چشیدن ترشی گاز که با اشتغالزایی شیرین می شود
«فرار مغزها»، این بار به سرخس
مهدی مهرابی 11 فروردین سال 1401 بود که بار دیگر شاهد ثبت رویدادی مهم در کارنامه صنعت گاز بودیم؛ رویدادی که اهدافی راهبردی را هدف قرار داده تا در نقطه ای مرزی، شاهد کاهش محدودیت ها و افزایش پایداری شبکه انتقال گاز باشیم.عملیات اجرایی فاز دوم ذخیره سازی گاز شوریجهD (پنجشنبه، ۱۱ فروردین ) با فرمان سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری و با حضور جواد اوجی، وزیر نفت آغاز شد؛ پروژه ای که قرار است با حدود 700 میلیون دلار سرمایه گذاری در مدت سه سال، ظرفیت تزریق گاز را از ۱۰ به ۲۰ میلیون مترمکعب در روز و ظرفیت برداشت گاز را از ۲۰ به ۴۰ میلیون مترمکعب در روز برساند. هم اکنون سالانه 2 میلیارد مترمکعب گاز از مخزن شوریجه برداشت و به شبکه شمال و شمال شرق کشور تزریق می شود و با برنامه های توسعه ای پیش رو، این میزان شاهد افزایش دوبرابری خواهد بود. بهره برداری از دو کارخانه در مجتمع گوگردی سردار شهید سلیمانی، از دیگر طرح هایی بود که با فرمان رئیس جمهوری افتتاح شد؛ پروژه ای که به منظور کاهش خام فروشی گوگرد و توسعه زنجیره آن در کشور با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و از محل گوگرد تولیدی پالایشگاه خانگیران ایجاد می شود. فعال سازی شرکت های دانش بنیان، جذب نخبه های دانشگاهی بویژه دانشگاه صنعتی شریف و ایجاد اشتغال برای فارغ التحصیلانی که شرکت های بزرگ خارجی در پی ربودن آنها در قالب «فرار مغزها» هستند نیز از دیگر ویژگی های این پروژه ها به شمار می آید.
در همین حال مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد درگفت و گو با خبرنگار «مشعل» درباره پیشینه مخزن شوریجه می گوید: احداث فاز 1 شوریجه از سال 89 آغاز شد و سال 93 به بهره برداری رسید. ابتدا قرار بر این بود که شرکت ذخیره گاز طبیعی، بهره برداری از آن را به عهده بگیرد. پالایشگاه هاشمی نژاد در آن زمان، بررسی های خود را انجام داد و به این نتیجه رسید که اگر شرکت ذخیره سازی بخواهد راهبری این مجموعه را به عهده بگیرد، باید واحدهای اداری، مالی، آتش نشانی، حراست، کارگاه، آزمایشگاه و... را به طور مستقل ایجاد و همه زیرساخت هایی را که یک پالایشگاه نیاز دارد، فراهم کند، در حالی که همه این ظرفیت ها در پالایشگاه هاشمی نژاد فراهم بود. یحیی فیضی ادامه می دهد: براین اساس پیشنهاد شد که پالایشگاه شهید هاشمی نژاد به جای شرکت ذخیره سازی، راهبری این مجموعه را پس از احداث عهده دار شود. این موضوع در هیات مدیره شرکت ملی گاز ایران مورد تایید قرار گرفت و پس از پایان پروژه، بهره برداری از مخزن ذخیره سازی شوریجه به پالایشگاه شهید هاشمی نژاد سپرده شود.
دعوت از کارشناسان برای به روزرسانی اطلاعات
وی یادآور می شود: در چارت سازمانی شرکت ذخیره سازی گاز طبیعی برای شوریجه 200 نفر نیرو در نظر گرفته شده بود، در حالی که با توجه به وجود زیرساخت ها و منابع لازم در پالایشگاه شهید هاشمی نژاد، در زمانی که به پالایشگاه سپرده شد، این تعداد به 60 نفر کاهش یافت. به گفته فیضی، مخزن ذخیره سازی شوریجه سال 93 راه اندازی شد و تاکنون به طور کامل آن را بهره برداری می کنیم. براین اساس در فصل گرم، روزانه 10 میلیون مترمکعب گاز تزریق و در فصل سرد روزانه 18حداکثر تا 20 میلیون مترمکعب از آن برداشت می کنیم. مدیر عامل پالایشگاه شهید هاشمی نژاد با اشاره به تفاوت های عملیاتی بهره برداری از مخزن ذخیره سازی با واحدهای پالایشگاهی می گوید: فشار پالایشگاه حدود یکهزار و 50 پوند است، در حالی که مخازن ذخیره سازی بیش از 4 هزار و 500 پوند فشار عملیاتی دارند. با توجه به تجربه فعالیت در پالایشگاه، همکاران ما در حوزه بهره برداری از بخش پالایش و نم زدایی مشکلی نداشتند؛ اما برای اینکه بتوانند در حوزه تزریق نیز به طور کامل مسلط شوند، دوره های آموزشی تخصصی سپری کردند. مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد ادامه می دهد: 5 نفر فوق لیسانس شیمی که از نیروهای جوان و نخبه ما بودند را پیش از تحویل مخزن ذخیره سازی شوریجه به پالایشگاه، در فرایند راه اندازی مخزن مستقر کردیم که یکسری آموزش های عملیاتی را حین احداث و راه اندازی سپری کردند. مدتی نیز از همکاران با تجربه ذخیره سازی سراجه برای کمک و آموزش استفاده شد. همچنین با دعوت از استادان و کارشناسان و اعزام آنها به سایر مناطق برای الگوبرداری سعی کردیم اطلاعات همکاران را به روز نگه داریم. خوشبختانه بهره برداری خوبی داشته ایم و تاکنون بدون هیچ مشکلی فعال بوده ایم. خروجی پالایشگاه هستیم فشار عملیاتی شوریجه بیش از 60 بار است. از این فشار ورودی بالا برای افزایش ظرفیت تزریق استفاده کردیم. بر این اساس توانستیم ظرفیت 3.5 میلیون مترمکعبی تزریق را به 5 میلیون مترمکعب برسانیم. در مجموع با احتساب سه واحد تزریق، این میزان از حدود 10 به 15 میلیون مترمکعب رسید. این طرح پژوهشی را با دانشگاه فردوسی مشهد به اشتراک گذاشتیم که پس از تایید آن ها اجرا کردیم.
ارائه 80 پیشنهاد بهبود و اصلاح در شوریجه
مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد با اشاره به اقداماتی که در زمینه بهبود و اصلاح فرایند مخزن شوریجه در زمان بهره برداری از سوی این پالایشگاه ارائه و اجرا شده، می گوید: در مدتی که مخزن ذخیره سازی شوریجه از سوی پالایشگاه شهید هاشمی نژاد بهره برداری می شود، 80 پیشنهاد بهبود و اصلاحی ارائه و اجرا کرده ایم که تاثیر زیادی بر پایداری تزریق و برداشت داشته باشیم. به گفته فیضی، بخشی از واحدهای نم زدایی ذخیره سازی که در آن سیلیکاژل قرار دارد، عایق داخلی نداشت. این موضوع باعث می شد انرژی زیادی در کوره مصرف کنیم تا بتوانیم دما را افزایش دهیم. همچنین راندمان سیلیکاژل کاهش یافته بود. با الگوبرداری از واحدهای پالایشگاه، پیشنهاد اصلاحی برای عایق بندی داخلی این بخش را ارائه و اجرا کردیم.وی ادامه می دهد: در مورد اصلاحی دیگر، با توجه به اینکه دمای این منطقه به منفی 25 درجه می رسد، عایق تعریف کردیم، در حالی که در طراحی اولیه این موضوع لحاظ نشده بود. براین اساس، بخش هایی را که احتمال یخ زدگی وجود داشت، ترسینگ کاری و عایق بندی کردیم و تغییرات در این بخش، زمینه ساز افزایش بازدهی واحدها شد. مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد با اشاره به دیگر پیشنهادهای اصلاح و بهود فرایند در مخزن ذخیره سازی شوریجه می گوید: مجتمع شوریجه از مخزن سراجه الگوبرداری شده است، با این حال تفاوت های زیادی در حوزه های جغرافیا و شرایط عملیاتی وجود دارد. در یک مورد فشار ورودی مخزن سراجه 45 بار است، در حالی که چون خروجی پالایشگاه هستیم، فشار عملیاتی شوریجه بیش از 60 بار است. از این فشار ورودی بالا برای افزایش ظرفیت تزریق استفاده کردیم. بر این اساس توانستیم ظرفیت 5/3 میلیون مترمکعبی تزریق را به 5/4 میلیون مترمکعب برسانیم. در مجموع با احتساب سه واحد تزریق، این میزان از حدود 10 به 5/13 میلیون مترمکعب رسید. این طرح پژوهشی را با دانشگاه فردوسی مشهد به اشتراک گذاشتیم که پس از تایید، آن را اجرا کردیم.