شاگرد اولی صنعت پتروشیمی همچنان در ارزآوری مورد توجه است
پیشتاز ارزآور پرسود
مشعل صنعت پتروشیمی به عنوان بازوی ارزآور و توانمند صنعت نفت و دولت در سالهای اخیر توانسته است جایگاهی مستقل و قابل توجه را برای خود به دست بیاورد. افتادن پروژه های جدید و عقب افتاده از سالهای گذشته روی ریل توسعه و تولید و برنامه های منظم افتتاح پروژه های جهش دوم، نمودهایی از این توانمندی داخلی صنعت پتروشیمی بوده است که نیازی به تبلیغ و توضیح اضافه ندارد و می توان با پیگیری اخبار روزانه این حرکت پیشروانه را دید. این صنعت همچنین توانسته است در اوج محدودیت ها و محرومیت های داخلی و تحریم های همه جانبه بین المللی و اضافه شده فشار مضاعف شیوع کرونا در یک سال و اندی اخیر، جریان تولید و توسعه همه جانبه خود را ادامه دهد و همزمان بر محور سود داخلی و ارزآوری قابل قبول بچرخد. ارزآور بودن صنعت پتروشیمی در اوج شرایط تحریم همه جانبه نه تنها پتروشیمی ها و توسعه داخلی لاین صنعت را با خاطری آسوده رو به رو کرد بلکه خیال دولت را هم از جهت تامین ارز مورد نیاز راحت کرد. رئیس جمهور ، رئیس بانک مرکزی و بسیاری از دست درکاران اقتصاد صنعت پتروشیمی بارها در این مدت اذعان داشتند که صنعت پتروشیمی به عنوان پیشتاز و فرماندهانی در جنگ اقتصادی به خوبی عمل کرده است.
صنعت پتروشیمی متناسب با سهم تعهدات تامین نیاز داخلی و بازارهای بین المللی در سالهای اخیر در هر دو جبهه داخل و خارج سود خوبی داشته است که علاوه بر برنامه زمانبندی مناسب و مدیریت همزمان پروژه ها ، تغییر قیمتها در داخل و خارج کشور و تغییرات نرخ ارز در این سودآوری تاثیر داشته است؛ تغییراتی که می توانست به ضرر پتروشیمی ها تمام شود اما مجموعه های پتروشیمی توانستند با برنامه ریزی و تدبیر محدودیتهای بازار را مدیریت کنند. بر این اساس، در سال 1398 و در حالی که در شروع و اوج تحریمهای اختصاصی برای صنعت پتروشیمی و صنعت نفت بودیم و در اواخر سال بحران کرونا آغاز شد، بیش از ۶۰ میلیارد دلار در صنعت پتروشیمی سرمایه گذاری شد و ۶۲ مجتمع پتروشیمی با مجموع ظرفیت ۷۷ میلیون تن فعال بودند و در نتیجه ۱۰ میلیارد دلاری از صادرات و ۵ میلیارد دلار از فروش داخلی درآمد حاصل شد.
بر اساس آخرین اعلام شرکت ملی صنایع پتروشیمی در سال 99 هم ۲۵ میلیون تن محصولات پتروشیمی با وجود شرایط تحریم و کاهش تقاضای ناشی از کرونا به فروش رسیده که درآمد ارزی ناشی از این مقدار صادرات ۱۰ میلیارد دلار بوده است. ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی هم با بهره برداری 12 پروژه از مجموع 17 پروژه تعهد شده سال 99 به 90 میلیون تن رسید که رکوردی بی نظیر در تاریخ این صنعت به شمار می آید. امید این است که این عدد در سال 1400 و با ادامه روند توسعه و تولید و افتتاح های پیش رو و با وجود تغییرات در دولت، بدون توقف، تکرار و چه بسا بیشتر شود.
بیژن زنگنه، وزیر نفت دی ماه سال گذشته تاکید کرد که در سال 1400 و با تکمیل طرحهای جهش دوم پتروشیمی درآمد صنعت پتروشیمی به ۲۵ میلیارد دلار و در سال ۱۴۰۴ با برنامه ریزی های انجام شده و طرح های در دست اجرا به ۳۷ میلیارد دلار خواهد رسید.
تعریف و تمجید از پتروشیمی ادامه دارد
دی ماه 1398 و در روز صنعت پتروشیمی بود که برای اولین بار تلاشها و اثرگذاری که صنعت پتروشیمی برای کل صنعت نفت و اقتصاد کشور داشت مورد توجه جدی و رسمی قرار گرفت و رئیس جمهور صنعت پتروشیمی را شاگرد اول در تامین ارز نیمایی و در خط مقدم درآمدهای صادرات غیرنفتی اعلام کرد و گفت: کلمه «جهش» لایق حرکت صنعت پتروشیمی است که رشد شتابانی داشته است. وی یکی از دلایل موفقیت کشور در شرایط کنونی را «سرداران جبهه اقتصادی» دانست و گفت: دشمن فکر می کرد اگر درآمد نفت خام را کاهش دهد، درآمد ارزی ما دچار اختلال می شود. اما طبق اعلام رئیس بانک مرکزی ۲۰ درصد نیازهای ارزی کشور و بیش از ۵۰ درصد سامانه نیما از سوی صنعت پتروشیمی تامین می شود. این تعریف و تمجیدهای به حق از صنعت پتروشیمی در سال 99 و پی از افتتاح های پی در پی و پنج شنبه های افتتاح آنلاین با حضور رئیس جمهور هم ادامه داشت و حسن روحانی از تلاش های صنعت پتروشیمی در حوزه های مختلف به خصوص تامین ارز مورد نیاز دولت قدردانی کرد.
حالا اما در ماه های پایانی دولت دوازدهم و در روزهایی که تلاشها به ثمر نشسته و شیرینی آن برای صنعت پتروشیمی باقی می ماند، باز هم حسن روحانی نگاهی تحسن بر انگیز به این درخت تنومند دارد.
او چند روز قبل در جلسه هیات دولت دو برابر کردن ظرفیت تولید پتروشیمی در کشور را «کار بزرگ» خواند و گفت: اینکه دولت یازدهم و دوازدهم یک دفعه تصمیم می گیرد تولید پتروشیمی را از ۵۰ میلیون تن در سال، به ۱۰۰ میلیون تن در سال ۱۴۰۰ ببرد را شوخی می دانند؛ مگر می شود دولت در طول تاریخ ظرفیت تولید پتروشیمی را در سال دو برابر کند، اما این دولت این کار را آن هم در شرایط تحریم و سخت انجام داد.
رئیس جمهوری افزود: عمده ترین صادرات نفتی که در سال های اخیر ما را یاری کرده فرآورده های نفتی، پتروشیمی و فولاد بود. البته موارد دیگر هم داریم، اما این سه عمده است و بار سنگین را به دوش گرفت تا جای نفت را پر کند.
روحانی با طرح این پرسش که چه کسانی فولاد، پتروشیمی و فرآورده را به اینجا رساندند، تصریح کرد: حتی در مخیله آنهایی که ما را تحریم کردند هم خطور نمی کرد ما در منطقه صادرکننده بنزین شویم. یکی از مقام های آمریکایی گفته بود فکر نمی کردیم ایران را تحریم کنیم و صادرات بنزین داشته باشد و می گفتیم جلو واردات بنزین را می گیریم، زیرا ما واردکننده بنزین بودیم، اما امروز صادرکننده بنزین، برق و گاز هستیم.
رئیس جمهور با تأکید بر نقش پیشتاز شرکت های پتروشیمی در مولدسازی منابع ارزشمند نفت و گاز کشور و تأمین درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی، حمایت از کشاورزان در تأمین نهاده های مورد نیاز به ویژه موضوع تعیین قیمت خوراک گاز طبیعی تولیدکنندگان اوره را ضروری دانست.
آهسته و پیوسته اما پر سود
ادامه فعالیت صنعت پتروشیمی علی رغم تحریم های گسترده و همه جانبه و سودآوری برای آن شاید یکی از سوالات اصلی امریکا و متحدانش باشد چرا که انتظار این بود که با این فشارها صنعت پتروشیمی قفل شود و دیگر امکانی برای صادرات و تامین نیازهای داخلی وجود نداشته باشد. اما اینکه با وجود تحریم ها و دشمنی های آشکار و بی مهری های شرکت های خارجی ، محدودیت های اقتصادی و کرونا شرکت های پتروشیمی و در مجموع این صنعت توانست بیشترین فعالیت و بالاترین سود را داشته باشد و بازارهای خود را حفظ کند، جای سوالی را برای شرکت های خارجی داشت. در دورانی که به دلیل همین دشمنی ها و تهدیدهای مختلف با کمترین پوشش رسانه ای و انتقال اطلاعات و جزئیات فعالیت ها رو به رو بودیم ، مدیران صنعت پتروشیمی یا همان فرماندهان جنگ اقتصادی ، با استفاده از شیوه ها و تدابیری علاوه بر تامین تجهیزات و نیازهای داخلی برای تولید و توسعه ، بازارهای جدید را در نوردیدند و محصولات بیشتری را به فروش رساندند. شاید روزی که فضای باز اقتصادی و بدون تحریم و تهدید داشته باشیم ، مدیران صنعت پتروشیمی زبان به تعریف از این دوره بگشایند و از سختی ها و تلاش هایی که در این دوره تحمل کرده اند و به نتایجی قابل قبول رسیده اند ، صحبت کنند. با این وجود نتیجه تلاش ای آنها امروز در قالب پروژه هایی که به ترتیب افتتاح می شوند و ارزآوری و تامین نیاز داخلی صنعت گویا است. صنعت پتروشیمی با همین فرمان آهسته و پیوسته می تواند با وجود همه محرومیت های جهانی به پیش برود اما این امیدواری وجود دارد که با باز شدن فضای تحریمها شرایط برای اتفاقات بزرگتر و سودهای بیشتر فراهم شود.