باشد.

 الگوی زن موفق، نباید تنها در شاخص های بیرونی خانواده یا فقط درون خانواده دیده شود؛ زیرا در آن افراط و تفریط وجود دارد. در یک برهه زمانی، موفقیت بانوان را در کسب تحصیلات دانشگاهی و شغلی تعریف کردند که این تعریف باعث شد استقبال زنان از مراکز دانشگاهی زیاد شود و این موضوع خود، چالش هایی را ایجاد کرد. رویکرد مقابل این موضوع نیز قطعا با اعتراض مواجه می شود و درست نیست.

من در زندگی شخصی خودم سعی می کنم در این دو نقش تعادل داشته باشم و مشتاقم به همکاران خانم خود نیز کمک کنم تا بتوانند این تعادل را در زندگی خود برقرار سازند.

  اهمیت خانواده در این مسیر چقدر است؟

باید به خانواده توجه ویژه داشت. اکنون شرایط اقتصادی- اجتماعی به گونه ای است که پدرها و مادرها برای تامین اقتصاد خانواده در بیرون کار می کنند و حتی در زمان حضور اعضای خانواده در منزل، به دلیل استفاده بیش از حد از رسانه ها و شبکه های اجتماعی، همه از هم دور شده اند که متاسفانه هسته خانواده در حال فراموشی است. آموزش های مورد نیاز به خانواده داده نشده و مهارت های لازم در خانواده ها شکل نگرفته و انس و الفت در خانواده ها کمرنگ شده است.

اگر بتوانیم این هسته را در خانواده صنعت نفت برای همکاران خودمان چه خانم و چه آقا پررنگ کنیم، بیشتر مشکلات برطرف می شود.

به دلیل اهمیت این موضوع، دولت سیزدهم به مبحث خانواده، بخصوص جوانی جمعیت توجه زیادی کرده و معتقد است که تشکیل خانواده و فرزند آوری باید به عنوان یک ارزش در فرهنگ ما احیا شود که یکی از رسالت های امور زنان و خانواده نیز همین است.

  ضمن اینکه می فرمایید چند فرزند دارید، بفرمایید  چه دیدگاهی به فرزندآوری دارید؟

مادر چهار فرزند هستم، دو دختر 19 و 7 ساله، همچنین دو پسر 15 و سه ساله.

معتقدم که یکی از ابعاد وجودی ام به عنوان یک زن، در مادری ظهور پیدا می کند. قطعا زنی که مادر نیست، در بخش های دیگری از زنانگی خود می تواند رشد داشته باشد؛ اما توانایی مادر شدن نعمتی است که خدا به من داده و اگر خودم را از این نعمت محروم کنم، نخست به خودم و  بعد به جامعه ظلم کرده ام. بچه دار شدن در سلامت روان خانواده بسیار موثر است. نشاط، پاسخ به عواطف و احساسات، همراهی در غم و شادی و رشد و احساس ارزشمندی در یک خانواده با جمعیت بیشتر، بروز بیشتری دارد.

از نظر اجتماعی نیز جمعیت زیاد و جوان، از مؤلفه های قدرت یک کشور است. جمعیت جوان، عامل رشد و پیشرفت هر جامعه ای است. به همین دلیل جوامع پیشرفته به جوانی جمعیت توجه ویژه دارند.

  خانواده شما چه حمایت هایی از شما داشتند تا بتوانید در مسیر دستیابی به اهداف خود گام بردارید و موفق شوید؟

 به طور قطع، بدون حمایت همسر و بقیه اعضای خانواده، طی کردن این مسیر سخت بود. همسر و خانواده ام با دلگرمی، حمایت معنوی و درک متقابل از بنده همواره مرا پشتیبانی کرده اند. شاید فرزندان من به واسطه مشغله زیاد همسرم، ارتباط حضوری کمی با پدرشان داشته باشند؛ اما هر دو سعی کرده ایم با همدلی و مشارکت و حمایت از یکدیگر، این خلأ را برای بچه ها پر کنیم.

  توصیه شما به بانوان شاغل چیست؟

توصیه ای که همواره به خانم های همکار خود می کنم، این است که به دنبال بهترین انتخاب زندگی خود  باشند. این توصیه را به دخترهایم نیز داشته ام و سعی می کنم با کمک به آنها، این انتخاب ها را نسبت به واقعیات و شرایط جامعه تلطیف و تصحیح کنند و به سمت انتخاب های بهتری بروند، ضمن آنکه تلاش می کنم تمام مسیرهایی که می توانند در زندگی شان برای رسیدن به موفقیت داشته باشند را بشناسند.

  سخن آخر.

 بازتعریف نقش زن در جامعه بسیار مهم است؛ زیرا  او یک مادر، دختر، همسر و... است و این تعریف دچار تحریف شده است. باید دید که تعریف درست چیست و نقش خودمان را در آن تعریف پیدا کنیم و به دنبال آن برویم؛ البته نیازی به حذف نقش های مختلف نیست؛ بلکه باید اولویت بندی شود.