رئیس کل امور بین الملل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در گفت وگو با «مشعل» مطرح کرد:
نوبت انتقال تجربه تحریم است
مشعل صنعت پتروشیمی، یکی از صنایع پرسود و آینده دار است که توانسته در اقتصاد کشورهای مختلفی تاثیرگذار باشد. صنعت پتروشیمی ایران نیز موفق شده در میانه مشکلات اقتصادی و تحریم های همه جانبه و مستقیم، همچون نهالی سبز به بار بنشیند و امروز ثمره این تلاش و مقاومت را نه تنها در بازارهای داخلی و منطقه ای؛ بلکه در بازارهای جهانی ببیند. رشد تقاضای جهانی در بخش محصولات پتروشیمی در حالی به چهار تا پنج درصد رسیده که رشد تقاضا در بخش نفت و فراورده های نفتی در دنیا کمتر از یک درصد است و این امر نشان می دهد که در بازار سودآور پتروشیمی، ایران می تواند نقش مهمی داشته باشد.
صنعت پتروشیمی ایران در میانه فشارها و محدودیت های بین المللی که قصد توقف کار در آن را داشتند، در کنار تکیه به منابع غنی و در دسترس نفت و گاز به عنوان خوراک، دسترسی به آب های بین المللی و منابع انسانی کارآزموده، به توانمندی داخلی و اتکا به خود روی آورد. در حداقل یک دهه اخیر که فشارهای اقتصادی و تحریمی زیادی روی صنعت نفت و از جمله صنعت پتروشیمی وجود داشت، توانستیم بسیاری از مشکلات و محدودیت ها را دور بزنیم و با کمک گرفتن از نیروهای داخلی، بسیاری از نیازهایی که در آنها به کشورهای خارجی وابسته بودیم را برطرف کنیم و امروز به سطح قابل قبولی از عدم وابستگی و استقلال عملکرد رسیده ایم که می توانیم این تجربیات را در اختیار کشورهای دیگری که با تحریم مواجه هستند، قرار دهیم.
سرمایه گذاری خارجی با چتر حمایتی دولت
حسین علیمراد، رئیس کل امور بین الملل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در گفت و گو با «مشعل» با اشاره به حوزه های جدیدی که برای سرمایه گذاری خارجی شرکت های پتروشیمی به وجود آمده است، گفت: در این فضای به وجود آمده تنها موضوع سرمایه گذاری مطرح نیست؛ بلکه یک فرصت بین المللی فراهم شده که شرکت های پتروشیمی شرایط لازم را برای همکاری بلند مدت و منفعت اقتصادی خواهند داشت. وی با بیان اینکه یکی از ویژگی های مثبت تحریم های ایران در سال های گذشته این بوده که تجربیات زیادی برای غلبه بر تحریم ها به دست آورده ایم، افزود: از آنجا که کشورهایی دیگری هم از سوی همان گروه کشورهای اروپایی و آمریکایی تحریم شده اند و حتی شرایط سخت تری دارند، بین ما و این کشورهای تحریم شده فضاهای همکاری به وجود آمده که می توان از این فضا، به عنوان فرصتی چشمگیر در صنعت پتروشیمی استفاده کرد. علیمراد با اشاره به صنایع پتروشیمی این کشورها که در این سال ها به مدل های مختلف، وابسته به صنعت کشورهای اروپایی و آمریکایی بوده اند، افزود: تجربه ایران طی سال های گذشته که توانسته بدون نیاز به متخصصان اروپایی و آمریکایی، صنعت نفت، بخصوص صنعت پتروشیمی خود را روی برپا نگه دارد، برای این کشورها مفید است و شرکت های ایرانی می توانند این تجربه را منتقل کنند. شرکت های ایرانی می توانند از تجربه راه اندازی و اجرا، ساخت، تامین تجهیزات و تامین مواد و کاتالیست های شیمیایی استفاده کرده و بازارهای خوبی را رقم بزنند. در عین حال، یکی از فرصت های مهم برای ما، بازار اشتغال است که شرکت ها می توانند نیروی کار خود را به خارج از کشور هم اعزام کنند. رئیس کل امور بین الملل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در عین حال تاکید کرد، هر اقدامی که قرار است از سوی شرکت های حوزه بین الملل اجرایی شود، باید مطابق با استراتژی وزارت نفت که از طریق شرکت ملی صنایع پتروشیمی ابلاغ می شود، باشد. وی افزود: حضور و فعالیت در این موقعیت ها و بازارهای جدید بین المللی بدون حمایت دولت امکانپذیر نیست؛ چرا که به هزینه اولیه و پشتیبانی نیاز دارد که باید از طریق وزارت نفت باشد و اگر همه این شرکت ها و هلدینگ های پتروشیمی زیر این چتر قرار بگیرند، می توانند بخوبی منتفع شوند.
هیچ وقت منتظر نمانده ایم
اتفاق و اقدام قابل تقدیر در مورد صنعت پتروشیمی این است که این صنعت در هیچ یک از دوره های زمانی سخت و محدود کننده، در انتظار نیروهای داخلی و خارجی نمانده و تلاش کرده نیازها و پروژه های مورد نظر خود را با توان داخلی تامین کند. این صنعت در حوزه تامین مالی، تامین تجهیزات و نیازهای فناورانه، بخصوص فروش محصولات و گسترش بازارهای بین المللی خود، همواره مستقل و پیشرو عمل کرده است. حتی از سال های گذشته تاکنون که کشورهای اروپایی و آمریکایی با هدف مستقیم توقف و فلج کردن اقتصاد ایران، صنعت پتروشیمی را تحریم مستقیم کردند، گمانشان بر این بود که این صنعت دیگر نمی تواند پروژه ای را اجرا کند و محصولات تولیدی روی دستش می ماند؛ اما نه تنها این اتفاق رخ نداد؛ بلکه سبد محصولات ایران متنوع تر شد و بازارهای بیشتری را پیدا کرد. صنعت پتروشیمی چه در زمان تحریم و چه برای زمان احتمالی پساتحریم، برنامه ها و اهدافی را با جزییات دقیق تهیه کرده؛ اما هیچ گاه منتظر رفع تحریم ها و بازگشت شرکت های خارجی نمانده و این همان اتفاقی است که زمینه شکوفایی بیشتر این صنعت شده است. تنوع بخشی بازارهای صادراتی در عین توسعه حجمی و تکمیل زنجیره ارزش محصولات و حرکت به سمت کاهش خام فروشی، جزو مهم ترین سیاست هایی بوده که دنبال شده است.
ضرورت شناخت بازارهای جدید پتروشیمی
دولت سیزدهم از زمان شروع به کار خود، تحولات جدیدی را در بازارهای جهانی رقم زده و توانسته بازارهای جدیدی را برای صنعت پتروشیمی فراهم کند. این روند از سال گذشته و با سفری که اواخر دی ۱۴۰۰ سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران به به روسیه داشت، شروع شد. در این سفر، مذاکرات مختلفی صورت گرفت و طرفین درباره توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بویژه در زمینه های راه و شهرسازی، حمل ونقل، انرژی و بانکی مذاکره کردند و به توافق رسیدند. در آن سفر وزرای نفت، اقتصاد و امور خارجه، رئیس جمهوری را همراهی کردند و در نتیجه آن جلسات، تفاهمنامه ها و توافق هایی در تهران رقم خورد که نویدبخش ایجاد یک بازار بزرگ برای صنعت نفت، بویژه صنعت پتروشیمی خواهد بود. در ادامه این توافق ها بود که هیأت پرتعدادی از کشور روسیه به ریاست الکساندر نواک، معاون نخست وزیر روسیه به تهران آمدند و بسیاری از توافق ها به مرحله ای جدیدتر و امضای تفاهمنامه رسید. به این ترتیب، تفاهمنامه ای بین شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و اتحادیه صنایع شیمیایی روسیه در خصوص تبادل دانش فنی و همکاری های دانش بنیان در حوزه تجهیزات صنایع پتروشیمی به امضای مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی و رودکوویچ به نمایندگی از طرف ایوانف، رئیس اتحادیه صنایع شیمیایی روسیه رسید. جواد اوجی، وزیر نفت در این مورد گفت: در جریان این مذاکرات، علاوه بر بخش بالادستی صنعت نفت، در بخش پتروشیمی و صدور خدمات فنی و مهندسی هم تفاهمنامه هایی امضا شد و در آخرین اقدام هم تفاهمنامه ای در زمینه صدور محصولات پتروشیمی و دانش فنی کاتالیست به روسیه به امضا رسید.اما در واقع شرکت های پتروشیمی قبل از این هماهنگی های بین المللی در سطوح عالی، از مدت ها قبل گام هایی را در مسیر بازارهای جدید برداشته بودند، بخصوص در حوزه فروش کاتالیست ها توانسته اند طی چند سال اخیر، بازارهای جدیدی را فتح کنند. این مجموعه ها طی سال های اخیر و با همکاری مراکز دانشگاهی، شرکت های دانش بنیان و شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی در تکمیل زنجیره ارزش و کاهش خام فروشی و تأمین دانش فنی و کاتالیست های مورد نیاز پتروشیمی ها، دستاوردهای بزرگی را به خود اختصاص داده اند؛ اگرچه به دلیل تحریم، انتقال دانش و فناوری برای این شرکت ها محدود شد؛ اما مهندسان ایرانی موفقیت های ارزشمند بسیاری را به دست آورده اند که علاوه بر تولید داخل، چشمی به بازارهای جدید بین المللی دارند. در همین مدت اخیر، دولت سیزدهم و بسیاری از هلدینگ های بزرگ پتروشیمی و شرکت های مستقل خصوصی پتروشیمی، مذاکرات جداگانه ای را با کشورهای مختلف و در پنج قاره شروع کرده اند و امروز با پیشقدمی دولت در مذاکرات بازار روسیه، حوزه پتروشیمی یکی از اصلی ترین زمینه های همکاری مشترک دو کشور شده است.
بر اساس این گزارش، آنچه به عنوان بازارهای جدید صادراتی و توسعه ای برای صنعت پتروشیمی تعریف شده، شامل حوزه گسترده ای در روسیه، آمریکای جنوبی و برخی کشورهای آسیایی است. این توضیح و تاکید بر سرمایه گذاری را شاهمیرزایی، چندی قبل در حضور مدیران عامل هلدینگ های پتروشیمی مطرح کرد.
او بازار روسیه را بازاری بزرگ و پراستعداد برای همکاری شرکت های پتروشیمی و نیز سرمایه گذاری مشترک برشمرد و گفت: توان صنعت پتروشیمی در برخی حوزه ها، همچون تولید انواع کاتالیست های مهم پتروشیمی بسیار قابل توجه است و می توان با کمک شرکت های دانش بنیان، این قابلیت را به ارزش افزوده برای کشور و صنعت پتروشیمی تبدیل کرد.
البته باید توجه داشت که بازیگران عرصه های بین المللی، همواره به دنبال منافع خود هستند و صنعت پتروشیمی ایران هم باید در ورود همه جانبه به بازارهای جدید، شناخت بیشتری از آن کسب کند. بازار روسیه، بازاری بزرگ؛ اما جدید است که شناخت دقیقی از توانمندی های ایران ندارد، بنابراین لازم است که تعامل و ارتباط دوسویه ای وجود داشته باشد. این کشور بشدت بر صنعت پتروشیمی سرمایه گذاری کرده؛ اما محدودیت ها و امکاناتی دارد که همزمان باید به همه این موارد نظر داشته باشیم.