براي آشنايي بيشتر خوانندگان با سیاستگذاری ها و نیز اقدامات عملي مربوط به نمونه هايي از آخرين فعالیت ها و كارهاي انجام شده يا در دست انجام، اشاره کنید.

 در بخش سياستگذاري، با تعميق شناخت از وضعيت موجود، درصدد بوده ايم تا ارتباط مناسبي ميان دانشگاه ها و موضوعات مرتبط با مسؤوليت هاي اجتماعي صنعت نفت در جوامع پيرامون فعاليت هاي صنعتي، برقرار شود. اين همكاري با ايده شناسايي وضع موجود و ارائه راهكارهاي مشاركتي با هدف نزديكي نفت با مردم شكل گرفته و موضوعاتي همانند آسيب شناسي اقدامات انجام شده در 10 سال اخير و بازتعريف نوع و چگونگي اقدامات مسؤوليت اجتماعي، كمك به توان افزايي جامعه محلي با استفاده از پتانسيل هاي طبيعي و فرهنگي موجود در منطقه با توجه به ظرفيت هاي بومي و ارائه روش هاي اجرايي از موضع بنگاه اقتصادي، تقويت تعامل با جامعه محلي كاهش پيامدهاي ناشي از فعاليت صنعت نفت و ارائه راهكارهاي حفاظت از محيط زيست طبيعي و به كارگيري نيروي انساني توانمند منطقه از جمله محورهاي اصلي اين همكاري است. همچنين درصدد هستيم پيوست اجتماعي يا همان طرح جامع انجام ارزيابي هاي تأثيرات اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي حضور نفت در طرح توسعه سواحل مكران را با كمك دانشگاه هاي محلي به انجام برسانيم و در حال حاضر منتظر تصويب اعتبار مورد نياز هستيم.

از ديگر كارهاي اجرايي، برگزاری پنجمین همایش مسؤولیت اجتماعی صنعت نفت در 24 و 25 دی ماه 1399 است كه به دلیل شیوع ویروس کرونا در کشور غیرحضوری و به صورت مجازی برگزار شده است. این همایش اهدافي نظير ارتقای دانش و بینش مسؤولیت اجتماعی در نزد مدیران و کارشناسان صنعت نفت، ایجاد زمینه گفت وگو و توسعه تعامل میان ذینفعان و شرکت ها، تشویق شرکت های نفتی به ارتقای کیفیت گزارش دهی و ارائه منظم گزارش پایداری شرکت و نيز ایجاد یا توسعه ساختار مسؤولیت اجتماعی در مجموعه صنعت نفت را دنبال كرده است.

   این همایش ها چه اهدافی را دنبال می کند؟

هدف اصلي همايش ها ايجاد بستري براي معرفي فعاليت هاي مسؤولانه در شركت هاي زيرمجموعه وزارت نفت است و گزارش هايي كه در قالب گزارش پايداري به امور مسؤوليت اجتماعي ارسال مي شود، به كمك داوران و متخصصان اين حوزه مورد ارزيابي واقع شده و جوايزي به شركت هاي برتر تعلق مي گيرد. اين گزار ش ها با روند رو به رشدي مواجه بوده، به گونه اي كه از 33 گزارش در نخستين دوره و از 67 گزارش در سال گذشته به ارائه 97 همايش در سال گذشته رسيده است. گزارش هاي پايداري در واقع ويترين ماش (مسؤولیت اجتماعی شرکتی) و بازنماي فعاليت هاي مسؤولانه شركت ها در انطباق با معيارها و استانداردهاي اين حوزه و در ادامه تكوين سير تحولي است كه پيشتر ذكر آن رفت.

در سال 1400 با توجه به فرايندهاي سال های قبل و از دیگر سو مطالبه شرکت ها مبنی بر برگزاری همایش مسؤولیت اجتماعی، امور مسؤولیت اجتماعی صنعت نفت، برنامه ریزی برای برگزاری این رویداد اجتماعی-فرهنگی را در صورت تأمين شرايط لازم در دستور کار خود قرار داده است. بازنگری راهنمای گزارش دهی، توسعه و بازنگری شاخص های داوری و ارزیابی گزارش ها و برنامه ریزی برای تشکیل کمیته های علمی و اجرایی همایش از جمله این اقدامات است. از جمله كارهايي كه با هدف فرهنگ سازي مفهوم ماش انجام شده، می توان به نشست هاي تخصصي اين امور براي دبيران كميته هاي ماش اشاره كرد.

  گزارش آماری از این بخش در این زمینه وجود دارد؟

از اواخر سال 1399 تاكنون، به صورت ماهانه و در بستر وب، تعداد 9 نشست‎ تخصصي- کاربردی از سوی امور مسؤولیت اجتماعی صنعت نفت با اين عناوين برگزار شده است:

 ارزیابی تاثیر اجتماعی و مسؤولیت اجتماعی صنعت نفت 

 تدوین گزارش پایداری

 تجربه به کارگیری فرایندهای منجر به اقدام در حوزه مسؤولیت های اجتماعی طرح های غرب کارون نمونه موردی فعالیت های شرکت اکتشاف تولید پاسارگاد در طرح توسعه میدان نفتی سپهر و جفیر

 نقش کمیته های CSR در حکمرانی پایدار شرکت

 مسؤولیت اجتماعی استراتژیک شرکتی و اقدامات مرتبط در شرکت های دانمارکی

 مسؤولیت اجتماعی شرکتی و مکانیزم توسعه پاک-تجارب اجرای پروژه شرکت پتروشیمی شیراز به منظور کاهش غلظت گاز N2O و NOX

 تجربه مسؤولیت اجتماعی بنگاه از زبان مولف کتاب روایت پرواز

 ارزیابی اثرات چیست و چه پیوندی با مسؤولیت اجتماعی شرکتی دارد؟

 تشریح استراتژی های مسؤولیت اجتماعی در صنعت پتروشیمی

همچنين با توجه به نقش پررنگ و مهم اطلاع رساني در ايجاد بستر پاسخ گويي و شفافيت (به عنوان دو رکن اصلي مسؤوليت اجتماعي)، تارنماي (https://csr.mop.ir/) در پايگاه اطلاع رساني وزارت نفت ايجاد شده تا با انعکاس آخرين اخبار حوزه مسؤوليت اجتماعي شرکت ها، قوانين و مقررات، راهنماي گزارش دهي، اسناد بالادستي مرتبط و نمونه گزارش هاي پايداري گام موثري در زمينه اطلاع رساني، آموزش و ترويج مسؤوليت اجتماعي بردارد. در همين رابطه چهار شرکت اصلي و برخی شرکت هاي تابعه نيز برای اختصاص يک بخش مستقل در تارنماي خود، زمينه را براي اطلاع ذينفعان و عموم جامعه از فعاليت هاي انجام شده حوزه مسؤوليت اجتماعي و نيز درج گزارش هاي پايداري فراهم آورده اند.

  اگر بخواهیم به مساله نهادسازی بپردازیم، چه فعالیتی قابل ذکر است؟

در زمينه نهادسازي هم اقداماتي انجام شده است. از جمله آنكه با تشکيل دبيرخانه مسؤوليت اجتماعي، انتخاب دبيران و تشکيل کميته هاي ماش، تاکنون 10 شرکت در مجموعه شرکت ملی نفت ایران، 50 شرکت در مجموعه شرکت ملی گاز ایران، 15 شرکت در مجموعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و 10 شرکت در مجموعه شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران نسبت به تشکیل کمیته مذکور اقدام كرده اند. افزون بر آن، در شرکت های زیر مجموعه یا تابعه شرکت ملي نفت ايران 13 نفر، شرکت ملي گاز ايران 49 نفر، شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران 10 نفر و شرکت ملي صنايع پتروشيمي60 نفر به عنوان دبير كميته هاي ماش معرفي شده اند. همچنين با موافقت مديركل اداره کل تشکیلات، روش ها و تعالی سازمانی مقرر شد شرکت ها در صورت نیاز نسبت به تشکیل دبیرخانه در سقف سمت های موجود اقدام کنند.

يادآور مي شوم، با همياري رياست دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي، تفاهم نامه همكاري در زمينه ايجاد «گروه مطالعات اجتماعی – فرهنگی نفت» در پژوهشکده مطالعات و سیاستگذاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی در راستای بررسی، احصا و حل نیازها و چالش های اجتماعی صنعت نفت، تخصیص چند دوره پسا دکترا از سوی دانشگاه به طرح های مطالعاتی– اجرایی وزارت (با اولویت مطالعه و اجرای نظامنامه مسؤولیت اجتماعی وزارت)، ارائه خدمات مطالعاتی و اجرایی به فعالیت ها و پروژه های مرتبط با شرکت های اصلی، فرعی و تابعه نفت امضا شده است كه اميدواريم جنبه اجرايي نيز پيدا كند.

   چشم انداز و پيشنهاد شما براي پیشبرد و بهبود روند فعاليت هاي آتی مرتبط با مسؤولیت اجتماعی در سطح صنعت چیست؟

 اگر به دنبال تحول در نگاه، بینش، رفتار و عملکرد نسبت به مفاهیم اساسی مسؤولیت اجتماعی هستيم، اين مهم بايد در سطوح ملي، سازمانی و فردی ایجاد شود و تعمیق و گسترش یابد. در سطح ملي، سازمان ملي استاندارد (با مشاركت و عضويت وزارت نفت در كميسيون عالي مسؤوليت اجتماعي) نخستين گام را در مسير نظام مند و بومي كردن مسؤوليت اجتماعي با تدوين راهنماي مسؤوليت اجتماعي برداشته است. در سطح سازمانی بیشترین نقش متوجه مدیران، مسوؤلان و دست درکاران بويژه مدیران عامل شرکت ها، مشاوران اجتماعی شرکت های اصلی و اعضای کمیته های CSR شرکت هاست که علاوه بر باور به تاثیر CSR در تقویت فضای کسب و کار شرکت، ساز و کار نهادینه شدن فرایند مسؤولیت اجتماعی را فراهم کند. درگیر شدن همه واحدهای سازمانی شرکت اعم از ستادی و صفی و مشارکت جمعی آنها در فعالیت هایی که از طرفی جزو وظایف ذاتی آنهاست، با نگاه مسؤولانه و متعهدانه در چارچوب CSR، می تواند صورت گیرد که مستلزم حمایت مدیران و متضمن ایفای نقش حاکمیت سازمانی از ارکان مهم و اساسی مسؤولیت اجتماعی است. در سطح فردی، گسترش اخلاق حرفه ای در سازمان به گونه ای که تک تک اعضا، علاوه بر انجام وظایف مقرر و ذاتی واحد ذیربط، خود را نسبت به مسؤولیت سازمان در قبال جامعه و محیط زیست شریک دانسته، منتقد، متذکر و عامل اجرای آن باشند، می تواند پیشبرد و توسعه مفهوم CSR در سازمان را تضمین کند.

از جمله پيشنهادهايي كه در ادامه موفق مسير مي تواند موثر باشد، به روزرساني نظام نامه مسؤوليت هاي اجتماعي صنعت نفت است كه همين روزها دو سال از زمان ابلاغ آن گذشته است.

 احصا نظرهاي تمامی شركت ها و مشاركت آنان در تدوين ويرايش جديد، ضامن بهبود نسبي اين سند خواهد بود. ارائه برنامه هاي پروژه هاي مسؤوليت اجتماعي و استقلال شركت ها در تخصيص بودجه، مي تواند نقشي اساسي در توزيع قدرت، افزايش اعتماد محلي و كاهش ريسك هاي توليد ایفا کند. همچنين تدوين سياست هاي مداخله و چگونگي مشاركت پيمانكاران و شركت هاي بخش خصوصي در انجام پروژه هاي ماش و توجه به ماهيت پايداري، تجميع پيوست هاي محيط زيستي و اجتماعي و انجام آن پيش از آغاز پروژه ها، كاهش فاصله ميان اقدامات انجام شده و درخواست هاي ساكنان پيراموني را به دنبال خواهد داشت. خوشبختانه در سال جاري، براي نخستين بار برنامه هاي مسؤوليت اجتماعي شركت ملي گاز ايران در سطح شركت هاي گاز استاني، پالايشگاهي و انتقال گاز ارائه شده و به تصويب هيأت مديره نيز رسيده است. اميدواريم اين فرايند نوين از تشخيص و تجويزهاي سليقه اي جلوگيري كرده و در ساير شركت ها نيز تسري يابد و نهادينه شود.