ترافیک توسعه در میدان های مشترک
مشعل اولویت وزارت نفت در توسعه بخش بالادست، توسعه میدان های مشترک است. گستردگی میدان های نفت و گاز در ایران باعث شده تا برخی از این میادین با کشورهای همسایه مشترک باشد؛ به گونه ای که نیمی از میدان در ایران و نیمی دیگر در کشور همسایه قرار بگیرد. ايران در تمام سال های پس از انقلاب غير از دوران جنگ، هر سال کشف جديدي داشته و در اين مدت در مجموع 73 ميدان مشتمل بر 36 ميدان نفتي و 37 ميدان گازي کشف شده که از اين ميان، بخش زیادی ميدان مرزي و مشترک بوده اند. ایران با در اختیار داشتن حداقل ۲۸ میدان مشترک نفت و گاز با کشورهای همسایه از جمله ۱۸ میدان نفتی، چهار میدان گازی و ۶ میدان نفت و گاز، یکی از معدود کشورهای جهان با این تعداد ساختار مشترک است. از این ۲۸ میدان، ایران با عراق ۱۲ حوزه مشترک، با امارات 7 مخزن مشترک، با قطر و عمان هرکدام ۲ مخزن مشترک و با عربستان، کویت و ترکمنستان هرکدام یک مخزن مشترک دارد و به عبارتی حدود۵۰ درصد ذخایر گاز طبیعی ایران در مخازن مشترک است. افزون بر این، ایران در پنج میدان با امارات متحده عربی، چهار میدان با عربستان، چهار میدان با قطر و یک میدان با هرکدام از کشورهای عمان، کویت و ترکمنستان مشترک است، همچنین حدود ۵۰ درصد ذخایر گاز طبیعی ایران در میدان های مشترک قرار دارد. در مجموع، ۱۵ میدان از این میدان های مشترک در حال تولید هستند. در مناطق خشکی، ایران در یک میدان گازی با کشور ترکمنستان مشترک بوده و بقیه میدان ها که همه آنها نفتی هستند، با کشور عراق مشترک هستند که بیش از ۸۲ درصد ذخیره نفت مشترک ایران با کشورهای همسایه را در خود جای داده اند. این گزارش نگاهی دارد به آخرین وضعیت برخی میدان های مشترک پس از استقرار وزارت نفت دولت سیزدهم باعمری کمتر از یک سال فعالیت.
طبق اعلام جواد اوجی، وزیر نفت، اولویت وزارت نفت در توسعه بخش بالادست، توسعه میدان های مشترک است که بسیاری از آنها هم به طور کامل توسعه نیافته اند. وی گفته است:توسعه کامل میدان های مشترک از جمله غرب کارون که میدان های بزرگی هم هستند و از توان و ظرفیت بالایی در تولید نفت برخوردارند، اولویت ما هستند، البته عمده قرارداد این میدان ها بسته شده است و بر این اساس، پروژه های بزرگ و بااهمیت به ویژه میدان های مشترک نفت و گاز را با یک هم افزایی اثربخش در سرمایه گذاری در قالب اجرای طرح ها و پروژه ها نهایی می کنیم.
توسعه میدان آرش با انتقال دکل حفاری
میدان نفتی - گازی آرش از میادین مشترک ایران با کشورهای کویت و عربستان است که در سال های اخیر به محل اختلاف میان سه کشور تبدیل شده و مقام های کویتی اخیرا ادعاهایی در این زمینه داشته اند که البته با واکنش مسئولان کشورمان مواجه شده اند. این میدان گازی از سوی ایران «آرش» و از سوی دو کشور کویت و عربستان «الدورا» نامیده می شود و یکی از میادین توسعه نیافته راهبردی کشورمان است که مشترک با ناحیه بی طرف بین کویت و عربستان است.
امتداد ساختمان میدان آرش در آب های ایران و ناحیه بی طرف بین کویت و عربستان، به میدان الدورا کویت می رسد که از سال ١٩٧۵ در حال بهره برداری است. طبق این مرز حدود چهل درصد ساختمان نفتی و گازی موجود میدان آرش، در آب های ایران قرار دارد. سال ها پیش شرکت ملی نفت ایران به منظور تعیین میزان ذخایر درجا اقدام به حفر یک حلقه چاه اکتشافی (چاه شماره یک آرش) کرد که موقعیت این چاه نزدیک به خط مرزی مورد قبول کشورمان است.
در دولت های نهم و دهم پس از تعیین تکلیف تمامی میادین مشترک، اقدام برای تولید از میدان آرش به شرکت نفت فلات قاره ایران سپرده شد که برداشت لرزه نگاری سه بعدی از بخش ایرانی میدان آرش (براساس مرز قدیمی) یکی از کارهای مثبت انجام شده از سوی این شرکت به شمار می رود. در ادامه، طرح توسعه میدان نهایی و عملیات ساخت پایه میدان آرش آغاز شد.
با مطرح شدن دوباره میدان نفتی- گازی آرش میان کشورهای مورد اشاره، جواد اوجی، وزیر نفت اعلام کرد که به مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران دستور دادم با توجه به اینکه مطالعات جامع و عملیات لرزه نگاری این میدان هم انجام شده، سریع برنامه نصب نخستین سکو برای تولیدی کردن و حفاری چاه ها در دستور کار قرار گیرد. ان شاءالله با برنامه ریزی که شرکت ملی نفت انجام داده است، به زودی توسعه این میدان را هم انجام خواهیم داد. در همین زمینه محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در حاشیه دومین روز بیست وششمین نمایشگاه بین المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی درباره توسعه میدان آرش اظهار کرد: برای توسعه میدان گازی آرش مصوبه شرکت ملی نفت ایران را داریم تا بتوانیم با انتقال جکت و سکو، همچنین انتقال دکل، کار حفاری را آغاز کنیم، با انتقال دکل در نخستین فرصت کار آغاز می شود.
یکپارچگی در توسعه غرب کارون
توسعه میدان های مشترک غرب کارون به دلیل همپوشانی منابع هیدروکربوری آن با کشور عراق، یکی دیگر از اهداف مهم توسعه ای وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران است. براساس هدف گذاری انجام شده، تلاش برای افزایش ظرفیت تولید نفت در این حوزه مهم در حال انجام است. در دولت سیزدهم در هیئت مدیره شرکت ملی نفت، ایجاد کنسرسیومی از شرکت های اکتشاف و تولید به همراه بانک های کشور برای توسعه میدان های مشترک غرب کارون تصویب شده است.
از همین رو، توسعه فاز دوم میدان آزادگان شمالی در غرب کارون، تکمیل طرح کنونی آزادگان جنوبی و توسعه فاز دوم آزادگان جنوبی به ارزش ۷.۵ میلیارد دلار با بهره گیری از توان شرکت های اکتشاف و تولید ایرانی، توان فنی و اجرایی آنها و استفاده از توان تأمین مالی بانک های متعدد در کشور اجرا خواهد شد.
در این الگو اختصاص سهم سرمایه گذاری به هر یک از ذی نفعان انجام خواهد شد. براساس این الگو یک شرکت صاحب صلاحیت اکتشاف و تولید ایرانی از سوی چند شرکت ایجاد می شود و سایر سهامداران مفروض ذیل این شرکت خواهند بود و سرمایه گذاری در قالب این مدل انجام می شود. با این هم افزایی است که امکان توسعه موفق این میدان ها وجود دارد.
به این ترتیب، توسعه آزادگان از این به بعد یکپارچه خواهد بود. آنچه مدنظر ما خواهد بود این است که همسو با برنامه راهبردی توسعه، این میدان را در دو دوره چهارساله پیوسته توسعه دهیم. هدف گذاری این است که تا هفت سال آینده ظرفیت تولید این میدان به ۷۰۰ هزار بشکه در روز برسد.