روايتي از حال و هواي نوروزي بخش هاي عملياتي منـاطق نفت خيز جنوب
خبري از تعطيلات نيست! كــاركـنان مشغول كارند!
محمدشهبازي نژاد تعداد زيادي از كاركنان شركت مناطق نفت خيز جنوب چه آنهايي كه مستقيم با عمليات و توليد سروكار دارند و چه نيروهايي كه پشتيباني از توليد را به عهده دارند، به طور شبانه روزي و در همه ايام سال در خدمت سازمان هستند. كاركنان اين شركت با توجه به نوع شغل و محل خدمت به صورت روزكاري، نوبت كاري، اقماري و روزكار ماموريتي انجام وظيفه مي كنند. به جز عده اي از نيروهاي روزكار، بقيه نيروها در ايام تعطيل درگير كار و توليد هستند و اختياري براي بهره مندي از تعطيلات رسمي كشور و برنامه ريزي براي استفاده از آنها ندارند. با توجه به فرارسيدن ايام نوروز به سراغ تعدادي از اين نيروها رفتيم و نظرات آنها را درباره حال و هواي تحويل سال در محل كار و چگونگي استفاده از تعطيلات عيد نوروز جويا شديم.
گاهي كاركنان فرصت صرف غذا ندارند
عزت الله ابوالحسني، از پيشكسوتان مناطق نفت خيز جنوب است كه از سال 1355 وارد صنعت نفت شده و در اين مدت بيشتر سالهاي عمر خود را در بخش هاي عملياتي مانند خدمات عمليات، تهويه و تبريد و گاز و گاز مايع منطقه آغاجاري گذرانده است. وي هم اكنون با بيش از 40 سال سابقه كار، سرپرست مجتمع گاز و گاز مايع(NGL) شماره 500 شركت بهره برداري نفت و گاز آغاجاري است و در آستانه بازنشستگي قرار دارد. ابوالحسني در ابتداي گفت و گو آماري از تعداد كاركنان و زمان كار در اين واحد ارائه كرد و گفت: «واحد گاز و گاز مايع 500 داراي 24 نفر نيروي انساني است كه به جز بنده كه روزكار هستم، ساير نيروها به صورت نوبت كاري در 3 نوبت روزكار، عصر كار و شب كار فعاليت دارند. شرايط كاري در ايام تعطيل و مناسبت ها تغيير نمي كند و نيروها بر اساس نوبت خود در محل كار حاضر مي شوند؛ به علت كمبود نيرو امكان جابه جايي به جز در موارد خاص وجود ندارد؛ اين وضعيت در همه واحدهاي عملياتي مناطق نفت خيز جنوب كه به صورت نوبت كاري هستند، حكمفرماست.»
وي در پاسخ به اين پرسش كه حال و هواي عيد نوروز و لحظه تحويل سال در كارخانه چگونه است، توضيح داد: «كارخانه ما هم مانند ساير واحدهاي فرآورش نفت و گاز مناطق نفت خيز جنوب به صورت شبانه روزي و بدون وقفه در حال فرآورش و توليد است و حتي غذا خوردن ما هم نوبتي است تا در كار وقفه اي ايجاد نشود؛ گاهي در برخي شرايط اضطراري مانند راه اندازي كارخانه، همكاران چنان مشغول انجام وظايف محوله مي شوند كه حتي فرصتي براي صرف ناهار يا شام پيدا نمي كنند.» «در لحظه تحويل سال همواره يك گروه از كاركنان در كارخانه حضور دارند و ممكن است به صورت خودجوش سفره هفت سين تهيه كنند، اما با اين اوضاع و احوال و شرايط خاص عملياتي ممكن است فرصتي براي گراميداشت تحويل سال پيدا نكنند.» «شرايط نوبت كاري در ابتدا براي كاركنان سخت است، اما به مرور به اين شرايط عادت مي كنند. در 40 سال فعاليت در نفت نتوانسته ام براي مسافرت نوروز برنامه ريزي كنم، چه آن موقع كه نوبت كار بودم و چه الان كه روزكارم. درست است كه اكنون روزكار هستم، اما تعطيلات نوروز به صورت آماده به كار در منزل حضور دارم تا در صورت نياز عملياتي در كارخانه حاضر شوم. مسافرت ما معمولاً تابستان انجام مي شود كه آن هم به سختي صورت مي گيرد. خانواده هم به پاي ما سوخته است.» «ايام تعطيلات نوروز ديد و بازديد هاي ما محدود به اقوام نزديك محل سكونت است و در خيلي از مراسم و برنامه هاي خانوادگي هم حضور نداريم و خانواده نيز سيزده بدر را بدون من مي گذرانند، چون تعطيلات نوروز آماده به كار هستم و هر لحظه ممكن است كاري پيش بيايد يا حادثه اي رخ دهد.» «گفتن با لمس كردن فرق مي كند؛ تا در چنين شرايطي كار نكرده باشيد، تأييدتان زياد اثر ندارد! وقتي در واحدهاي صنعتي سركار حاضر شديم، ديگر اجازه خروج نداريم تا پايان وقت كاري!» «يادم هست زمان راه اندازي كارخانه، همسرم در بيمارستاني در تهران بستري بود و بايد عمل جراحي انجام مي داد و از بيمارستان گفته بودند كه بايد حتما بنده امضا كنم. به دليل شرايط كاري نتوانستم به تهران بروم، در نهايت با هماهنگي هاي انجام شده، نمونه امضايم را براي بيمارستان فكس كردم!»
تا 25 شبانه روز روي چاه ها و دكل ها
در برخي واحدهاي عملياتي مناطق نفت خيز جنوب، كاركنان به صورت روزكار مأموريتي مشغول به كار هستند و به صورت برنامه ريزي شده و برنامه ريزي نشده به ماموريت هاي يك تا 8 روزه اعزام مي شوند. از جمله اين بخش ها اداره خدمات فني چاه هاي مديريت تعمير و تكميل چاه هاست.
نجم بالدي، رئيس اداره خدمات فني چاه ها كه 30 سال سابقه كار دارد، درباره شرايط كار در اين اداره توضيح مي دهد: شرايط كاري ما به متقاضيان خدمات بستگي دارد. خدمات اين اداره شامل خدمات درون چاهي و سرچاهي است كه به دكل هاي حفاري و چاه هاي بهره برداري به صورت برنامه ريزي شده و برنامه ريزي نشده ارائه مي شود. كار ما تعطيل و غير تعطيل نمي شناسد، چون با توليد نفت و گاز ارتباط مستقيم دارد و هر روز به محل كار حاضر مي شوم. وي افزود: اين اداره 25 گروه 3 نفره براي انجام خدمات سرچاهي و 14 گروه 6 نفره براي ارائه خدمات درون چاهي دارد كه در مجموع در طول سال بالاي 2200 عمليات انجام مي دهند. هر عمليات ممكن است از يك روز تا 8 روز زمان ببرد، اما براي جلوگيري از خستگي و فرسودگي نيروها معمولا بعد از 8 روز نيروها را جابه جا مي كنيم. اگرچه ممكن است گاهي به علت حجم بالاي درخواست كار نيروها تا 25 شبانه روز دور از خانه و روي چاه ها و دكل ها باشند. بالدي كه بخش زيادي از دوران فعاليت خود را مستقيما در بخش عمليات گذرانده است، به سختي هاي كار حفاري و تعمير چاه ها اشاره كرد و گفت: نشت گازهاي سمي، فشار بالاي چاه و احتمال فوران، تماس با مواد شيميايي، كار در ارتفاع، خطرات جاده اي، كار در محيط باز و قرار گرفتن در معرض مستقيم تابش آفتاب، گرماي تابستان و سرماي زمستان و گرد و خاك، از خطرهايي است كه كاركنان ما را تهديد مي كند و سلامت آنها را به خطر مي اندازد. وي ادامه داد: در كنار اين خطرها، كاركنان خدمات فني چاه ها دوري از خانواده و زندگي در بيابان ها و كوهستان هاي جنوب را هم بايد تحمل كنند كه خوشبختانه با روحيه جهادي كه بين آنها حاكم است، كارها به خوبي پيش مي رود. البته با ايجاد انگيزه در كاركنان غير رسمي مانند پرداخت به موقع حقوق و دادن اضافه كاري، سعي كرده ايم روحيه آنها را بالا ببريم، اما محدوديت هاي زيادي داريم و نمي توانيم آنگونه كه شايسته است، خدمات و از خودگذشتگي هاي آنان را به نفت جبران كنيم. بالدي به بيان خاطراتي در اين خصوص پرداخت و گفت: در 27 يا 28 اسفند 1378 براي تعمير چاهي در ميدان نفتي كرنج به آن منطقه اعزام شديم، چون غذاي ما را از اهواز مي آوردند و تا كرنج حدود 150 كيلومتر فاصله داشت. وقتي غذا به دستمان مي رسيد، سرد و غير قابل خوردن مي شد، اما مجبور بوديم از آن استفاده كنيم كه در اثر مصرف آن غذا مسموم شدم و سال نو را با تزريق سرم آغاز كردم. يك سال هم در تعطيلات به ماموريت اعزام شدم و تا بعد از تعطيلات، دور از خانواده بودم و فرزندم در 14 فروردين به دنيا آمد و حتي نتوانستم به بيمارستان بيايم و فرم رضايتنامه را امضا كنم!
اتفاق نادر در کنار خـانـواده بـودن
حسين شيخ آزادي در ادامه با چند نفر از كاركنان نوبت كاري مجتمع گاز و گاز مايع(NGL) 500 آغاجاري درباره شرايط كاري نوبت كاران بويژه در تعطيلات نوروزي گفت و گو کرديم.
همسرم به اين شرايط عادت دارد
عبدالامام اسدي راد، سرپرست نوبت كاري اين مجتمع 31 سال سابقه كار دارد كه 29 سال آن به صورت نوبت كاري در اين مجتمع سپري شده است. وي در اين گفت وگو از عشق و علاقه خاص خود به نوبت كاري گفت و توضيح داد: «از نوبت كاري خوشم مي آيد و با عشق و علاقه خاصي به محل كار مي آيم؛ همسرم به اين شرايط هم عادت كرده است، هر چند كه فرزندانم معترض هستند، اما براي ما امكان ندارد به خاطر خانواده، شرايط كاري خود را تغيير دهيم، زيرا رشته و تخصص من عمليات است و بايد در عمليات بمانم.» وي افزود: خيلي كم اتفاق مي افتد كه لحظه تحويل سال در منزل و كنار خانواده باشم. معمولا همكاران در محل كارخانه، سفره هفت سين تهيه مي كنند و در گوشه اتاق كنترل مي گذارند كه بيشتر جنبه نمادين دارد و كسي هم به آن توجهي نمي كند. بعد از اتمام كار كه به خانه مي رويم، تحويل سال نو را به آنها تبريك مي گوييم.»
دوري در نوروز سخت است
عبدالمحمد شريفات، دانش آموخته كارشناسي ارشد مهندسي نفت و سوپروايزر نوبت كاري مجتمع گاز و گاز مايع(NGL 500 ) آغاجاري است. وي درباره حال و هواي تحويل سال در كارخانه مي گويد: «هميشه لحظه تحويل سال با استرس همراه است چون از 10 نفر كه در شيفت حضور دارند، 5 نفر درگير كار هستند. شايد خيلي ها دوست داشته باشند در كنار خانوده خود باشند، ولي نيروي عملياتي اگر نيروي جايگزين نداشته باشد، نمي تواند مرخصي بگيرد، حتي مرخصي ساعتي.» «اين محدوديت ها را در همه ايام سال داريم. در طول سال دوست دارم دو بار آخر هفته در كنار خانواده باشم، ولي نمي توانم. در اين 20 سال خانواده ياد گرفته اند با ما كنار بيايند.»
در ادامه به سراغ چند نفر از نيروهاي اقماري مناطق نفت خيز جنوب رفته ايم. اميد فولادي وندا 41 ساله، از سال 1382 تاكنون در مناطق نفت خيزجنوب و شركت بهره برداري نفت و گاز گچساران فعاليت دارد و هم اكنون با 14 سال سابقه كار به عنوان نيروي اقماري در منطقه نرگسي گچساران فعاليت مي كند. او مي گويد امسال ششمين سال متوالي است كه به عنوان نيروي اقماري فعاليت مي كند. وي درباره ايام كاري خود در نوروز 1397 مي گويد: امسال همزمان با تحويل سال نو در محل كار حضور دارم و عمدتا مانند سال هاي قبل در كنار خانواده نيستم. وي در ادامه به خاطره اي از نوروز 96 اشاره مي كند: سال گذشته با رستوران هماهنگ كرديم و غذايي كه به عنوان سهميه ناهار بايد در اختيارمان قرار مي گرفت، دريافت كرديم و به اتفاق همكاران در زمان استراحت، كباب درست كرديم و ناهار را به اتفاق در كنار هم بوديم. اين تنها خاطره جالب در سال هاي اخير حضورم در منطقه اقماري است. فولادي وندا افزود: بر اساس نوبت كاري كه اوايل سال آينده دارم، روز13 بدر يا همان «روز طبيعت» نيز در محل كار خواهم بود و قادر به همراهي خانواده نيستم. وي در ادامه با بيان اينكه خانواده ها با اين موضوع، كنار آمده اند اما از ته دل ناراحت و نگرانند چون امسال نه تنها لحظه تحويل سال در كنارشان نيستم بلكه در روز طبيعت هم دور از خانواده هستيم و اين براي آنان سخت است. او در ادامه اين گفت وگو، برنامه هاي كاركنان اقماري نرگسي در لحظه سال تحويل و ايام نوروز را اينچنين بيان مي كند: كاركنان به صورت خود جوش شايد مراسمي را براي لحظاتي برگزار كنند و آغاز سال نو را به همديگر تبريك بگويند.
رضا صالح نسب، از كارمندان رسمي اقماري در منطقه نرگسي، يكي ديگر از افرادي بود كه درخصوص حال و هواي كاركنان در مناطق عملياتي در ايام نوروز با او گفت وگو کرديم. وي در ابتداي اين مصاحبه خود را متولد سال 1357 معرفي و به اين موضوع اشاره مي كند كه 15 سال سابقه فعاليت دارد و هم اكنون نيز به عنوان نيروي اقماري در نفت فعاليت مي كند و علاوه بر سابقه فعاليت در حفاري شمال، از سال 1388 تا كنون نيز در بي بي حكيمه 1 و نرگسي مشغول به كار است. او در ادامه صحبت هايش مي گويد كه از 15 سال سابقه فعاليت در شركت نفت 10 سال آن را در ايام نوروز در محل كار حضور داشته است و در نوروز 97 و همزمان با تحويل سال نو نيز براساس نوبت کاري در محل كار حضور خواهد داشت تا در كنار ساير همكاران براي توليد و خودكفايي تلاش کند. وي در ادامه درباره برنامه مراسم سال تحويل در اينجا مي گويد: هر آنچه اتفاق مي افتد، خودجوش و از سوي همكاران است آن هم به صورت مختصر.
تعمير چاه در سيزده بدر
احمد فرهادي، از كاركنان قديمي واحد سرچاهي اداره خدمات فني چاه هاي مناطق نفت خيز جنوب است كه 25 سال در اين بخش مشغول به كار بوده و 4 سال ديگر به سن بازنشستگي مي رسد. حرفه و تخصص فرهادي، تعمير چاه هاي بهره برداري است كه كاري سخت و پيچيده است. وي در اين باره توضيح داد: اگرچه كار ما سخت است، اما هميشه نيتم اين بوده كه كارهاي سخت را به درستي انجام دهم. در تعمير خيلي از چاه ها كه خطرهاي بالايي داشتند، حضور داشتم، مانند چاه هاي20 آبتيمور، 194 مارون، 112 آغاجاري، 20 پارسي و 147 رگ سفيد كه دچار فوران و نشت نفت و گاز شده بودند.
فرهادي درباره كار كردن در تعطيلات نوروز گفت: بسيار اتفاق افتاده كه لحظه تحويل سال يا روز «سيزده به در» به ماموريت اعزام شدم و چاه ها را تعمير كردم. معمولا پنجشنبه ها و جمعه ها هم در حال كاركردن هستم و خانواده هم اين را پذيرفته اند. يادم نمي آيد كه تعطيلات را كنار خانواده سپري كرده يا به درستي مرخصي رفته باشم!
هفت سيني از جنس ابزار درون چاهي
مسعود حسين نژاد، از ديگر كاركنان پيشكسوت خدمات فني چاه هاست كه 31 سال سابقه كار در نفت دارد. وي گفت: 28 سال است در اداره خدمات فني چاه ها مشغول كارم و بيش از 23 سال آن بر روي چاه ها كار كرده ام از سراجه قم تا گچساران و تقريبا در تمام مناطق خشكي سابقه حضور دارم. وي با بيان اين كه در بيشتر تعطيلات نوروز، دور از خانواده بوده ام، گفت: خانواده معمولا از اين وضعيت نيز، ابراز ناراحتي مي كنند كه در پاسخ به آنها گفته ام شرايط صنعت نفت به اين گونه است و بايد تحمل كنند. حسين نژاد كه خاطرات زيادي از كار كردن در تعطيلات عيد دارد، گفت: يك سال در بي بي حكيمه كه دور از شهر و آبادي است و امكاناتي براي تهيه سفره هفت سين نداشتيم، با ابزار تخصصي كه با حرف سين شروع مي شود، مانند سيم چاه پيمايي، سنتر لاينر، ساعت امردا، سيم گير و غيره، سفره هفت سين درست كرديم و سال نو را اين گونه جشن گرفتيم.