گاز، زمينه ساز افزايش صادرات نفت
اسداله قره خاني
سخنگوي کميسيون انرژي مجلس
پروژههاي توسعه اي ميدان مشترک پارس جنوبي يکي پس از ديگري به بهره برداري ميرسند و ظرفيت روزانه توليد اين ميدان، از 280 ميليون مترمکعب در ابتداي فعاليت دولت يازدهم هم اکنون به 550 ميليون مترمکعب يعني دوبرابر رسيده است.
براين اساس، شرکت ملي گاز ايران در سال هاي گذشته، توفيقهاي فراواني داشته و فرآورش، انتقال و توزيع اين افزايش توليد در پارس جنوبي، نيازمند سرمايه گذاري کلان، فناوري پيچيده و مديريت قوي است.
ايجاد زيرساخت هاي کلان صنعت گاز در طول چند سال گذشته، شرايطي فراهم کرد که امروز، با قطع گاز صادراتي ترکمنستان، مشکلي براي پايداري شبکه گاز در شمال کشور پيش نيايد.
در طول فعاليت دولت يازدهم و دوازدهم، احداث و تکميل خط لوله ششم سراسري، خط لوله انتقال گاز دامغان- نکا، خط لوله رشت - سنگر و نوسازي برخي خطوط سبب شده هم اکنون تامين گاز به صورت مطمئن انجام شود و براي همه مردم در نقاط دور افتاده کشور اين امکان به وجود آيد که از گاز طبيعي استفاده کنند.
اين سوخت پاک، پس از توليد به وسيله خطوط چند هزار کيلومتري به همه مشترکان در نقاط دورافتاده کشور ميرسد و حتي استان هايي که پيش از اين اعلام نياز نميشد، همچون سيستان و بلوچستان، امروز از نعمت گاز برخوردار شده که همه اينها از افتخارهاي دولت است.
نکته ديگر اينکه، اگر فعاليت هاي گازرساني انجام نميشد، براي تامين انرژي بخشهاي مختلف بايد معادل چهار ميليون بشکه در روز نفت مصرف ميکرديم. با اختصاص اين ميزان نفت به سبد انرژي کشور، ديگر امکان صادرات اين حامل انرژي براي کشور وجود نداشت و در زمينه ارزآوري و تامين بودجه نيز با محدوديت روبهرو ميشديم.با توجه به اينکه بخش زيادي از بودجه کشور به تامين ارز از محل صادرات نفت وابسته است، زماني که صادرات نفت نداشته باشيم، ارز نيز نداريم و در نبود اين منبع درآمدي، امکان توسعه نيز وجود نخواهد داشت. اين توسعه تنها در حوزه عمراني نيست، بلکه در حوزه بهداشتي، دفاعي، زيرساختي و... نيز هست. بر اين اساس گاز، جايگزين نفت شده و فرصت صادرات را به دست آوردهايم و اين مهم، نشانگر خدمتي بزرگ در بخش گاز است.
نکته ديگر، توسعه بخشهاي مهندسي و پيمانکاري است. هم اکنون پيمانکاران بزرگي در کشور وجود دارند که تجربيات بزرگي کسب کرده اند و ميتوانند پيمانهاي خارجي را به نحو احسن انجام دهند.
سوخت پاک در کاهش آلودگي هوا بيشترين تاثير را دارد و حتي خودروها ميتوانند از آن استفاده کنند تا ديگر از سوخت مايع فسيلي استفاده نکنند و به سبب زيست محيطي نيز به نفع مردم است.
امروز آمادگي داريم در صورتي که قراردادي جديد با ترکيه يا کشورهاي ديگر امضا شود، به تامين گاز آنها اقدام کنيم.
مجلس شوراي اسلامي نيز در حال تدوين اساسنامه براي شرکت ملي گاز ايران است. با توجه به گستردگي فعاليتها و وظايف شرکت ملي گاز ايران، ساختاري جديد تعريف کنيم. براين اساس با تغيير اساسنامه، اين شرکت کارآمدتر و قدرتمند تر خواهد شد و استقلال بيشتري خواهد داشت.
به هر حال نبايد همه درآمد اين شرکت براي پرداخت يارانه و ديگر بخشها هزينه شود و ديگر منبعي براي اداره، بازسازي و توسعه خود نداشته باشد.
دولت بايد مراقب باشد به بهاي پاسخ اقتصادي به بخشهاي ديگر، شرکت ملي گاز ايران را که شرکتي پرافتخار است و هم اکنون قدرت مانور خوبي در کشور دارد، ضعيف نکند.
اعتبار ملي ايران در مقابل بدعهدي ترکمنستان
عزت الله يوسفيان ملا
رئيس مجمع نمايندگان استان هاي شمال کشور
در سال 86، سرماي ناگهاني 20 درجه زير صفر، بخشهايي از کشور را در بر گرفت و با کاهش دما و افزايش مصرف گاز، ترکمنستان بار ديگر قيمت گاز را افزايش داد.
با وجود مذاکره با اين کشور، جريان گاز صادراتي از ترکمنستان قطع و مردم شمال کشور دچار مشکلات زيادي شدند. به دليل نبود سوخت جايگزين، واحدهاي توليدي تعطيل شدند و مردم نيز وسايل گرمايشي نفتي و برقي در اختيار نداشتند. در نبود وسايل گازسوز، با مشکلات فراوان، استفاده از وسايل گرمايشي برقي در دستور کار قرار گرفت که افزايش مصرف برق، منجر به قطع جريان شد.
با توجه به ايجاد اين شرايط و نبود امکانات گرمايشي مناسب، بخشي از مردم براي گرمايش به خودروها پناه بردند که شايسته نبود.اين اتفاق در دولت يازدهم نيز رخ داد و ترکمنستان، بر خلاف قرارداد، اصول حرفهاي تجارت بينالمللي و حسن همجواري، گاز را قطع کرد، ولي شرکت ملي گاز ايران زمستان سال گذشته توانست با مديريت بهينه، شرايط را کنترل کند.
ايران در قبال اين بدعهدي بياعتنا بود و با تلاش شبانه روزي، اقدامهاي فوري و تغيير آرايش شبکه گاز، از جمله احداث خط لوله رشت- سنگر و افزايش ظرفيت تاسيسات تقويت فشار گاز توانست گاز مورد نياز استانهاي شمالي را تامين کند.
اين اتفاق عجيب بود و وزارت نفت با همراهي مردم در مقابل اين زياده خواهي و بدعهدي ترکمنستان ايستاد تا اعتبار ملي کشورمان را حفظ کند.
چندي پيش در ديدار با رئيس جمهوري نيز، اين نکته مورد تاکيد قرار گرفت و از همت وزارت نفت و شرکت ملي گاز ايران که اجازه ندادند در مقابل بدعهدي ترکمنستان سر خم کنيم، قدرداني شد.با گذر از زمستان، اجراي خط لوله دامغان-نکا به صورت ويژه در دستور کار صنعت گاز قرار گرفت و اين پروژه، در زماني کوتاه به بهرهبرداري رسيد. اين خط لوله گاز با افتخار و قدرت و با تحمل سختي از سوي کارکنان صنعت گاز افتتاح شد و هم اکنون همه بخشهاي مصرف به طور پايدار از نعمت گاز برخوردارند. امسال با وجود کاهش شديد دماي هوا در 20 استان، اين خط لوله به طور پايدار، گاز مناطق شمالي را تامين کرده است.
از سوي ديگر، ايران يکي از کشورهاي داراي ذخاير بالاي نفت و گاز در دنياست و با وجود در اختيار داشتن صنعت و نيروي انساني نخبه، از قطر در برداشت گاز از ميدان مشترک عقب مانده بود. اين موضوع در دولت يازدهم به يکي از اولويتهاي وزارت نفت تبديل شد و با توسعه در اين ميدان مشترک، هم اکنون در برداشت گاز از قطر پيشي گرفتهايم.
در ادامه، با افزايش برداشت گاز از اين ميدان مشترک، امکان گازرساني به نقاط مختلف کشور و روستاهاي دورافتاده فراهم و توسعه قابل توجهي در بخش گازرساني به روستاها به ويژه مناطق سردسير و کوهستاني انجام شده است.
اين فعاليتها که در ايجاد رفاه مردم و رونق اقتصادي مناطق مختلف کشور تاثيرگذار بوده، سبب شده است اين شرکت به يکي از افتخارهاي دولت بدل شود.
بهره برداري از شريان هاي حياتي انتقال گاز کشور
خطوط لوله و تاسيسات تقويت فشار، شريان هاي حياتي شبکه انتقال گاز کشور به شمار مي آيند و تعميرات، نگهداري و بهره برداري از اين زيرساخت ها يکي از راهبردي ترين فعاليت هاي صنعت گاز محسوب مي شود.
ايران، از لحاظ حجم تجهيزات و تاسيسات در رتبه نخست آسيا و پس از کشورهاي آمريکا، روسيه و کانادا در رتبه چهارم دنيا قرار دارد و بهره برداري از اين شبکه گسترده نيازمند بهره گيري از فناوري هاي نوين و تلاش گروهي نيروي انساني است.
شرکت انتقال گاز ايران در طول سال هاي گذشته، با انتقال پايدار، ايمن و بهره ور گاز تلاش کرده است تا در فصول مختلف سال، انرژي مورد نياز بخش هاي مختلف مصرف را تامين کند.
مديرعامل شرکت انتقال گاز ايران در اين زمينه به «مشعل» مي گويد: در طول دولت يازدهم و دوازدهم، بهره برداري از سه هزار کيلومتر خطوط لوله فشار قوي جديد در دستور کار اين شرکت قرار گرفته است.
به گفته سعيد توکلي، بهرهبرداري از 265 کيلومتر از خط لوله انتقال گاز ايرانشهر-زاهدان، 170 کيلومتر از خط لوله انتقال گاز 42 اينچ دامغان -کياسر- نکا - ساري به منظور تامين پايداري گاز استانهاي شمالي کشور، بهرهبرداري از خط صادرات گاز به عراق (نفتشهر - بغداد) و بهرهبرداري از 11 ايستگاه تقويت فشار گاز با 36 دستگاه توربوکمپرسور، بخشي از فعاليت هاي اين شرکت در جهت تامين پايدار انتقال گاز کشور بوده است.
در مسير تامين پايدار انتقال گاز، سالانه به طور متوسط عمليات تعميرات يکهزار نقطه روي خطوط انتقال گاز و تعميرات اساسي و روتين 70 دستگاه توربوکمپرسور در مناطق عملياتي انجام مي شود.
افزون بر فعاليت هاي يادشده، سالانه به طور متوسط، 20 کيلومتر تغيير کلاس و يکهزار و 800 کيلومتر پيگراني هوشمند روي خطوط انتقال گاز در مناطق عملياتي انجام مي شود.
از سوي ديگر، تاسيسات تقويت فشار گاز فراشبند 10، به عنوان نخستين ايستگاه تقويت فشار کشور که فرآيند طراحي، احداث و راه اندازي آن از سوي شرکت انتقال گاز ايران انجام شده است نيز، چندي پيش به بهره برداري رسيد.
مديرعامل شرکت انتقال گاز ايران با بيان اينکه اين تاسيسات با سه توربوکمپرسور 25 مگاواتي، ظرفيت انتقال 90 ميليون مترمکعب گاز را دارد، تاکيد مي کند: با راه اندازي اين تاسيسات از گلوگاه فراشبند، امسال نسبت به سال گذشته، امکان افزايش 40 ميليون مترمکعبي حجم انتقال گاز فراهم شده است.
از طرفي، اين شرکت تلاش کرده است در فعاليت هاي عملياتي، حساسيت ويژه اي در زمينه حفظ محيط زيست داشته باشد.
براين اساس، بهره گيري از روش هاي نوين براي کاهش ميزان تخليه گاز در زمان اجراي عمليات روي شبکه، از دغدغه هاي شرکت انتقال گاز ايران با هدف حفاظت از محيط زيست به شمار مي آيد.
در اين مسير با استفاده از روش هاي نوين از جمله کامپوزيت، در مجموع از سال گذشته تاکنون، 130 ميليارد تومان در زمينه عدم تخليه گاز در زمان اجراي عمليات تعميرات، صرفه جويي عايد شرکت شده است.
مديرعامل شرکت انتقال گاز ايران در ادامه با اشاره به چشم انداز 1404 اين شرکت مي گويد: براساس اين چشم انداز، حجم خطوط لوله اين شرکت از 36 هزار کيلومتر کنوني با 26 درصد افزايش به 45 هزار کيلومتر و مراکز بهره برداري نيز، از 40 به 74 مرکز افزايش مي يابد.
در اين مسير، تاسيسات تقويت فشار گاز از 79 به 130 و با توجه به ورود اين خطوط و تاسيسات به مدار، پيش بيني مي شود ميزان انتقال گاز از 240 ميليارد مترمکعب که تعهد امسال است، به 400 ميليارد مترمکعب در سال افزايش يابد.
شرکت انتقال گاز ايران، در طول سال هاي گذشته با اجراي فعاليت هاي عملياتي، تعميراتي و ابتکاري، تمام تلاش خود را به کار بسته است تا شاهد انتقال پايدار گاز در همه نقاط کشور باشيم. در اين مسير، 10 منطقه عملياتي اين شرکت، با بهره گيري از نيروي انساني متخصص، تجهيزات و فناوري هاي روز اين حوزه، انتقال پايدار، ايمن و بهره ور گاز را رقم زده است.