به بهانه عضويت صنعت نفت در كميسيون عالي مسؤوليت اجتماعي سازمان ملي استاندارد

مسؤولیت مهم صنعت نفت در اجتماع

مشعل  مسؤولیت اجتماعی، همواره به عنوان یکی از موضوعاتی مطرح بوده که دولت های مختلف، توجه به اجرای آن را در دستور کار خود قرار داده اند؛ چرا که مطالبه و جامعه هدف آن، بخش مهم اجتماعی است که در صورت بی توجهی به آن، مردم را به عنوان مطالبه گر مقابل خود خواهد دید. با سخنان اخیر جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم، می توان امیدوار به اجرای این اصل مهم در سال های پیش رو بود. او در سفر به قطب انرژی ایران، در بخشی از سخنان خود با تاکید بر این مساله اعلام کرده است که «تلاشمان بر این است که مسؤولیت اجتماعی را به نحو مطلوب در این دولت بویژه در منطقه پارس اجرا کنیم.»صنعت نفت در عمر بیش از یکصدساله خود، به عنوان یکی از پیشگامان توجه و عمل به مسؤولیت اجتماعی شرکتی، همواره اقداماتی را با ماهیت مسؤولیت اجتماعی به اجرا گذاشته است. در طول این سال ها، با بهره گيري از نيروهاي متخصص در رشته هاي علوم اجتماعي و محيط زيست و با برخورداري از پشتيباني علمي استادان و مراكز دانشگاهي كشور، شاهد روند رو به افزایش یکپارچگی و استاندارد شدن نگاه ها و فعالیت ها در موضوع مسؤولیت اجتماعی در صنعت هستیم.

نگاهی به سابقه موضوع مسؤولیت اجتماعی شرکتی (Corporate social responsibility) ما را به دهه 1950 میلادی هدایت می کند که این امر در حوزه های مختلف مورد توجه قرار گرفته و شرکت ها را ملزم می کند در حالی که منافع خود را در نظر می گیرند، سود و منافع ساير ذینفعان را نیز دنبال کنند. راهنماي استاندارد ISO 26000 نيز بر تأثیر تصمیمات و فعالیت ها بر جامعه و محیط زیست فعالیت های سازمان یعنی مواردی مثل سازگاری با توسعه پایدار و رفاه اجتماعی، درنظر گرفتن منافع ذینفعان، مطابقت با قوانین قابل اجرا و هنجارهای بین المللی به صورت شفاف و اخلاق مدارانه تأكيد دارد.به بهانه تصویب راهنماي «استاندارد ملی مسؤولیت اجتماعی و خیر جمعی»، گفت وگویی با شهرام فرضی، معاون امور مسؤولیت اجتماعی وزارت نفت داشتیم که در ادامه می آید.

    به عنوان اولین سوال تاریخچه مختصری از شگل گیری امور مسؤولیت اجتماعی و ساختار آن در صنعت نفت بیان کنید.

واقعيت اين است كه صنعت نفت و گاز، از زمان اكتشاف تا بهره برداري، با عوامل متعدد انساني و محيط زيستي درگير مي شود. عوامل انساني بويژه كاركنان، پيمانكاران و نيز ساکنان جامعه محلي و پیرامونی محل اجراي طرح/ پروژه هستند كه برنامه ريزي و نتايج فعاليت ها بر ابعاد و جنبه های مختلف زندگی آنان و محيط زيست طبيعي اثرگذار خواهد بود؛ هرچند شاهد تغيير رويكردهاي متعددي در توجه به اين عوامل بوده ايم؛ اما به شکل تاريخي وجوه خيريه اي و توجه به رفع نيازهاي آني و بحراني، در مقايسه با اقدام هاي پايدار و زمان‎بر، وجه غالبی داشته است. از مدت ها قبل، مديريت نظارت بر عمران مناطق نفت خيز به مثابه بازوي اجرايي سياست هاي وزارت نفت در تأمين نيازهاي تعريف شده، فعاليت هاي مفيدي داشته است. در عين حال در حوزه مشاور اجتماعي وزير و در نتيجه همفكري با شركت ها و سازمان هاي زیرمجموعه وزارت نفت و نيز هلدينگ ها و شرکت هاي خصوصي مرتبط و با اخذ موافقت وزیر سابق نفت «معاونت امور مسؤوليت اجتماعي صنعت نفت» در این وزارتخانه ايجاد شد.

  پیش از این شاهد چه چارچوبی در این زمینه بودیم؟

در واقع بجز جا به جايي چند سمت محدود هيچ گونه عنوان، سمت و پست ديگري در وزارت نفت ايجاد نشده و اصولاً بيشتر «تغيير نگاه و الگوي تحول درCSR » مد نظر قرار گرفته است. به پيشنهاد شوراي عالي مسؤوليت اجتماعي(شوراي معاونين وزارت نفت)، برخورداري از مشاوران اجتماعي در چهار شركت اصلي این صنعت مصوب شد و هم اکنون مشاوران اجتماعي مديران عامل هر چهار شرکت به عنوان پل ارتباطي سازنده بين «معاونت امور مسؤوليت اجتماعي» در وزارت نفت و رده هاي سازماني شركت هاي اصلي و تابعه، نقش موثري در «فرهنگ سازی مسؤوليت اجتماعي »ايفا مي كنند. در اجراي اين ساختار چابك در تمام شركت هاي تابعه و زير مجموعه، «دبير كميته» از سوی مدير عامل ذيربط تعيين و نسبت به برگزاري جلسات و تشكيل«كميته مسؤوليت اجتماعي» اقدام مي كند. كميته ها نيز از تركيب واحدهاي سازماني موجود شكل مي گيرند. خوشبختانه هم اكنون، 133دبير در سطح وزارت نفت معرفي و در گستره وسيع صنعت نفت، معرفي شده اند. اين همكاران با تدوین برنامه های سالانه مسؤولیت اجتماعی، گزارش های سالانه خود را در قالب «گزارش مسؤوليت اجتماعي يا گزارش پايداري» به امور مسؤوليت اجتماعي ارسال مي كنند.ساختار «معاونت امور مسؤولیت اجتماعی» در سال 1398 از اداره کل سلامت تربیت بدنی و ورزش منفک شده و از سال 1399 نيز در زیرمجموعه حوزه وزارتی قرار گرفته است. در اين معاونت، معاون امور مسؤولیت اجتماعی و سه پست (رئیس سیاستگذاری و برنامه ریزی، مسؤول ارزیابی عملکرد وکارشناس ارشد)، راهبری و مدیریت CSR را به عهده دارند. مي توان گفت این معاونت، مسؤوليت هايي شامل راهبري جریان مسؤولیت اجتماعی صنعت نفت را در تهیه، تنظیم و بازنگری آیین نامه ها و شیوه نامه مسؤولیت اجتماعی صنعت نفت، اطلاع رسانی، انتشار کتاب و نشریه تخصصی، آموزش و پژوهش، بسترسازی ترویج و تسهیل گری برنامه های مسؤولیت اجتماعی، بسترسازی انجام مطالعات ارزیابی تاثیرات اجتماعی- محیط زیستی (پیوست های اجتماعی و محیط زیستی)، بررسی و تایید برنامه های مسؤولیت اجتماعی شرکت ها و نظارت بر حسن اجرای آنها، ارتباط، تعامل و همکاری با مراجع داخلی و خارجی و همچنین سازمان های مردم نهاد، طراحی و اجرای چارچوب های ارزیابی و ممیزی استانداردها و گزارش دهی پایداری، تدوین و اعلام شاخص های ارزیابی عملکرد برنامه مسؤولیت اجتماعی در بخش های مختلف کارکنان، جامعه محلی و محیط زیست، تشکیل کارگروه های تخصصی مرتبط با مسؤولیت اجتماعی شرکت و توسعه پایدار، برگزاری نشست های تخصصی، کمپین ها و رویدادهای مرتبط با موضوع مسؤولیت اجتماعی و همچنين برگزاری همایش های سالانه مسؤولیت اجتماعی صنعت نفت را به عهده دارد.