رفاه و آرامش؛ ارمغان گاز براي مردم
مسير 48 ساله در 8 سال طي ميشود
سالها پيش و پس از حفر نخستين چاه نفت در مسجد سليمان، هيچکس حتي تصور نميکرد گازي بد بو که به همراه نفت از چاه خارج و سوزانده ميشود، روزي به يکي از سوختهاي حياتي و مهم سبد انرژي دنيا بدل شود.در گذر زمان و در پي افزايش برداشت گاز، به مرور، استفاده از اين سوخت براي تامين مصارف منازل سازماني در مناطق نفتخيز جنوب از جمله مسجد سليمان، آغاجاري، هفتگل و آبادان در دستور کار قرار گرفت و در کنار فعاليتهاي اصلي توليد، انتقال و پالايش نفت خام در نواحي جنوب ايران، فعاليتهاي محدودي نيز براي تهيه و به عمل آوردن گاز از سوي شرکتهاي عامل انجام شد.50 سال پس از کشف نفت و گاز در مسجد سليمان، طي قراردادي در مقابل احداث کارخانه ذوب آهن از سوي اتحاد جماهير شوروي در ايران، اين گاز با خط لوله به شوروي منتقل شد. در ادامه اجراي خط لوله صادرات گاز به شوروي، کارخانه سيمان شيراز، نخستين کارخانهاي بود که به شبکه گاز پيوست و به تدريج گازرساني به ديگر شهرهاي واقع در طول مسير خط لوله صادراتي نيز در دستور کار قرار گرفت؛ به اين ترتيب گازي که 50 سال ميسوخت و هدر ميرفت، وارد شبکه گازرساني کشور و خانههاي مردم شد. با کشف منابع گازي جديد در پارس جنوبي و کنگان، ايجاد ساختاري مرتبط با گاز احساس شد تا امور اين حوزه را به طور مستقل در دستور کار قرار دهد. نياز روزافزون به گاز براي تامين انرژي و سوخت همچنين ارز حاصل از فروش و صادرات براي سرمايهگذاري و راهاندازي صنايع مادر و زيربنايي در کشور، انديشه تمرکز بخشيدن فعاليتهاي مرتبط با صنعت گاز را تقويت کرد و در اين رابطه براساس اساسنامه قانوني، شرکت ملي گاز ايران به عنوان يکي از چهار شرکت اصلي وابسته به وزارت نفت جمهوري اسلامي ايران با سرمايه اوليه 25 ميليارد ريال در سال 1344 تاسيس شد. با تلاش کارکنان شرکت ملي گاز ايران در بيش از 50 سال فعاليت اين صنعت، اکنون گاز، بيش از 70 درصد سبد انرژي کشور را به خود اختصاص داده است و اين شرکت يکي از 10 شرکت بزرگ خاورميانه به شمار ميآيد.
صنعت گاز در طول بيش از 50 سال فعاليت خود، شاهد ثبت رکوردهاي بيسابقه بوده است. آغاز پروژه گازرساني به پنج هزار روستا و بهرهبرداري از گازرساني به دو هزار و 800 روستا در طول يکسال، افزايش بيسابقه تحويل گاز به صنايع و نيروگاهها، اجراي خطوط سراسري با بهره گيري از منابع مالي بخش خصوصي و... تنها بخشي از رکوردهاي اين صنعت طي سالهاي گذشته به شمار ميآيد.
با وجود تحقق نيافتن برنامههاي افزايش ظرفيت توليد پارس جنوبي و اجراي خطوط سراسري براي انتقال توليدات اين ميدان مشترک به مرکز و شمال کشور تا پيش از آغاز فعاليت دولت يازدهم، شرکت ملي گاز ايران توانست سال 92 را با مديريت بهينه و کمترين محدوديت براي بخشهاي صنايع و نيروگاهي پشت سر بگذارد.
قدرداني رئيس جمهوري از وزارت نفت در سال 92
بهمن ماه 92، دکتر حسن روحاني، رئيسجمهوري، به دليل گازرساني بدون وقفه به بخش خانگي کشور، از وزارت نفت و شرکت ملي گاز ايران قدرداني کرد. رئيس جمهوري، اسفندماه همان سال نيز در بازديد از وزارت نفت، بار ديگر رضايتمندي خود را از شرکت ملي گاز ايران ابراز کرد.با توجه به حساسيت بالا و نگاه ويژه رئيس جمهوري و وزير نفت، طرحهاي گازرساني در سطح کشور همسو با سياستهاي اقتصاد مقاومتي، محروميت زدايي و گسترش عدالت اجتماعي در دولت يازدهم توسعه يافت و تحقق اين برنامهها زمينه توسعه زيرساختهاي گازرساني در داخل کشور به ويژه در بخش روستايي را فراهم کرد. اين برنامهها افزون بر افزايش رفاه در مناطق روستايي، سبب افزايش اميد به زندگي، مهاجرت معکوس، اشتغالزايي و نشاط در نقاط مختلف کشور شده است.بر اين اساس، در طول فعاليت دولت يازدهم با بهرهبرداري از فازهاي 12، 15 و 16، 17 و 18، 19، 20 و 21 پارس جنوبي از سوي شرکت ملي نفت ايران و افزايش ظرفيت توليد از ميدان مشترک، اجراي سه هزار کيلومتر خط لوله انتقال گاز فشار قوي و احداث 9 ايستگاه تقويت فشار گاز براي انتقال اين توليدات از سوي شرکت ملي گاز ايران، گازرساني پايدار به همه بخشهاي مصرف انجام شد.در طول فعاليت دولت يازدهم، توسعه گازرساني در کشور به روش خط لوله محدود نشد و براي انتقال سوخت پاک به نقاط دوردست و سخت گذر، از روشهاي ديگر از جمله سي ان جي نيز بهره گرفته شد تا به معناي واقعي شاهد تحقق محروميت زدايي و توسعه عدالت محوري در اين مناطق باشيم.
گازرساني به 7 روستا در يک روز
از ابتداي فعاليت شرکت ملي گاز ايران تا سال 92 (48 سال) در مجموع به 14 هزار روستا گازرساني شده و اين در حالي است که تنها در طول پنج سال فعاليت دولتهاي يازدهم و دوازدهم به 120 شهر جديد و 11 هزار روستا گازرساني شده است.
با نگاهي به آمار مديريت گازرساني در مييابيم که در نيمه نخست امسال به طور ميانگين روزانه به هفت روستا گازرساني شده است.
بر اين اساس، براي اجراي برنامههاي گازرساني در سطح کشور، بيش از 74 هزار کيلومتر شبکه داخلي در شهرها و روستاها اجرا و سبب بهرهمندي بيش از پنج ميليون مشترک جديد از گاز طبيعي شد.
توسعه صنعت گاز در ديار مهرباني
گازرساني به استان سيستان و بلوچستان که يکي از مهمترين سازوکارهاي تحقق عدالت اجتماعي به شمار ميرود، به عنوان يکي ديگر از طرحهاي اولويتدار شرکت ملي گاز ايران در دست اجراست و با اجراي خط لوله 265 کيلومتري ايرانشهر- زاهدان، آخرين مرکز استان بدون گاز کشور از اين نعمت بهرهمند شد.براساس برنامههاي تعريف شده، توسعه گازرساني در اين استان تداوم خواهد داشت و هم اکنون خط لوله انتقال گاز ايرانشهر_ چابهار با هدف گازرساني به صنايع پتروشيمي و فولاد سواحل مکران در دست اجراست. در اين مسير، بهرهگيري از منابع قانون بودجه از جمله بند «ق» تبصره 2 قانون بودجه سال 93 و ماده 12 قانون رفع موانع توليد، زمينهاي فراهم کرد تا منابع مالي طرحهاي گازرساني از محل جايگزيني گاز با سوختهاي مايع تامين شود.
زمستاني گرم براي شمالي ها
با افزايش توليد پارس جنوبي، گازرساني به مناطق شمالي کشور که يکي از دغدغههاي تلاشگران صنعت گاز بود ، با اجراي خط لوله انتقال گاز رشت_ سنگر و خط لوله 170 کيلومتري دامغان- کياسر – ساري - نکا محقق شد.افزايش ظرفيت توليد و مديريت بهينه شرکت ملي گاز ايران، افزون بر گازرساني پايدار به بخش خانگي، شرايطي فراهم کرد تا با هدف حفاظت از محيط زيست، حجم گازرساني به نيروگاههاي کشور نيز در دولت يازدهم افزايش يابد.بر پايه گزارشها، سال 92 در مجموع 36 ميليارد مترمکعب گاز به نيروگاههاي کشور تحويل شده و اين ميزان با افزايش 24 ميليارد مترمکعبي در سال 95 به بيش از 60 ميليارد مترمکعب رسيده است.جايگزيني گاز با فرآوردههاي نفتي در بخش نيروگاهي، افزون بر حفاظت از محيط زيست، سبب صادرات سوختهاي مايع و ارزآوري براي کشور نيز شده است.
افزايش 64 درصدي حجم صادرات گاز
با هدف افزايش حضور در تجارت جهاني گاز، صادرات گاز به بغداد از مرز نفتشهر آغاز و زيرساختهاي لازم براي صادرات گاز به منطقه بصره از مرز شلمچه نيز ايجاد شده است.
فراهم کردن زمينههاي لازم براي امضاي 9 قرارداد خارجي در قالب الگوي جديد قراردادهاي نفتي (IPC)، با هدف جذب سرمايه خارجي در برخي ميادين نفتي و گازي و افزايش ميزان صادرات گاز طبيعي به کشور عراق از هفت ميليون مترمکعب در روز به حدود 14 ميليون مترمکعب در روز، از گامهاي بسيار مهم و اساسي به شمار ميآيد که صنعت گاز در 100 روز نخست دولت دوازدهم برداشته است. شرکت ملي گاز ايران در سال نخست قرارداد، متعهد به صادرات روزانه هفت ميليون مترمکعب گاز بوده که با توجه به نياز و درخواست طرف عراقي، اين شرکت، حجم يادشده را تا حدود 14 ميليون مترمکعب در روز در اوج فصل گرم در عراق، افزايش داد.
حجم گاز صادراتي تحت اين قرارداد که با هدف تامين سوخت نيروگاههاي بغداد امضا شده، در فصل گرم سال تا 35 ميليون مترمکعب افزايش مييابد که اين افزايش، با آغاز بهرهبرداري از خط لوله ششم سراسري محقق خواهد شد.از ابتداي امسال تا اواخر مردادماه بهطور ميانگين روزانه حدود 50 ميليون مترمکعب گاز صادر شده که اين رقم رشدي 64 درصدي در مجموع صادرات را نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان ميدهد. از سوي ديگر، توسعه زيرساختهاي صادراتي از جمله اجراي خط لوله انتقال گاز ششم سراسري و تاسيسات تقويت فشار گاز روي اين خط، از برنامههاي اساسي ايران براي افزايش سهم خود در بازار تجاري گاز به ويژه کشورهاي همسايه است که بر اساس برنامهاي مدون در اين زمينه، در حال انجام است. بر پايه اين آمار، صادرات گاز طبيعي در 100 روز ابتدايي دولت دوازدهم با رشدي مناسب، به 65/3 ميليارد مترمکعب رسيده، ضمن اين که راهاندازي طرحهاي جديد گازرساني تا پايان سال جاري نيز، ميتواند در رشد بيشتر صادرات گاز مؤثر باشد.
امضاي نخستين قرارداد سوآپ گاز با بخش خصوصي
در دولت يازدهم، گام جديدي در حوزه سوآپ نيز برداشته شده و نخستين قرارداد سوآپ گاز طبيعي ميان ترکمنستان و جمهوري آذربايجان با مشارکت بخش خصوصي از مسير ايران امضا شد.براين اساس، ايران روزانه سه تا 6 ميليون مترمکعب گاز ترکمنستان را به جمهوري آذربايجان سوآپ ميکند و در دوره 6 ماه قرارداد، در مجموع، بيش از يک تا 3 ميليارد مترمکعب گاز سوآپ ميشود.در قالب اين قرارداد، شرکت ملي گاز ايران به نمايندگي از دولت با دريافت حق سوآپ، اجازه استفاده از ظرفيت شبکه انتقال گاز را صادر ميکند.
حضور چشمگير ايران در مجامع بينالمللي گاز
افزايش حضور ايران در مجامع مطرح بينالمللي گاز، شرايطي فراهم کرد تا شرکتهاي فعال اين حوزه براي حضور در طرحهاي صنعت گاز با ايران وارد مذاکره شوند.
مذاکره با شرکتهاي بزرگ فرانسوي از جمله توتال، تکنيپ، اشنايدر و وينچي انرژي، ديدار با اعضاي اتحاديه کارفرمايان فرانسه (MEDEF)، مذاکره با انجمن روابط بينالملل فرانسه (IFRI)، حضور چشمگير در کنفرانس جهاني گاز (WGC) و توسعه همکاري با اتحاديه بينالمللي گاز (IGU)؛ تنها بخشي از فعاليتهاي صنعت گاز به شمار ميرود که در سالهاي گذشته باهدف توسعه فعاليتهاي بينالمللي اجرايي شد.
تشکيل پنج کارگروه ميان شرکت ملي گاز ايران و شرکت گازپروم روسيه در بخشهاي تجارت گاز، تحقيق و توسعه، توليد و اجراي پروژههاي مشترک، و کاربري گاز، از ديگر فعاليتهاي صنعت گاز در اين بخش به شمار ميآيد. در اين مسير مذاکره با شرکت گاز دولتي هلند (GASUNIE)، شرکتهايADDEP،SOFREN، SOFREGAS فرانسه، KBC انگلستان و IBS آلمان و شرکتهايي از کره جنوبي را ميتوان از ديگر فعاليتهاي بينالمللي صنعت گاز در سالهاي گذشته برشمرد.از سوي ديگر، کسب ميزباني کنفرانس علمي اتحاديه IGRC در سال 2020، دستيابي به مقام نخست ارائه بيشترين تعداد مقالات در اين کنفرانس و انتخاب مديران ارشد صنعت گاز به عنوان رئيس کميتههاي کاري و پنلهاي تخصصي بيست و ششمين کنفرانس جهاني گاز، از ديگر دستاوردهايي بود که در تعامل بيشتر ايران با جامعه جهاني محقق شد.
قدرداني منتخب مردم از شرکت ملي گاز
پيشرفت چشمگير فعاليتهاي صنعت گاز در اين سالها تا نقطه اي پيش رفت که 11 آذرماه امسال، در نخستين سفر هيئت دولت دوازدهم به استان سيستان و بلوچستان، دکتر حسن روحاني، رئيس جمهوري، از شرکت ملي گاز ايران به عنوان يکي از افتخارهاي دولت يازدهم قدرداني کرد. قدرداني رئيسجمهوري، به عنوان منتخب مردم از شرکت ملي گاز ايران، در تاريخ اين شرکت بيسابقه بوده است و شايد ايجاد رفاه، آسايش و تحقق برنامههاي دولت در حوزه عدالت اجتماعي براي اهالي ايران زمين يکي از دلايل آن باشد.
با پايان 50 سال فعاليت صنعت گاز و توسعه گازرساني در بخشهاي مختلف کشور، هم اکنون افزون بر افزايش کيفي اجراي طرحهاي داخلي، برنامه ريزي براي حضور موثر در بازار جهاني در دستور کار قرار گرفته تا در سالهاي آينده، اين صنعت که به افتخار دولت بدل شده هر روز بيشتر از ديروز در داخل و خارج کشور بدرخشد و نهالي که سال 1344 کاشته شد، به درختي تنومند در عرصه بينالمللي تبديل شود.