ديپلماسي انرژي و بدل شدن به بازيگر منطقهاي تجارت گاز
عزيزاله رمضاني، مدير پيشين امور بينالملل شرکت ملي گاز ايران
گازرساني به شهرها و روستاهاي کشور توانسته است رضايت مندي مردم را به همراه داشته باشد. افزون بر کيفيت خدمات رساني از سوي شرکت ملي گاز ايران، گستردگي خدمات نيز مهم بوده و تعداد قابل توجهي از خانوارها را تحت پوشش قرار داده است.
تاکنون بيشتر شهرها و روستاهاي کشور به شبکه سراسري گاز متصل شدهاند؛ کمتر کسي تصور ميکرد اين نعمت بزرگ به استان سيستان و بلوچستان برسد و گازرساني به اين استان با سرعت و وسعت انجام شود.
افزايش رضايت مندي مردمي که از اين انرژي استفاده ميکنند، سبب شده «افتخار دولت» به شرکت ملي گاز ايران اطلاق شود.
افزون بر اين، آغاز صادرات گاز به عراق در شرايطي که فشارها، تحريمها و جو بينالمللي عليه ايران است نيز، به خوبي انجام شد و توانسته ايم گاز را به اين کشور ارسال کنيم که بسيار حائز اهميت است.
با توجه به اهميت صادرات گاز و حضور در تجارت جهاني اين سوخت پاک، پس از تکميل توسعههاي داخلي بايد توان و نگاه خود را به بيرون از مرزها معطوف کنيم و صادرات بايد جايگاهي ويژه داشته باشد.
هم اکنون روزانه حدود 800 ميليون مترمکعب گاز در کشور توليد ميشود و اين ميزان تا دو سال آينده به بيش از يک ميليارد مترمکعب افزايش مييابد. به هر حال فرصتهاي صادراتي محدود است و معتقدم وزارت نفت و شرکت ملي گاز ايران بايد براي کسب بازار بينالمللي، تلاشي جدي داشته باشند. اين فرصتها قابل تجديد نخواهند بود و زماني ميرسد که گاز زيادي خواهيم داشت که براي آن مشتري نداريم.
سالهاي گذشته احداث خط لوله تاپي مطرح بود و هيچکس تصور نميکرد به دلايل مالي و امنيتي اين پروژه اجرا شود ولي امسال، قطعه نخست اين پروژه در ترکمنستان و قطعه دوم نيز سال آينده در افغانستان تکميل ميشود.
با تکميل اين دو قطعه، گاز به مرز پاکستان ميرسد؛ بنابراين فرصتها محدود است و در حوزه بينالملل افزون بر «راهبرد» بايد ساختاري متمرکز داشته باشيم.
همه دست درکاران اين حوزه بايد به صورت متحد اين امور را پيگيري کنند و تلاش کنيم با بهرهگيري از افراد متخصص و با تجربه به امور حقوقي و بينالملل گاز، پس از مذاکره، براي مسئولان رده بالاي کشور تصميمسازي کنيم.
آمريکا و روسيه با چند هزار کيلومتر فاصله از منطقه، در حال هدفگذاري براي ورود گسترده به بازار هند، چين و کشورهاي حاشيه خليج فارس هستند ولي ايران با ديپلماسي موفق انرژي ميتواند صادرات گاز به اين کشورها را در دستور کار قرار دهد.
هم اکنون که گاز به افتخار دولت تبديل شده، راهبرد شرکت ملي گاز ايران براي حفظ اين عنوان با ارزش بايد تمرکز بر حوزه بينالملل باشد و به کشورهاي منطقه از جمله عمان، کويت و از طريق ترکيه به اروپا گاز صادر کنيم.
از سوي ديگر، با توجه به اينکه ترکمنستان تمايل دارد به بازارهاي بينالمللي دسترسي پيدا کند، ميتوانيم از ظرفيت جغرافياي ايران استفاده کنيم و با ترانزيت و سوآپ گاز، منابع خوبي براي کشور به وجود آوريم و در اين زمينه به بازيگري با نفوذ تبديل شويم.
گوارا به کام مردم
منوچهر طاهري
مديرعامل پيشين شرکت انتقال گاز ايران
توسعه گازرساني در کشور طي سالهاي گذشته با پيشرفتِ قابل توجه عملياتي شد و اين سوخت پاک که ارزشي ذاتي دارد، با بهره گيري از منابع بند «ق» تبصره دو قانون بودجه 93 و بند 12 قانون رفع موانع توليد، سبب ايجاد رفاه و آرامش براي مردم شد.
در اين دوره، اقدامهاي بي نظيري از سوي شرکت ملي گاز ايران در مسير گازرساني به شهرها و روستاها انجام شد که اين فعاليتها در مناطق مرزي و کمتر توسعه يافته با اولويت بيشتري در دستور کار قرار گرفت و شاهد ثبت رکوردهاي بي نظيري بوديم.
اجرا و بهرهبرداري از خطوط راهبردي انتقال و تاسيسات تقويت فشار گاز در جهت انتقال اين سوخت پاک به مناطق مختلف کشور توانست شرايط را براي توسعههاي بعدي در شهرها و روستاها فراهم کند.
افزون بر بخش خانگي، گازرساني به نيروگاهها نيز، شرايطي فراهم کرد که شاهد کاهش آلودگيهاي زيست محيطي که به صورت مستقيم در زندگي مردم نقش دارد، باشيم. با جايگزيني گاز و سوختهاي مايع در صنايع، قيمت تمام شده، توليدات اين واحدها کاهش و علاوه بر رونق اقتصاد، ميزان اشتغال زايي افزايش يافت.
صنعت گاز که ساختاري خدمات رسان دارد، در سالهاي گذشته، توانسته است نقشي پررنگ در همه ارکان جامعه داشته باشد. شرکت ملي گاز ايران اگر توانسته باشد اين خدمات را به درستي ارائه دهد که معتقدم اينگونه بوده است، مردم به صورت مستقيم از ثمرات آن بهرهمند ميشوند و اين موضوع افتخاري در کارنامه دولت ثبت کرده است.
بنابراين اگر مديريت و کارکنان شرکت ملي گاز ايران در مسيري گام برداشته باشند که اين خدمت به کام مردم شيرين و گوارا باشد، طبعا ميتوان گفت اين شرکت باعث افتخار است. البته در اين مسير بايد نگاهي ويژه به منابع انساني که نقشي بي بديل در تحقق فعاليتهاي اين صنعت دارند، داشته باشيم و از آنها غافل نشويم. شرکت ملي گاز ايران براي اينکه بتواند جايگاه خود را که با تلاش شبانه روزي به دست آورده است، حفظ کند نخست بايد به منابع انساني اهميت دهد و شرايط را براي سيستم مديريت مستقل و بهينه شرکت فراهم کند.
خوشبختانه شرکت ملي گاز ايران در طول چند سال گذشته برنامههاي تعريف شده و ذاتي خود را به طور کامل اجرا کرده است و توان ادامه اين مسير را دارد، ولي نکتهاي که از اين شرکت انتظار ميرود به طور ويژه در دستور کار قرار دهد، نقش بزرگتر در اقتصاد کشور است که اين موضوع با صادرات، تجارت گاز و ارزآوري براي کشور محقق ميشود.
اقدامهاي اساسي که تاکنون انجام شده است، از جمله آغاز صادرات گاز به بغداد عراق، ايجاد زيرساختهاي ارسال گاز به بصره و سوآپ گاز با همکاري بخش خصوصي کافي نيست.
هم اکنون کويت که يکي از کشورهاي هدف براي صادرت گاز ايران بود، مذاکره براي واردات گاز از روسيه در قالب ال ان جي را در دستور کار قرار داده و بايد براي اين زمينه کاري کرد.
البته حوزه صادرات تنها به شرکت ملي گاز ايران ختم نميشود، بلکه به سياست خارجي و نحوه تعامل با ديگر کشور نيز ارتباط دارد، ولي در هر حال بايد در اين زمينه برنامههاي مشخصي داشته باشيم و در هر مسيري که سبب درآمدزايي و ارزآوري براي کشور ميشود، گام برداريم و از آن حمايت کنيم.
تدبيرهاي شرکت ملي گاز ايران
عبدالحسين ثمري
معاون پيشين عمليات شرکت ملي گاز ايران
جايگاه گاز در وضعيت کلي کشور و تامين انرژي صنايع، نيروگاهها و بخش خانگي بسيار اثرگذار بوده و اين سوخت پاک در مسير ايجاد رفاه عمومي براي مردم فوق العاده بوده است.
تامين گاز مورد نياز بخشهاي مختلف، يکي از دغدغههاي روزهاي نخست فعاليت دولت يازدهم بود که ميتوانست چالشهايي بزرگ براي دولت و کشور به همراه داشته باشد.
در سال 92 که هنوز هيچگونه ابتکار عملي در اختيار دولت يازدهم نبود و به تازگي فعاليت خود را آغاز کرده بود، مديريت شرايط گاز کشور در وضعيتي نابسامان قرار داشت و بدون برنامه ريزي قبلي، فعاليتهايي خاص و ويژه از سوي شرکت ملي گاز ايران انجام شد که مهمترين آثار خود را در شمال کشور نشان داد.
پس از شرايط خاص در شمال کشور، همه سازمانهاي خدمات رسان دچار مشکل شدند و شرکت ملي گاز ايران توانست از اين شرايط سرافراز خارج شود.
در آغاز کار دولت، نقش شرکت ملي گاز ايران در ميان سازمانهاي دولتي به ويژه سازمانهاي خدمات رسان به خوبي خود را نشان داد و اين تلاشها در نگاه و مصاحبههاي مردم، ارکان مديريتي کشور و شخص رئيس جمهوري بروز کرد.
پس از آن، شرکت ملي گاز ايران براساس اولويتهاي تعريف شده و اهدافي که مد نظر دولت بود، اگرچه در برخي موارد با چالش روبه رو شد ولي توانست نقش خود را به خوبي بازي کند و به طور مشخص اين فعاليتها در اجراي خط لوله ايرانشهر- زاهدان نمود يافت.
زاهدان، تنها مرکز استاني به شمار ميرفت که از گاز بي بهره بود و با توجه به نگاه رئيس جمهوري و دولت؛ شرکت ملي گاز ايران با بهره گيري از همه ظرفيتهاي موجود، خود را تجهيز کرد تا اهداف دولت در اين زمينه محقق و اين شهر نيز از نعمت گاز بهره مند شود.
از سوي ديگر، اقدامات خاص و ويژه اي از سوي وزارت نفت و شرکت ملي نفت ايران در پارس جنوبي انجام و اين فعاليتها منجر به افزايش ظرفيت توليد گاز شد.
انتقال اين گاز به نقاط مختلف کشور در ادامه مسير قرار داشت که اين وظيفه سنگين به عهده شرکت ملي گاز ايران قرار گرفت. صنعت گاز، در سرعتي ارزشمند و با ابتکارهاي عملياتي توانست اين گاز را که با سالها تاخير، از ميدان مشترک توليد شده بود، به مناطق هدف برساند و اثر خود را در بخش صنايع و پتروشيمي نشان دهد.
زمستانهاي سالهاي گذشته، يکي از چالشهاي شرکت ملي گاز ايران، تامين گاز نيروگاهها و پتروشيميها بود. با توجه به کمبود منابع انرژي، صنايع و پتروشيميها دچار وقفه در توليد ميشدند که اثرات اقتصادي داشت و اين محدوديت در نيروگاهها موجب ايجاد آثار زيست محيطي ميشد.
با افزايش توليد گاز در پارس جنوبي، شرايط براي تامين گاز نيروگاهها، صنايع و پتروشيميها در فصل زمستان فراهم شد که اين برنامه در حفظ محيط زيست، صرفه جويي و رونق اقتصادي تاثيرگذار بود.
نکته بسيار مهمي که توانست ارزش بينالمللي پيدا کند، اين بود که در رويارويي با رفتار کاملا غير حرفهاي ترکمنستان سربلند بيرون آمديم.
ترکمنستان، در دولتهاي قبل اين رفتار را تکرار کرده و به بهانههاي ناچيز از تعهد قراردادي خود عدول و گاز را قطع کرده بود.
در نخستين روز سال 2017 ميلادي، اين کشور بار ديگر اين اشتباه بزرگ را تکرار کرد و شرکت ملي گاز ايران تدبير کرد تا مشکلي پيش نيايد و در اين مرحله ترکمنستان دچار انفعال کامل شد. اين اقدام ترکمنستان در آينده و در مراحل دادگاه ميتواند براي اين کشور سنگين تمام شود.
شرکت ملي گاز ايران در طول سالهاي گذشته، با توجه به بخشي از مواردي که به آن اشاره شد و علاوه بر ماموريتهاي جاري خود، در جبهههاي مختلف آثار ويژه و رکوردهاي بيسابقهاي ثبت کرد و زماني که همه اين موارد در کنار يکديگر قرار ميگيرند، طبيعي است که مديريت اجرايي کشور و رئيس جمهوري از اين شرکت به عنوان افتخار دولت ياد کنند.