دیپلماسی آمریکایی برای جبران قطع گاز روسیه بی ثمر است
سیاستگذاران ایالات متحده آمریکا در سراسر جهان، به دنبال یافتن منابع جایگزین به منظور صادرات گاز طبیعی به اروپا در صورت درگیری بین مسکو و ناتو بر سر اوکراین و به دنبال آن توقف فعالیت خط لوله انتقال گاز روسیه به قاره سبز هستند. مقام های ارشد آمریکایی و مقام های قطر، یکی از رقبای روسیه در تولید گاز با کشورهای آسیایی مصرف کننده مانند ژاپن، کره جنوبی و حتی چین با هدف انتقال محموله های گاز طبیعی مایع شده (ال ان جی) به اروپا، ملاقات و گفت وگو کردند. احتمال می رود تلاش های دیپلماتیک واشینگتن با هدف اطمینان بخشی به سیاستگذاران اروپایی به منظور تأمین امنیت عرضه گاز طبیعی و تقویت عزم آنها برای تهدید تحریم های اقتصادی، دشوار و بدون فایده باشد. این احتمال وجود دارد که این تلاش ها حاوی پیامی برای نشان دادن عزم ناتو به روسیه به عنوان بخشی از راهبرد کشاندن دولتمردان روس به پای میز مذاکره و در عین حال نشان دادن تسلط حداکثری و متقاعد کردن کرملین به عقب نشینی باشد. قطر در جریان نشست سران واشینگتن و دوحه در کاخ سفید، پاداشی دریافت کرد و بر اساس قوانین رسمی آمریکا، این کشور به عنوان متحد اصلی غیرناتو ایالات متحده شناخته شد؛ موقعیتی که می تواند طیف وسیعی از مزایای اقتصادی، دیپلماتیک و نظامی را برای این کشور حاشیه خلیج فارس به ارمغان بیاورد. اما همان اندازه که تلاش ها و هیاهوهای تبلیغاتی برای یافتن منابع جایگزین تأمین گاز طبیعی به عنوان صحنه ای دیپلماتیک ارزش دارد، بعید است که این شرایط تأثیر چندانی بر بهبود شرایط ایجاد امنیت انرژی اروپا داشته باشد. امنیت انرژی به همان اندازه که در گرو در دسترس بودن انرژی است، به قیمت ها هم بستگی دارد و هرگونه وقفه مداوم عرضه گاز طبیعی روسیه می تواند افزایش قیمت آسیب زننده در قاره اروپا و دیگر نقاط جهان را در پی داشته باشد.
افزایش عرضه به اروپا با کاهش عرضه در مناطق دیگر
همانطور که رکوردشکنی اخیر قیمت های گاز طبیعی نشان داد، در سطح جهانی، در هر مرحله از زنجیره تأمین ال ان جی، ظرفیت مازاد عرضه اندکی وجود دارد. بنابراین افزایش عرضه به اروپا تنها می تواند به کاهش عرضه در مناطق دیگر منجر شود. برخلاف بازارهای جهانی نفت خام که کشورهای مصرف کننده به منظور جبران خطر تحریم، ذخیره سازی های راهبردی دارند، ذخیره سازی گاز طبیعی کم است و این ذخیره سازی، تنها برای مقابله با نوسان های مصرف فصلی طراحی شده و توانایی مقابله با وقفه هایی با اهداف و انگیزه های سیاسی را ندارد. ضمن اینکه هیچ معادلی نیز برای ذخیره سازی های راهبردی گاز ایالات متحده آمریکا و شبکه دیگر ذخیره سازی های راهبردی کشورهای عضو آژانس بین المللی انرژی(آی ئی ای) نیز وجود ندارد.
ذخیره سازی گاز طبیعی، دشوارتر و گران تر از نفت خام و انواع سوخت مایع است و تاکنون کمتر از منظر امنیت ملی به آن توجه شده است.
اگر درگیری ناتو و روسیه، که به کاهش یا توقف عرضه گاز طبیعی با خط لوله به اروپا منجر می شود، چند روز به طول انجامد، شرایط توازن جهانی بین تولید و مصرف بغرنج تر می شود و قیمت ها برای همه مصرف کنندگان غیر از ایالات متحده آمریکا، افزایش می یابد.
قیمت گاز طبیعی در مناطق شمال غرب اروپا و شمال شرق آسیا هم اکنون تقریبا یکسان است؛ زیرا هر دو از یک تأمین کننده، محموله های ال ان جی دریافت می کنند.
افزون بر این، مصرف کنندگان آسیایی تنها می توانند با تغییر مسیر محموله های ال ان جی به سمت قاره اروپا، به قیمت کاهش امنیت عرضه خود در زمستان آینده موافقت کنند.
عملیات سوآپ کوتاه مدت که طی آن مصرف کنندگان آسیایی موافقت کردند محموله های ال ان جی را به قاره اروپا برسانند، با این شرط که محموله ها را پیش از زمستان آینده دریافت کنند، تنها می تواند بحران عرضه گاز در اروپا را تا اواخر سال جاری میلادی به تعویق بیندازد. طی عملیات سوآپ بلندمدت که مصرف کنندگان در آسیا پس از زمستان آینده محموله های ارسالی را پس بگیرند، اروپایی ها در بازه زمانی نوامبر 2022 میلادی تا مارس 2023 میلادی با خطرهای غیرقابل قبولی برای امنیت عرضه روبه رو می شوند.
این راهبردها همگی بر ماهیت ذخیره سازی های محدود گاز در کوتاه مدت تأکید دارند، به طوری که سبب می شود همه کشورهای مصرف کننده با سطح پایین ذخیره سازی های گاز طبیعی در 12 ماه آینده باقی بمانند. در هر سناریو، توقف طولانی مدت خط لوله انتقال گاز روسیه باعث افزایش قابل توجه قیمت های گاز طبیعی و برق برای مصرف کنندگان در اروپا و آسیا می شود. با اینکه دولت های اروپای غربی، شرق آسیا و خاورمیانه به دلیل اتحاد با ایالات متحده آمریکا به دنبال دیپلماسی گازی بوده اند؛ اما تعهدهای عملی محدود بوده است. سیاستگذاران اروپایی و آسیایی حتی اگر بتوانند به نحوی با تقسیم عرضه محموله های گاز از کمبود فوری جلوگیری کنند، از پیامدهای اقتصادی و سیاسی ناشی از افزایش شدید قیمت های گاز طبیعی بسیار واهمه دارند. در صورت وقفه در انتقال گاز با خط لوله، مقام های ایالات متحده آمریکا و متحدانش ممکن است اطلاعیه ای سریع و پرمخاطب درباره روانه کردن محموله های ال ان جی به سمت قاره سبز با هدف جلوگیری از جهش فوری قیمت های اروپا ارائه کنند.
اما حتی اگر این وقفه تنها برای مدتی کوتاه هم ادامه داشته باشد، قیمت های گاز طبیعی بسرعت افزایش خواهد یافت؛ زیرا معامله گران با چشم انداز کمبود جهانی تا پایان سال 2022 میلادی سازگار می شوند.