پالايش و پخشدر قاب 39
مشعل 22 بهمن سال 57 حکومت پهلوي که پايههاي آن از سالها پيش لرزان شده بود، فرو ريخت وطومار50 ساله آن درهم پيچيده شد.
دراين روزتاريخي، به مدد رشادتها وازخودگذشتگيهاي ملتي غيور، درخت انقلاب ثمرداد واين ثمره، کام همه مردم ايران راشيرين ساخت؛ به گونهاي که با گذشت چهاردهه ازاين رخداد مهم، طعم اين شيريني همچنان باقي مانده است.
ازآن زمان تاکنون، ايران اين سرزمين غني از منابع با عداوتهاي کينه توزانه بيگانگان در قالب «جنگ» روزهايي پر فراز و نشيب گذرانده است و امروز پاي در سي و نهمين بهار تولد انقلاب اسلامي ميگذارد.
دراين دوران، همه بخشهاي کشور فراز و فرودهايي داشته و صنعت نفت نيز، اين چنين بوده است. اين صنعت مهم و زيربنايي در اين دوران 39 ساله، فعاليتها وتحولات شگرفي رادرکارنامه خود ثبت کرده؛ تحولاتي که درافتخارآفريني براي ايران اسلامي، نقش بسزايي داشته است.
در گزارش پيش رو، بخشهايي از فعاليتهاي صنعت نفت در حوزههاي پالايش وپخش و خطوط لوله و مخابرات نفت بازتاب يافته است.
بدون ترديد اين همه ماجرانيست، زيرا صنعت نفت وفعاليتهاي آن، به قدري گسترده و متنوع است که نگارش بخشهايي ازآن نميتواند گوياي همه آنها باشد و اين نوشتار تنها مقدمهاي است براي مرور چهار دهه فعاليت وگفتن دست مريزاد به همه تلاشگران عرصه صنعت نفت کشور.
بدون ترديد صنعت نفت را ميتوان از مهمترين بخشهاي تاثيرگذار در پيروزي انقلاب اسلامي به شمار آورد.
اعتصابهاي نفتي که اوج آن سال57 بود، صنعت نفت را مقابل رژيم ستم شاهي قرارداد و ادامه آن همراه با فرياد اعتراض ديگرآحاد مردم، به از پاي درآمدن حکومت پهلوي انجاميد.اين پايان، آغازي بود براي يک شروع بدون تکيه به قدرتهايي که سالها بر خاک اين کشور چنبره زده بودند؛ درآن سالها، صنعت نفت که بتازگي ازبند بيگانگان رها شده بود، فعاليتهاي خود را اين باربدون حضور مستشاران خارجي ازسرگرفت، اما ازآنجا که بيگانگان هرگز حاضر نبودند ايران سرشار از منابع و ذخايرغني را ناديده بگيرند، آتش جنگ رادر کشورمان برافروختند؛ جنگي تحميلي در شرايطي کاملا نابرابر!
در آن سالها، کشور هنوزخود رابازنيافته بود و آرايش نظامي و تسليحاتي درآن شکل و معناي خاص خود نداشت؛ از اين رو، با تجاوز دشمن بعثي و شليک نخستين گلوله، شوک بزرگي به کشور وارد و جنگ تحميلي به ايران رسما آغاز شد.
دراين جنگ نابرابر، پالايشگاههاي نفت که دم دستترين آنها به لحاظ هم مرز بودن به خاک دشمن بعث، پالايشگاه آبادان بود، با هدف ضربه زدن به موتورانرژي کشوربه عنوان يکي از مهمترين اهداف راهبردي دشمن، مورد هجمه قرارگرفت، اماکارکنان غيورصنعت نفت، همچون رزمندگاني که براي دفاع از تماميت ارضي ايران به جبههها عزيمت کرده بودند، با رشادت تمام نگذاشتند اين چرخه مهم اقتصادي متوقف بماند.
سرانجام هشت سال جنگ، باتقديم هزاران شهيد ازسراسرکشور پايان يافت؛ «نفت» نيز، جنگ وخرابيهايش راپشت سرگذاشت تاآغازکند دوران سازندگي را.
مروري 39 ساله بر پالايشگاههاي نفت
دردوران آغازين شکل گيري نظام جمهوري اسلامي ايران، پالايشگاههاي نفت به واسطه گذر از دورهاي به دورهاي ديگر فعاليت خاصي نداشتند؛ به ويژه آن که جنگي نابرابر نيز به اين مهم دامن زد وحرکت دراين بخش را با وجود تلاشهاي خستگي ناپذيرکارکنان آن تحت تاثير قرارداد.
پس ازپايان جنگ، با شروع دوران سازندگي، صنعت نفت نيز، درمسيري پويا قرارگرفت و با برداشتن گامهايي بلند، تلاش کرد تا تاخيرهاي ايجاد شده، اما ناخواسته را جبران کند.
دراين دوران 39 ساله که هشت سال آن به جنگ و هزينه دراين بخش گذشت، اين صنعت در بخشهاي مختلف، سرمايهگذاريهاي قابل توجهي انجام داده است که ازآن جمله ميتوان به ساخت پالايشگاههاي جديد، همچنين توسعه وبهبود ظرفيت توليدات پالايشي انواع فرآوردههاي نفتي در پالايشگاههاي کنوني و تغييرات ساختاري در برخي توليدات از جمله بنزين اشاره کرد.درميان اين فعاليتها، توليد برخي فرآوردهها مانند بنزين با استاندارد يورو4 دربخش پالايشگاهي را ميتوان يکي از شاخصترين و برجستهترين فعاليتها برشمرد.توليد اين نوع بنزين که امروزدرشماري از کلانشهرها و حتي برخي غير کلانشهرها انجام ميشود، نقطه عطفي درصنعت نفت و پالايش کشور است.
هماکنون روزانه به طورميانگين بيش از70ميليون ليتر بنزين درکشور مصرف ميشود که بخش قابل توجه آن استاندارد يورو 4 دارد؛ توليد اين بنزين با چنين استانداردي درپالايشگاههايي مانند شهيد تندگويان (تهران)، اصفهان، امام خميني (ره) شازند، دستاوردي بزرگ وبرگ زريني براي صنعت نفت به شمارمي آيد که پس ازانقلاب اسلامي هويت يافته است.
راهاندازي واحد بنزين سازي پالايشگاه بندرعباس، حرکتي ديگردربخش پالايشگاهي کشوربه شمار ميرود؛ به طوري که با افتتاح اين طرح، ظرفيت توليد بنزين يورو4 نيزافزايش يافت و گامي ديگر در جهت سالمسازي و بهبود محيط زيست برداشته شد.
ساخت پالايشگاه ميعانات گازي ستاره خليج فارس نيز طرحي است بزرگ با آيندهاي درخشان براي کشوربه لحاظ بي نياز شدن از واردات بنزين.
اين پالايشگاه که هم اکنون فاز نخست آن در مدار توليد قرار دارد، ازآن جهت که باتکيه برتوان وتخصص مهندسان ايراني ساخته شده است، افتخاري براي همه ايرانيان به شمارمي آيد.تکميل پالايشگاه ستاره خليج فارس، ظرفيت توليد روزانه بنزين راتا 36 ميليون ليتربالا ميبرد و افزايش اين مقداربنزين آن هم با استاندارد بينالمللي يورو 4، گامي ديگر در افق صنعت نفت خواهد بود.
صنعت پالايش کشور دردهههاي پس از انقلاب رشدي چشمگير داشته است؛ رشدي که هم اکنون نيزادامه دارد وچشم به آيندهاي روشن دوخته است.
خطوط لوله و مخابرات نفت در آينه انقلاب
خطوط لوله ومخابرات نفت ايران، يکي ديگر از زيرمجموعههاي شرکت ملي پالايش و پخش فرآوردههاي نفتي است با فعاليتهايي بسيار اما ناپيدا؛ ازآن جهت که ثمره همه اين تلاشها، حرکت سيالي است در درون لولههايي که به اين سو وآن سوي کشورارسال ميشود.شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت در چهار دههاي که از عمرانقلاب اسلامي ميگذرد، همچون ديگر بخشهاي صنعت نفت، سخت وسهلهايي داشته است تا به امروز.
وجود 14هزارکيلومتر خط لوله با بهرهگيري از 186مرکز انتقال نفت که روزانه حجم بالايي از نفت و انواع فرآورده نفتي را در گستره کشور جابه جا ميکند، ميتواند گوياي سهم و نقشآفريني اين شرکت در اقتصادي ايمن و پايدار انرژي باشد.شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت با گذشت نزديک به 40سال از شکوفايي انقلاب اسلامي تلاش کرده است در زمره بهترينهاي صنعت نفت باشد و ماموريتهاي حوزه انتقال نفت خام فرآوردههاي نفتي را به نحو مطلوب انجام دهد.
ماموريت اصلي شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت، تامين خوراک پالايشگاههاي نفت وانتقال فرآوردههاي توليدي آنها به انبارهاي نفت است؛ ماموريتي که همگام با رشد مصرف فرآوردههاي نفتي درداخل، متفاوتتر و سنگينتر شده است و زبان آمار ميتواند اين تفاوت وسنگيني مسئوليت را به خوبي نشان دهد.
پيش از انقلاب اسلامي درسال 57، طول خطوط لولهاي که نفت خام و فرآوردههاي نفتي را به مبادي مصرف منتقل ميکرد، 7 هزار و 800 کيلومتر بود، اما امروز 14هزار کيلومتر خط لوله در جاي جاي ميهن، نفت خام و فرآوردههاي نفتي را به نقاط مصرف انتقال ميدهند.
به گواه آماردر نزديک به 40سال قبل، تنها سه ميليارد و 689 ميليون تن- کيلومتر فرآورده نفتي با استفاده از 91 مرکز انتقال نفت به مناطق مختلف کشورمنتقل ميشد؛ درحالي که امروزحجم انتقال فرآوردههاي نفتي به حدود 26 ميليارد تن-کيلومتر رسيده است واين ميزان انتقال با 186 مرکز انتقال نفت انجام ميشود.جا به جايي نفت خام نيز درسالهاي پس از انقلاب رشد داشته و از 14ميليارد و781ميليون تن–کيلومتردرسال 57به 32 ميليارد تن– کيلومتر رسيده است.
مخابرات نيز به عنوان مکملي درشرکت خطوط لوله ومخابرات نفت که نقشي دارد و جايگاهي، سير تکاملي را درچهار دهه اخير گذرانده است؛ به طوري که شمار ايستگاههاي مخابراتي از 130 مورد در اول انقلاب به 296 ايستگاه رسيده است وبه عنوان يک حمايت گر، نقشي مهم و اساسي در حوزه انتقال نفت خام و فرآوردههاي نفتي ايفا ميکند.
خطوط لوله و مخابرات نفت ايران در سالهاي دفاع مقدس و پس از آن در دوران سازندگي نيز، روزگاري را از سر گذرانده است.
در دوران دفاع مقدس، تلمبه خانههاي نفت از اهداف مهمي بود که دشمن بعثي، هدف عداوتهاي خود قرار ميداد تا آنجا که بارها آنها را بمباران هوايي کرد؛ نمونه اين کينه توزيها 52 بار بمباران تلمبه خانه تنگ فني بود که به شهادت 24 نفر ازکارکنان و روستاي مجاور آن انجاميد.
دراين دوران با همه دشواريهاي ناشي ازجنگ، فعاليت شرکت خطوط لوله و مخابرات متوقف نماند و پس از جنگ، گام در دوران سازندگي نهاد. امروز نيز به مدد اعتقاد، پشتکار و تجربيات آن روزگار با مجهز شدن به علوم و فنون روز، همچنين تکيه برظرفيتهاي داخلي، راه خود را به سوي آيندهاي روشن ادامه ميدهد.
شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران، به ويژه در سالهاي پس از جنگ که دشمن ازخاک کشور بيرون رانده شد، تلاش کرد تا حرکت خود را در جاده پيشرفت شتاب بخشد و براي دسترسي به اين هدف، از ظرفيتهاي خود بهره گرفت تا جايي که امروزبه پشتوانه همين ظرفيتها، توربينهايي در مدار قرار گرفته است که پيش تردرانحصارمعدود کشورهاي جهان بود.
تعميرات تجهيزات اين حوزه نيز دستخوش تحولي شگرف شده است واز روشهاي نويني مانند «آي پي سي ام ام» بهره گرفته ميشود.
ساخت داخل واستفاده از توانمندي سازندگان داخلي، رشدي تکاملي است که خطوط لوله و مخابرات نفت ايران نيز همسو با ديگربخشهاي صنعت نفت، در مسير آن گام برداشته و تلاش کرده است ازاين قافله عقب نماند.
هرسال که از رشد درخت انقلاب اسلامي ميگذرد، صنعت نفت و بخشهاي وابسته به آن نيز، مسيري تازهتر و آيندهاي روشنتر را براي قطورتر شدن اين درخت پيش روي خود قرار ميدهند و امروزاين درخت 39 ساله شده است.
خطوط لوله و مخابرات نفت ايران در سالهاي دفاع مقدس و پس از آن در دوران سازندگي نيز، روزگاري را از سر گذرانده است. در دوران دفاع مقدس، تلمبه خانههاي نفت از اهداف مهمي بود که دشمن بعثي، هدف عداوتهاي خود قرار ميداد تا آنجا که بارها آنها را بمباران هوايي کرد؛ نمونه اين کينه توزيها 52 بار بمباران تلمبه خانه تنگ فني بود که به شهادت 24 نفر ازکارکنان و اهالي روستاي مجاور آن انجاميد.دراين دوران با همه دشواريهاي ناشي ازجنگ، فعاليت شرکت خطوط لوله و مخابرات متوقف نماند و پس از جنگ، گام در دوران سازندگي نهاد. امروز نيز به مدد اعتقاد، پشتکار و تجربيات آن روزگار با مجهز شدن به علوم و فنون روز، همچنين تکيه برظرفيتهاي داخلي، راه خود را به سوي آيندهاي روشن ادامه ميدهد. شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران، به ويژه در سالهاي پس از جنگ که دشمن ازخاک کشور بيرون رانده شد، تلاش کرد تا حرکت خود را در جاده پيشرفت شتاب ببخشد و براي دسترسي به اين هدف، از ظرفيتهاي خود بهره گرفت تا جايي که امروزبه پشتوانه همين ظرفيتها، توربينهايي در مدار قرار گرفته است که پيشتردرانحصارمعدود کشورهاي جهان بود.