آمادگی برای افزیش تولید بیشتر
طبق اعلام علیرضا دانشی، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، زمانی که کار را تحویل گرفتیم، میزان تولید نفت در شرایط حداقل بود و تنها به میزان تامین نفت مورد نیاز پالایشگاه های کشور نفت تولید می کردیم. در ۱۵ سال گذشته سیر نزولی در فعالیت های درون چاهی داشتیم؛ اما اکنون وضعیت مطلوب است و اگرچه مشکلات به طور کامل رفع نشده؛ اما شرایط رو به بهبود قرار دارد. فعالیت هایی نیز برای ترمیم و نوسازی خطوط لوله های جریانی و فعالیت هایی که با تامین کالا مرتبط بوده، انجام شده است. بر اساس خواست دولت سیزدهم برای رسیدن به شرایط مطلوب، برنامه تکلیفی تولید نفت را اصلاح کردیم، با اجرای این برنامه، تولید نفت در این شرکت از ابتدای استقرار دولت سیزدهم تا کنون ۶۰۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته است. مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، پیش از این نیز گفته بود، هر زمان که دولت سیزدهم اعلام کند، می توانیم با سرعت به میزان تولید نفت پیش از تحریم بازگردیم. با این حال به گفته مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، ظرفیت تولید موجود در مناطق نفت خیز جنوب بسیار بالاتر از میزان تولید است و اکنون تولید (با توجه به شرایط موجود) با نیاز داخلی و تعهدات صادراتی منطبق شده و این آمادگی وجود دارد که بسرعت به میزان تولید نفت پیش از تحریم ها و حتی بالاتر از آن برسد. افزون بر آن، شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در حال تدوین برنامه ۵ ساله ای است تا میزان تولید را تا سال ۱۴۰۵ برنامه ریزی کند که بر اساس برنامه ۵ ساله، امکان هدفگذاری های شفاف تر بیشتر خواهد بود و ظرفیت تولید نیز افزایش پیدا می کند.
به گفته دانشی، براي اين برنامه، تعمير بيش از 500 حلقه چاه و حفاري بيش از 200 حلقه چاه برنامه ريزي و مقرر شده ظرفيت نمکزدايي و خطوط لوله تا 3.4 ميليون بشکه در روز افزايش يابد که کاري بسيار دشوار و سنگين است. در صورت تامين منابع، انشاءالله اين برنامه ها به مرور اجرایی خواهند شد. اين برنامه با درنظرگرفتن شرايط تحريم، تدوين شده و محاسبات مالي آن در حال انجام است.
برنامه های ازدیاد برداشت در نفت خیز جنوب
افزون بر موارد مذکور، شرکت ملی مناطق نفت خیز هدفگذاری های کلانی را در برنامه ریزی دارد. پیش از این نیزعلیرضا دانشی در گفت وگو با هفته نامه «مشعل» اعلام کرده بود که برای ازدیاد برداشت، طرح پايلوت تزريق آب در مخزن بنگستان ميدان اهواز، به عنوان اولين طرح تزريق آب در ميادين نفت خيز جنوب، می تواند افق تازه اي را در کنار تزريق گاز باز کند. هدف اين طرح، رسيدن به تزريق 50 هزار بشکه آب در روز است. اين طرح در بخش مطالعاتي، مرحله شبيه سازي و اجرا، در مرحله تست هاي تزريق پذيري قرار دارد که اين تست با موفقيت به پايان رسيده و با اجراي آن، می توانيم شاهد ضريب بازيافت 15 تا 20 درصدي باشيم که عدد مناسبي است. در صورت موفقيت تزريق آب، طيف وسيعي از مخازن بنگستان می توانند کانديداي تزريق آب باشند.
-طرح تزريق co2 در مخزن آسماري ميدان رامين : علاوه بر پروژه هاي تزريق گازهاي هيدروکربوري که بيش از چهار دهه است در مناطق اجرا می شوند، تزريق گازهاي غيرهيدروکربوري نظير دي اکسيد کربن نيز در برنامه مطالعاتي و امکان سنجي مناطق قرار دارند. مطالعه جامع ميدان رامين بر مفيد بودن تزريق دي اکسيد کربن تاکيد دارد و فاز آزمايشگاهي اين پروژه، بتازگي به اتمام رسيده است. گام بعدي، امکان سنجي و طراحي تاسيسات سطح الارضي پروژه و بررسي اقتصادي طرح است. در صورت موفقيت آميز و اقتصادي بودن، ظرفيت جديدي به توليد و ذخاير مناطق نفت خيزجنوب اضافه می شود.
-طرح تزريق گازهاي هيدروکربوري با هدف فشارافزايي: بيش از چهار دهه است که در 12 ميدان از ميادين مناطق نفت خيز، تزريق گاز انجام می شود. حدود نيمي از نفت درجاي مناطق تحت تاثير اين پروژه هاست و تقريبا نيمي از توليد اين شرکت نيز از ميادين تزريق گاز است. با توجه به تراز منفي گاز در سال قبل و همچنين کمبود گاز براي تزريق در سال هاي گذشته، پروژه هاي تزريق گاز مناطق، همواره با بخشي از ظرفيت خود فعال بوده و در صورت عدم تامين گاز مورد نياز براي تزريق، بخش قابل توجهي از ذخاير اين شرکت هرزروي خواهد داشت.
-تزريق آب هوشمند در مخزن آسماري ميدان بينک: با توجه به مجاورت ميدان بينک با خليج فارس و مناسب بودن تزريق آب هوشمند در اين ميدان در فاز غربالگري، فاز مطالعاتي در حال انجام است. مطالعه جامع اين ميدان، گزينه تزريق آب هوشمند را مناسب تشخيص داده و فاز آزمايشگاهي نيز به اتمام رسيده، ضمن اينکه آب مناسب براي تزريق با بيشترين امکان توليد نفت نيز شناسايي شده است.
صفر کردن صادرات نفت، آروزیی که هیچ گاه محقق نشد
نمی توان از نظر دور داشت که بازگشت تحریم های یکجانبه و ظالمانه آمریکا از سال های گذشته، فصل تازه ای از محدودیت ها را در صنعت نفت ایران حاکم کرد؛ وضعیتی که نگاه غالب در آن، استفاده از ابزار سیاسی نفت برای تحت فشار قرار دادن ایران بود. در واقع از همان دوره ریاست جمهوری ترامپ که دور جدید تحریم های ظالمانه و یکجانبه، با وضع نمونه ای تازه از محدودیت ها برای کشور همراه بود، صنعت نفت ایران روایتی تلخ و متفاوت تر را شاهد بود. به این دلیل که تحریم ها، محدودیت های بیشتری را در این حوزه نشانه رفته و در واقع هدف اصلی آن، ناکارآمد ساختن کامل این حوزه بود؛ اگر چه آنچه از سخنان مسؤولان وقت آمریکا شنیده می شد که آرزوی صفر کردن صادرات نفت ایران را در سر داشتند؛ فراموش نکردیم که در جریان دور دوم تحریم هایی که از سوی آمریکا اعمال شد، بخش صنعت نفت، مبادلات بانکی، کشتیرانی، خدمات بیمه ای و بخش انرژی ایران مورد هدف قرار گرفت؛ در این میان آمریکا اگرچه چند بازه زمانی مختلف را به منظور معافیت برای خریداران عمده نفت ایران در نظر گرفت و به تمدید آن اقدام کرد؛ اما آنچه در سر داشت این بود که پس از چند مرحله تمدید معافیت ها، با هدف پیدا شدن بازار جدید برای خریداران نفت ایران، در نهایت تمامی معافیت ها را لغو کند و با اعمال فشار حداکثری، صادرات نفت ایران را به صفر برساند؛ هدفی که تا به امروز هم محقق نشده است. تکرار ناکامی ها در دستیابی به اهداف نفتی، باعث شد یک به یک تحریم های جدیدتری وضع شود. هرچند خواب آمریکا در سقوط کامل صنعت نفت با صفر کردن کامل صادرات آن بر باد رفت؛ اما در بعد دیگری از ماجرا نمی توان منکر آن شد که حجم بالایی از فروش آن به دلیل محدودیت های نفتی و بانکی کاهش یافت. شاید برایتان این سوال مطرح باشد که تحریم صنعت نفت که با کاهش چشمگیر فروش نفت ایران همراه بود، چه خسارتی به صنعت نفت ایران زده است. پاسخ این سوال را جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم بیان کرده است. به گفته او، تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران سبب شد از آوریل ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱، ایران از تولید یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون بشکه نفت خود (براساس آمار منابع ثانویه) محروم شود که منجر به وارد آمدن بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار خسارت در زمانی شد که نیازمند تأمین ضروریات کشور از جمله برای مقابله با شیوع ویروس کرونا بود.
آرزوی آمریکا برای زمین زدن صنعت نفت ایران و صفر کردن صادرات آن هیچ گاه محقق نشد و بلکه در دولت سیزدهم، با دور زدن بی سابقه این تحریم ها رکورد فروش تولید نفت در ایام تحریم زده شد. به شکلی که وزارت نفت سال گذشته ۱۰ درصد بالاتر از تعهدات خود را در بودجه محقق کرد، به عبارتی در حالی طبق تبصره (یک) قانون بودجه ۱۴۰۰، صادرات نفت ایران روزانه یک میلیون بشکه در نظر گرفته شده بود. درآمد حاصل از صادرات گاز نیز در بودجه پارسال ۲ میلیارد و ۷۵۵میلیون دلار بوده است. درمجموع ایران از محل صادرات نفت خام، میعانات گازی و خالص صادرات گاز باید درآمد ۱۷میلیارد و ۳۵۵ میلیون دلاری کسب می کرد که با توجه به سهم ۶۵.۵ درصدی دولت از درآمدهای نفتی، این رقم معادل ۱۱ میلیارد و ۳۶۸ میلیون دلار بوده است. در واقع، عملکرد وزارت نفت و افزایش صادرات و دریافت پول آن سبب شد وزارت نفت نه تنها تعهد ۱۹۹ هزار میلیارد تومانی دولت را محقق کند؛ بلکه حدود ۱۰ درصد بالاتر از درآمدهای نفتی در سال ۱۴۰۰ به دولت تحویل شود و بالاتر از تعهد خود در تبصره (یک) بودجه عمل کند که واریز بیش از ۱۹۰ هزار میلیارد تومان درآمدهای صادرات نفت خام و میعانات به خزانه در سال ۱۴۰۰ و مقایسه آن با رقم ۱۷ هزار میلیارد تومانی در سال ۱۳۹۹، نشانه ای از این است که در شرایط سخت تحریم هم می توان از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی و همت مدیریت جهادی برای جهش صادرات استفاده کرد.
هدفگذاری بیش از 3 میلیون بشکه ای تا پایان امسال
طبق اعلام وزیر نفت، ظرفیت کنونی تولید نفت به پیش از تحریم ها و به بیش از ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز رسیده و با انجام اقدام های مؤثر در میدان های نفتی خشکی و دریایی، حفاری چاه های جدید، تعمیر چاه ها و تعمیرات، بازسازی و نوسازی تأسیسات، مراکز جمع آوری نفت، ظرفیت کنونی تولید نفت به پیش از تحریم ها یعنی به رقم روزانه بیش از ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت رسیده است و در عملکرد و این مقدار تولید مشکلی وجود ندارد. افزون بر آن در بخش گاز هم با اقدام های خوبی که در شرکت های ملی نفت و گاز ایران در فصل زمستان انجام شد، بالاترین رقم برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی به مقدار ۷۰۵ میلیون مترمکعب در روز حاصل شده است؛ مجموعه توفیقاتی که با وجود تحریم های بی سابقه رقم خورده است. نکته ای که مورد اشاره مقام معظم رهبری نیز قرار گرفت و در بخشی از سخنرانی زنده و تلویزیونی در نخستین روز از سال ۱۴۰۱ گفتند: خوشبختانه سیاست های جدید در کشور نشان داد که می توان با وجود پا برجا بودن تحریم های آمریکا پیشرفت کرد، تجارت خارجی را رونق داد، وارد قراردادهای منطقه ای شد و در زمینه نفت و مسائل دیگر به دستاوردهایی رسید.
آنچه شرکت ملی نفت ایران به گفته محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران برای 1401 برنامه ریزی کرده است، رسیدن به ظرفیت تولید بالای ۴ میلیون بشکه در روز است. در این میان از جمله اهدافی که برای شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در سال ۱۴۰۱ در نظر گرفته شده، رسیدن به ظرفیت تولید بالای ۳ میلیون بشکه است که مأموریتی بسیار مهم و سنگین به شمار می رود و به گفته او از جمله تمهیدات آن فراهم کردن این آمادگی برای مناطق نفت خیز جنوب و تامین نیازهای این شرکت، بویژه در زمینه تأمین منابع مالی و دیگر موارد مورد نیاز است که اشاره کرده در هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران تصویب می شود.