آتش سوزی مخزن اتمسفریك ناشی از اثرات دومینویی حریق
مشعل صنعت نفت از صنايع پيچيده و با ريسک بالاست که بروز حوادث در آن می تواند خسارت های جاني و مالي جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. در طول تاريخ، حوادث زيادي در اين صنعت رخ داده که پيامدهاي فراواني دربر داشته است؛ از این رو اهميت درس آموزی از حوادث و سوانح در اين صنعت، براي شناسايي مناطق پرريسک چند برابر می شود. همان طور که می دانید، دانش به دست آمده در مورد علل حادثه، می تواند اجازه استقرار اقدام های پيشگيرانه و کاهش دهنده حوادث در محل را صادر کند، ضمن آنکه بازخورد ناشي از آن نیز باعث بهبود رفتار ايمني در افراد مستقر در فضاي صنعت نفت خواهد شد. با بهره مندی از نکات «درس آموزی از حوادث»، می توان از نوع وقايع ناخواسته تشديدکننده و بازدارنده آن، عواقب احتمالي وقايع ناخواسته و... به اقدام های کنترلي که می تواند عواقب ناشي از حوادث را محدود کند، دست يافت. به دليل اهميت اين موضوع، هفته نامه «مشعل» با چاپ مطالبی با هدف «درس آموزی از حوادث صنعت نفت ايران و جهان»، گامي در مسير کاهش حوادث برمی دارد. در ادامه، درس آموزی از حادثه «آتش سوزی مخزن اتمسفریك ناشی از پیامدهای دومینویی حریق» در يکي از مناطق عملياتي را می خوانید.
شرح حادثه
در يك واحد تاسیسات فرايندي، نشت بخار هیدروکربنی از صفحه مسدودکننده مسیر ورودي پمپA مشاهده می شود. کارکنان بهره برداري و تعمیرات حاضر در محل با مشاهده نشت و انتشار بخارات هیدروکربوري در حال گسترش همزمان وقوع رويداد را به آتش نشانی اطلاع داده و تیم پیشرو به محل رسیده و برای بررسی وضعیت به سمت محل نشت حرکت می کنند. کارکنان بهره برداری ضمن فاصله گیری از کانون نشت نسبت به کارگیری دستگاه های ثابت آتش نشانی از جمله هايدرانت مانیتورهاي ثابت آتش نشانی و انجام اقدام های اولیه به منظور رقیق سازی ابر بخار در حال توسعه اقدام می کنند که حدود پنج دقیقه بعد و با رسیدن ابر بخار در حال توسعه به کوره مجاور، انفجار از نوع UVCE رخ داده و محوطه نشت شعله ور و در ادامه حريق به صورتJET FIRE در محل منبع نشت ادامه می یابد.
ادامه حريق از منبع نشت و برخورد مستقیم شعله به خطوط لوله و سازه های فلزي مجاور و همچنین برج مجاور باعث ايجاد پارگی ساير خطوط و بدنه برج شده و در ادامه به علت احتمالی تشعشع زياد حرارتی يا پرتاب گدازه، حريق به دو مخزن ذخیره خوراک از نوع اتمسفريك با سقف شناور خارجی با ظرفیت اسمی 24 هزار و 777 تن سرايت می کند. ابتدا گستره حريق محدود به بخش هايی از محدوده Rim seal مخزن و درپوش شیرهاي تخلیه تنفسیBreather vents روي سقف شناور بوده است. در روز دوم حادثه، با توجه به توسعه حريق و غرق شدن تدريجی سقف يكی از مخازن، سقف شناور به طور کامل غرق شده و کل سطح سقف مخزن دچار حريق می شود. با ادامه حريق، بدنه مخزن به تدریج دچار دفرمگی شده و در روز سوم حادثه، بخشی از ديواره مخزن ذوب و ضمن ريزش ديواره و ريزش نفتا به محوطه دايك مخزن حريق به صورت استخري در محوطه دايك ايجاد می شود. در نهايت، آتش سوزی مخزن خوراک در روز چهارم حادثه اطفا می شود.
شما چه کاری می توا نید انجام دهید
برنامه ریزی دقیق براي مديريت تعمیرات پیشگیرانه، کنترل کیفیت قطعات يدکی و برنامه های تعمیراتی
از صفحات مسدودکننده از نوع استاندارد و داراي تايیديه بازرسی فنی بايد استفاده شود.
کنترل عملیات انجام شده تحت پروانه کار: با توجه به اينكه مسیرهاي ورودي و خروجی پمپ ها در سرويس قرار داشتند، انجام هرگونه فعالیت تعمیراتی روي خطوط و اتصالات مذکور از جمله شیرها به نوعی«فعالیت روي خطوط و تجهیزات در حال سرويس» و «فعالیت تعمیراتی ويژه» محسوب شده و نیازمند احتیاطات ويژه از جمله آمادگی مقابله با هرگونه وضعیت اضطراري محتمل از جمله نشت بودند.
براساس استانداردهاي رايج طراحی واحدهاي فرآيندي از جمله API RP-533 و رويه هاي متداول طراحی تجهیزاتی که داراي پتانسیل بالاي حريق هستند، بايد مجهز به شیرهاي قطع اضطراري در ورودي شوند تا در صورت نشت امكان ايزولاسیون سريع آنها فراهم شود.
اصل مهم ايجاد راهكارهاي پیشگیرانه است و در صورت وقوع، حريق بايد در همان مراحل ابتدايی کنترل شود؛ در غیر اين صورت در بسیاري موارد، پتانسیل ايجاد حوادث دومینويی داشته که ابعاد خسارت آن بسیار وسیع تر می شود.
آیا می دانستید
بیشترين حوادث دومینويی فرآيندي صنايع در روي مخازن اتمسفريك اتفاق می افتد.
آتش سوزی شروع کننده اولیه بیش از نیمی از حوادث دومینويی صنايع هست که44 درصد از این آتش سوزی ها از نوع استخری (Pool fire) است.