چاه های نفت غیرفعال جان می گیرند
مشعل احیای چاه های غیرفعال و کم بازده نفتی با استفاده از توان شرکت های دانش بنیان و باهدف افزایش تولید نفت واگذار خواهد شد. شرکت ملی نفت ایران در ادامه برنامه ریزی ها و اقدام های انجام شده در سال گذشته، طرح پیشران «احیای چاه های غیرفعال و کم بازده نفتی» را به زودی از طریق پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز به شرکت های دانش بنیان و فناور واجد صلاحیت واگذار خواهد کرد تا کشور را از توانمندی ها و ظرفیت های فناورانه موجود برای افزایش تولید نفت بهره مند سازد. افزایش ظرفیت تولید و برداشت صیانتی از منابع هیدروکربوری در سال 1400 با فراخوان شرکت ملی نفت ایران به شرکت های فناور با محوریت احیای چاه های بسته و کم بازده آغاز شد. فراخوان طرح احیای چاه های بسته و كم بازده نفت که از سوی مدیریت سرمایه گذاری و کسب وکار شرکت ملی نفت ایران انجام شد، در مسیر اجرای بندهای ۱۴ و ۱۵ سیاست های اقتصاد مقاومتی ابلاغی مقام معظم رهبری مبنی بر افزایش ذخایر نفت و گاز كشور و توسعه ظرفیت های تولید و برداشت صیانتی از منابع هیدروكربوری كشور و مستند به قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت و نیز قانون اساسنامه شركت ملی نفت ایران با هدف اشتغال زایی، تحقق اقتصاد دانش بنیان و بهره گیری از توان جوانان مستعد و نخبه، احیای چاه های بسته و كم بازده نفت با استفاده از روش های فناورانه در دستور كار قرارگرفته است.
با آغاز به کار دولت سیزدهم، حمایت از شرکت های دانش بنیان شرکت ها رنگ و بویی تازه به خود گرفت؛ موضوعی که به ویژه در صنعت نفت اقدام های بسیار ملموسی داشت. جواد اوجی، وزیر نفت روز دوشنبه (۲۹ آذر 1400) در روز ملی پژوهش با اشاره به اینکه برنامه تازه وزارت نفت برای توسعه میدان های نفت و گاز چاه محور خواهد بود، تأکید کرد: اعتقاد داریم با استفاده از توان دانش بنیان ها می توان بیش از ۷۰۰ حلقه از این چاه ها را در زمانی کمتر به بازده و بهره وری بالا رساند. با توجه به وجود بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ حلقه چاه نفت و گاز در ۴۰۰ میدان نفت و گاز کشور، با استفاده از توان شرکت های دانش بنیان بی شک می توانیم ظرفیت تولید سالانه شاید بیش از ۸۰ میلیون بشکه نفت را از این چاه های کم بهره و کم بازده با کمترین سرمایه و ریسک داشته باشیم. به گفته اوجی، هر حلقه چاه نفت یا گازی که در خشکی یا دریا حفاری می شود، حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون دلار هزینه حفاری، تأسیسات درون چاهی و روسطحی دارد که یک تا یک سال و نیم هم زمان می برد، اما با برنامه ریزی مطلوب شرکت ملی نفت ایران و با استفاده از توان دانش بنیان ها می توانیم بیش از ۷۰۰ حلقه از این چاه ها را در زمانی کمتر به بازده و بهره وری بالا برسانیم.
هم افزایی توانمندی ها
همسو با اجرای فراخوان طرح احیای چاه های بسته و کم بازده نفتی، چندی قبل مرکز همایش های کوشک شرکت ملی نفت ایران، میزبان شرکت های ارائه دهنده خدمات چاه بود تا با ابعاد فنی، حقوقی-قراردادی و فناورانه طرح آشنا شوند. به منظور پیشبرد مطلوب طرح یادشده، پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز این نشست را مختص شرکت های خدمات چاه برای ارائه جزییات طرح به این شرکت ها برگزار کرد تا ضمن هم اندیشی، زمینه استفاده از تجربه های ارزشمند این شرکت ها را در تعریف و اجرای آینده طرح مهیا کند. هم افزایی توانمندی ها و قرارگیری شرکت های خدمات چاه در کنار شرکت های دانش بنیان و فناور، ریسک های انجام این طرح ملی را در اجرای میدانی کاهش داده و به موفقیت مجریان دانش بنیان و فناور کمک شایانی خواهد کرد. وزیر نفت در برنامه خود با اشاره به سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش نفت و گاز مبنی بر اتخاذ تدابیر و راهکارهای مناسب برای گسترش اکتشاف نفت و گاز و شناخت کامل منابع کشور و افزایش ظرفیت تولید صیانت شده نفت، متناسب با ذخایر موجود و برخورداری کشور از افزایش قدرت اقتصادی، امنیتی و سیاسی را مورد توجه قرار داده است. اوجی همچنین با اشاره به عدم توجه جدی به ظرفیت سازی و پروژه های حفظ و نگهداشت توان تولید، این نکته را یادآور شده است که طی چند سال گذشته نه تنها ظرفیت تولید نفت کشور افزوده نشده، بلکه عملا ظرفیت تولید نفت به نحو قابل ملاحظه کاهش یافته است. در نظر داشتن این مساله تلاش و پیگیری جهت صیانت و ارتقای ضریب بازیافت میادین نفتی کشور مبتنی بر اجرای پروژه های تحقیقاتی و طرح های بهینه سازی تولید و استفاده از روش های نوین ازدیاد برداشت از جمله اولویت ها به شمار می رود.
دانش بنیان کردن اقتصاد نفت
محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نیز با در نظر داشتن این سیاست مهم اشاره کرده است: درمجموع ۱۲۰۰میلیارد بشکه معادل نفت خام منابع هیدروکربوری زیرزمین وجود دارد که در ۴۰۰ مخزن نفت و گاز جای گرفته است و در شرایط کنونی کمتر از ۳۰ درصد منابع کنونی را با فناوری های موجود می توان برداشت کرد. طبق اعلام او «برنامه صنعت نفت در طول دولت سیزدهم این است که از طریق شرکت های فناور و مراکز علمی و پژوهشی کشور هم نسبت به توسعه علم و دانش شرکت های فناور اقدام کنیم و هم به سمتی برویم که اقتصاد نفت را دانش بنیان کنیم و استفاده حداکثری از مجموعه دانش بنیان ها و دانشگاه ها داشته باشیم.» افزایش ضریب بازیافت از طریق احیای چاه های فعال، فلرینگ و بازیابی گازهای همراه، بهینه سازی مصرف انرژی، تحول دیجیتال در صنعت نفت، تکمیل زنجیره ارزش صنایع پایین دستی و ساخت بار اول محصولات راهبردی صنعت نفت از جمله مواردی است که صنعت نفت برای همکاری با دانش بنیان ها در نظر گرفته است.
ایجاد پارک های فناوری، حمایت از استارت آپ ها و تلاش برای جلب توجه سرمایه گذاران را می توان از جمله اقدام های بخش دولتی برای حمایت از شرکت های دانش بنیان برشمرد. در دومین روز از بیست وششمین نمایشگاه بین المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، نشست تخصصی مباحث فنی طرح پیشران احیای چاه های کم بازده با حضور سیدمهدیا مطهری، مدیر پژوهش فناوری شرکت ملی نفت ایران، محمداسماعیل کفایتی، رئیس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت و دیگر مدیران این صنعت برگزار شد. در این نشست شرکت های حاضر مشکلات خود را مطرح و عنوان کردند به تنهایی نمی توانند مشکلات خود به ویژه مشکلات مالی را برطرف کنند.
در این نشست مدیران صنعت نفت ضمن تأکید بر اینکه تمامی تلاش خود را انجام می دهند تا بتوانند از تجربه های و موفقیت های یکدیگر استفاده کنند، بیان کردند با برگزاری چنین نشست هایی می توان موفقیت های جدیدی خلق کرد. مجموعه این اقدام ها بیانگر آن است که وزارت نفت در بهره گیری از علم و فناوری با هدف تولید ثروت مسیر و راه روشنی را در دستیابی به این هدف مهم برنامه ریزی کرده است.