نگاهی به اثرگذاری نمایشگاه های بین المللی در توسعه تعامل های صنعتی - فرهنگی و هنری
کلید موفقیت در بازارهای آینده
مشعل نمایشگاه های جهانی یا بین المللی که با عناوین، موضوعات و ابعاد مختلفی برگزار می شود، به مجموعه نمایشگاه هایی اطلاق می شود که از یک تا چند سال یک بار در کشورهای مختلف جهان برگزار می شود. عموما این نمایشگاه ها از مهم ترین رویدادهای هر حوزه صنعتی، فرهنگی یا هنری محسوب می شوند و تحت نظر یک مرجع واحد فعالیت می کنند. نمایشگاه های بین المللی در ایران هم سابقه ای طولانی دارند و از چند دهه اخیر تاکنون بیشتر درحوزه های صنعتی، تجربه های قابل توجهی در حوزه نمایشگاه داری داخلی و بین المللی کسب شده است و می توان گفت در این عرصه توان رقابت با کشورهای فعال و پرکار صنعتی را داریم.
کلید موفقیت در بازارهای آینده
گفته می شود سابقه برگزاری نمایشگاه های بین المللی به سال های پس از انقلاب صنعتی در فرانسه و انگلستان برمی گردد. در این نمایشگاه ها آخرین دستاوردهای اقتصادی، علمی و صنعتی و برنامه های آینده کشورهای مختلف، برای سایر کشورها به نمایش گذاشته می شد و کشورها علاقه زیادی داشتند تا در این نمایشگاه ها حضور داشته باشند و افزون بر ارائه دستاوردهای خود، از آخرین رویدادها و پیشرفت های کشورهای همسایه یا رقیب آگاه شوند. برگزاری نمایشگاه های بزرگ بین المللی علاوه بر اینکه نشان دهنده جایگاه هر کشور در آن حوزه صنعتی، فرهنگی یا هنری است، به توسعه زیرساخت ها و امکانات نمایشگاهی و میزبانی برای حجم عظیمی از میهمانان و بازدیدکنندگان نیاز دارد و کشورهای برگزار کننده در هر دوره برگزاری تجربه های خوبی برای دوره های بعدی پیدا می کنند. در میان نمایشگاه های بین المللی که تاکنون در ایران برگزار شده است، نمونه های موفقی از نمایشگاه های پر مخاطب بین المللی وجود دارد که هرساله بسیاری از کشورها منتظر برگزاری این رویدادهای مهم هستند.
بایدهای مهم در تجربیات نمایشگاه های بین المللی
تجربه برگزاری نمایشگاه های بین المللی در چند دهه اخیر به خصوص در چند حوزه مهم صنعتی همچون برگزاری بیست و شش دوره نمایشگاه های بین المللی نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش و پخش، نکات و الزام های مهمی را نصیب مسئولان اجرایی کرده که خوب است به آنها توجه بیشتری شود. یکی از نکات مهم اختصاص بودجه مناسب برای موفقیت نمایشگاه های بین المللی است. تجربه برگزاری نمایشگاه های گذشته نشان می دهد هر چه بودجه برگزاری نمایشگاه مناسب تر باشد، موفقیت نمایشگاه های تخصصی بین المللی نیز افزایش خواهد یافت. البته این موضوع ارتباط مستقیم و زیادی با مدیریت قوی و کارآمد دارد. در این میان نباید از اهمیت و جایگاه مهم تبلیغات و اطلاع رسانی در برگزاری نمایشگاه های بین المللی به سادگی گذشت. در کنار این موارد باید گفت که نوع برگزاری و برقراری ارتباط موثر و مناسب بین غرفه دار و بازدیدکننده بر موفقیت نمایشگاه بین المللی اثرگذاری زیادی دارد. یکی از موضوع های مهم در برگزاری موفقیت آمیز نمایشگاه های بین المللی مكان برپایی نمایشگاه است که تاثیر زیادی در استقبال و میزان حضور شرکت ها و بازدیدکنندگان دارد. هر چه مكان برپایی نمایشگاه به سیستم های حمل و نقل و فضاهای باز شهری نزدیکتر باشد، میزان استقبال از آن بیشتر خواهد بود و همزمان برگزاری آن هزینه و مزاحمت کمتری هم برای مدیریت شهری آن شهر خواهد داشت. در سال های گذشته تلاش ها و پیشنهادهایی برای انتقال مرکز نمایشگاه های بین المللی در تهران ارائه و مطالعاتی برای مکان های جدید انجام شده است، اما هنوز جا به جایی صورت نگرفته و کماکان نمایشگاه های بزرگ و بین المللی در مرکز دائمی نمایشگاه های تهران برگزار می شود. هرچند شهرداری تهران در جنوب غربی شهر تهران مجموعه نمایشگاهی «شهر آفتاب» را از چند سال قبل راه اندازی کرده است اما این مرکز به یک دلیل ساده اما مهم یعنی دور بودن از مرکز شهر و عدم دسترسی آسان و کافی به حمل ونقل عمومی، نتوانسته است خود را به عنوان یک جایگزین مناسب مکان فعلی نمایشگاه های بین المللی عرضه کند.
اهمیت نمایشگاه داری در بازارهای رقابتی
برگزاری نمایشگاه های بین المللی به شکل رسمی از سال 1381 و با تشکیل «شرکت سهامی نمایشگاه های بین المللی جمهوری اسلامی ایران» کلید خورد. در این سال ایران به عضویت دفتر نمایشگاه های بین المللی (BIE) درآمد و محلی در تهران به عنوان مرکز دائمی نمایشگاه های بین المللی انتخاب کردند. این مجموعه در سال های گذشته تاکنون تلاش کرده است همزمان پاسخگوی نیاز مشارکت کنندگان و بازدیدکنندگان برای نمايش و معرفي دستاوردها و توليدات صنعتي، معدني، كشاورزي و خدمات بازرگاني، فني و مهندسي كشور از طريق برپایي و اداره مراكز و غرفه هاي نمايشگاهي در داخل و خارج از كشور باشد. برای حفظ استانداردها و جایگاه بین المللی مورد نظر در برگزاری نمایشگاه ها، تلاش شده تا از فناوری های روزآمد دنیا و نیروهای دانش محور، متخصص و کارآمد در حوزه صنعت نمایشگاهی استفاده شود و همزمان نمادهای فرهنگی ایرانی و اسلامی در نمایشگاه ها مورد استفاده قرار گیرند تا همزمان با ارائه دستاوردهای مختلف صنعتی و اقتصادی، ارزش های فرهنگی و ایرانی نیز حفظ و تبادل شوند. البته شرکت سهامی نمایشگاه های بین المللی از چند سال گذشته تاکنون به دنبال تحولات مهمی در حوزه کاری خود بوده است. این مجموعه به دنبال ایجاد شهر هوشمند نمایشگاهی در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی جمهوری اسلامی ایران در فازهای مختلف و فعال بودن نرم افزار جامع فرآیند مشارکت در نمایشگاه های بین المللی داخلی است که در چند فاز آغاز شده است. این مجموعه همچنین این امکان را دارد که در کنار نمایشگاه حضوری- فیزیکی و اجرای کلیه مصوبات کمیته دولت الکترونیک شرکت سهامی نمایشگاه ها، اقدام به برگزاری نمایشگاه های مجازی کند. دستیابی به رشد اقتصادی پایدار و توسعه همه جانبه، نیازمند پیروی از الگوهای مناسب توسعه اقتصادی است. در ایران هم تلاش زیادی شده تا برای رهایی از وابستگی به نفت، سیاست جایگزینی صادرات غیرنفتی و توسعه صنایع دیگر دنبال شود و برای عرضه مناسب کالاهای تولیدی و صادراتی لازم است این محصولات در نمایشگاه هایی استاندارد معرفی شوند. در این زمینه هر آنچه بتواند به توسعه صادرات غیرنفتی کمک کند، می بایست مدنظر سیاست گذاران، برنامه ریزان و فعالان اقتصادی قرار گیرد. یكی از ابزارهای مهم برای رونق بخشیدن به صادرات و انجام فعالیت موثر در تبلیغات و بازاریابی کالاها و خدمات، نمایشگاه ها هستند. با توجه به نظرات کارشناسان اقتصادی و بازرگانی از موثرترین نمایشگاه ها در توسعه صادرات غیرنفتی، برگزاری نمایشگاه های تخصصی صادراتی بین المللی است. به عبارتی می توان گفت رسالت اصلی نمایشگاه های بین المللی می تواند به اصلاح، تقویت و بهبود سیستم توزیع در داخل یا مسیرهای صادراتی هم منتهی شود. نمایشگاه های بزرگ و بین المللی علاوه بر ایجاد زمینه تعامل دو سویه داخلی و خارجی، معرفی محصولات و زمینه های جدید فعالیت در تغییر روند بازار و یا ذائقه ها و یا روند مصرف تاثیر دارند. بر این اساس نمایشگاه های بین المللی به مرکزی برای تبادل اطلاعات و دست یافتن به پدیده های نوین علم و صنعت و انتقال فناوری تبدیل شده اند و به بیانی نمایشگاه را می توان نوعی تبلیغ زنده برای آن حوزه صنعتی – فرهنگی یا هنری دانست. در دنیای امروز که کشورهای پیشرفته جهان با اصول و مقررات تجارت جهانی آشنایی کافی دارند و روش های نوین تبلیغات و بازاریابی، سیستم بسته بندی صادراتی، اصول و فنون مذاکرات و قراردادهای بازرگانی، استانداردها و سازوکارهای ورود به بازارهای جهانی را به خوبی می شناسد و از ساختار بازارهای مختلف و ویژگی های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشورهای هدف آگاهی کامل دارند، لازم است ایران هم در این عرصه بیش از گذشته هوشمندانه اقدام کند و پیشتاز باشد. باید توجه داشت که برگزاری نمایشگاه های بین المللی علاوه بر ارائه راهكارهایی در جهت افزایش صادرات، افزایش درآمد ارزی، استفاده بهتر از منابع ملی، ایجاد رقابت سالم داخلی و بین المللی و گسترش بازار به آن سوی مرزهای ملی، تاثیر قابل توجهی در روزآمد کردن صنایع کوچک و متوسط و ایجاد انگیزه برای بنگاه های کوچک و به خصوص افزایش آمار اشتغال دارد.
نفت و کتاب در صدر نمایشگاه های بین المللی پرطرفدار
نمایشگاه های بین المللی زیادی هر روزه در دنیا برگزار می شود که معروف ترین آنها نمایشگاه های خودرو، فناوری، اکسپوها و نمایشگاه های صنعتی هستند. نمایشگاه بین المللی خودرو در فرانکفورت که به صورت دوسالانه برگزار می شود، نمایشگاه بین المللی نفت تهران، مسکو، مسقط، نمایشگاه سبیت هانوفر (CeBIT )، نمایشگاه سی ای اس لاس و گاس (CES) کنگره جهانی موبایل بارسلون، نمایشگاه آی اف ای برلین (IFA ) الکامپ تهران و جیتکس دوبی و نمایشگاه های بزرگ کتاب ابوظبی، توکیو، پکن، فرانکفورت و ... از جمله معروف ترین نمایشگاه های بین المللی هستند. اگرچه هر ساله نمایشگاه های بین المللی زیادی با عنوان کلی صنایع کشورها برگزار می شود که محورهای صنعتی مختلفی را می توانند عرضه کنند اما نمایشگاه های تخصصی زیادی نیز در عرصه های صنعتی برگزار می شود که نمایشگاه های بین المللی نفت یکی از مهمترین رویدادهای نمایشگاهی سالانه است. نمایشگاه بین المللی نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش و پخش از دهه 80 شروع به کار کرده و به عنوان یکی از مهم ترین رویدادهای صنعتی کشور هر سال با حضور شرکت های تولید کننده داخلی و بین المللی برگزار می شود و امسال بیست و ششمین دوره خود را با موفقیت به اتمام رساند.