سفرنامه ها جبران سفر نرفتن ها
مشعل قدیم ترها که شرایط تردد بین شهرها و کشورها اینقدر آسان نبود، تعداد سفرها و افرادی که برای سفرکردن برنامه ریزی می کردند یا داوطلب بودند هم کمتر بود. سفرها با شرایط سخت و طولانی و خطراتی بین راهی مواجه بود و به همین دلیل کمتر افرادی حاضر می شدند خود و یا خانواده را در معرض این شرایط سخت قرار دهند و روزها و هفته ها در راه و مسیرهای سخت باشند. اما آن بخش افرادی که در قرن های گذشته در سرزمین بزرگ ایران و یا در سرزمینهای دیگر سفر می کردند، بسیاری از اتفاقات و شرح حالی که بر آنها می گذشت، می نوشتند و ثبت می کردند و هر آنچه در آن سفر یا سفرها می نوشتند تبدیل به سفرنامه ای می شد که می توانست برای مسافران بعدی آموزنده باشد. این شیوه سفرنامه نویسی بیشتر بین جهانگردان و سیاحان اروپایی که به شرق دور سفر کرده بودند رایج بود و تاکنون نیز بسیاری از این سفرنامه ها در دسترس است و هنوز هم جذابیتهای خود را دارد. اما با ورود ابزارهای هوشمند ارتباطی و گستردگی فضای مجازی تا دورترین نقاط زمین این گمان وجود داشت که دیگر کسی سفرنامه ای نمی نویسد و تجربه های سفر در همان فضای مجازی باقی می ماند. با این وجود در سالهای گذشته نهضت سفرنامه نویسی و ثبت تجربیاتی که می تواند برای هر فرد در دوران مختلف منحصر به فرد باشد، ادامه پیدا کرده و اتفاقا سفرنامه های خوبی نوشته شده است که با خواندن آنها اطلاعات و مختصات کلی از جغرافیای مطرح شده به دست می آید. در این مطلب به مرور برخی سفرنامه های امروزی و معاصر به صورت کوتاه می پردازیم.
از جلال تا برادران امیدوار
یکی از مشهورترین سفرنامه نویسان ایرانی جلال آل احمد است که با نثری دقیق، صریح، کوتاه و شفاف توانسته توصیفاتی بی نظیر را بیافریند. سفر روس ، سفر آمریکا ، جزیره خارک- درّ یتیم خلیج فارس ، تات نشین های بلوک زهرا ، اورازان و خسی در میقات از جمله سفرنامه های مشهور او هستند. محمدعلی اسلامی ندوشن نیز یکی دیگر از بزرگان تاریخ ادبیات کشورمان است که در برخی از کتابهایش به شرح سفرها هم پرداخته است. او در ایران و کشورهای خارجی سفرهای گوناگونی انجام داده و درکتابهای صفیر سیمرغ، آزادی مجسمه، در کشور شوراها و کارنامه سفر چین به شرح این سفرها پرداخته است. جلال الدین کزازی یکی دیگر از بزرگان ادبیات کشورمان است که به واسطه سفرهای علمی خود ، تجربیاتی را اندوخته و در نتیجه کتابهای روزهای کاتالونیا، دیدار با اژدها و از دهلیِ نو تا آتنِ کهن را با رویکر شرح سفر و سفرنامه نوشته است. اما محمد ابراهیم باستانی پاریزی و سفرنامه «از پاریز تا پاریس» هم یکی از نویسندگان معروف است که می توان کتاب او را به نوعی سفرنامه ای تاریخی برشمرد. اما شاید بتوان کتاب برادران امیدوار را بیشتر از سایرین در زمره سفرنامه قرار داد چرا که آنها در سفری متفاوت، جزئیاتی قابل توجه از سفر و مناطق شهری و روستایی را مطرح می کنند. عیسی و عبدالله امیدوار اولین جهانگردان ایرانی، بودند که به طور تخصصی و حرفه ای و با موتورسیکلت به دور دنیا سفر کردند. کتاب سفرنامه برادران امیدوار، داستان سفر این دو برادر را بازگو می کند و همچنین پژوهش های انسان شناسی آن ها را در بر می گیرد.
از مارک و پلو تا در جست وجوی شانگری لا
برخی نویسندگان معاصر نیز سفرهای متفاوتی که به نقاط مختلف دنیا داشته اند را ثبت کرده و در قالب سفرنامه نوشته اند. کتابهایی که عموما بعد از سالها با وجود تغییرات گسترده ای که در دنیای بیرون از کتابها وجود دارد، هنوز هم خواندنی هستند. سفرنامه (سفر با حاج سیاح) یکی از این کتابهاست که احسان نوروزی آن را نوشته است. در سفری به اروپا در سال ۲۰۱۰ به همان شهرهایی سفر کرده که «حاج سیاح» سفرنامه نویس ایرانی دوران قاجار در دهه ۱۸۶۰ رفته بود.
یکی دیگر از مسافران هم دوره ای ما رضا پاکروان است که در حرکتی متفاوت تلاتش کرد تا فاصله (نورکاپ)در شمالی ترین نقطه اروپا تا ۱۷۷۰۰ کیلومتر آن طرف تر در کیپ تاون (آفریقای جنوبی) را با دوچرخه رکاب بزند. او در این سفر که نیت خیرخواهانه هم داشته تلاش می کند تا رکوردی را هم به ثبت برساند.
منصور ضابطیان - روزنامه نگار طنز و هنرمند ایرانی است. ضابطیان کتابی با عنوان «مارک و پلو» نوشته که حاوی شرح سفرهایش در قالب مصاحبه و گزارش به کشورهای فرانسه، اسپانیا، لبنان، هندوستان، ایتالیا، اتریش، ارمنستان، کره جنوبی و آمریکاست. مارک دو پلو( مجموعه ای از سفرنامه ها و عکس ها)، برگ اضافی( مجموعه ای از سفرنامه ها و عکس ها)، سباستین(سفرنامه و عکس های کوبا) ، چای نعنا ( سفرنامه و عکس های مراکش) ، موآ ( سفرنامه و عکس های ویتنام) و بی زمستان( سفرنامه و عکس های تاجیکستان ، آذربایجان و گرجستان) از جمله سفرنامه های دیگر منصور ضابطیان هستند که حال و هوای خوبی برای علاقه مندان به سفر دارد.
اما یکی از کتابهای جذاب دیگر در حوزه سفر ( در جستجوی شانگری لا) است. این کتاب شرح پنج سال از زندگی نویسنده درهند و پاکستان و نپال و منطقه کشمیر است که در سال 2012 انجام می شود. سفر او از منطقه کشمیر و دره اسپیتی در هند شروع و در نهایت به نپال ختم می شود. شانگری لا واژه ای سانسکریت و به معنای سرزمین آرامش و سکوت است. در بسیاری از افسانه ها و متون مذهبیِ مردم هیمالیا از شانگری لا یاد شده؛ شهری که برای دفاع از مردمش در برابر حمله ی اهریمن، برای همیشه در گوشه ای از هیمالیا از نظرها پنهان شده است. مهدی فاضل بیگی – نویسنده این کتاب که چند سال بعد از نوشتن در جستجوی شانگری لا در اثر یک بیماری فوت شده ، توصیفات ملموسی از فضا همراه با تصاویر ارائه می دهد که برای مخاطب جذاب است.
شعر
دلا، تا کی همی جویی منی را؟
چه داری دوست هرزه دشمنی را؟
چرا جویی وفا از بی وفایی؟
چه کوبی بیهده سرد آهنی را؟
ایا سوسن بناگوشی ، که داری
به رشک خویشتن هر سوسنی را
یکی زین برزن نا راه برشو
که بر آتش نشانی برزنی را
دل من ارزنی، عشق تو کوهی
چه سایی زیر کوهی ارزنی را؟
ببخشا، ای پسر، بر من ببخشا
مکش در عشق خیره چون منی را
بیا، اینک نگه کن رودکی را
اگر بی جان روان خواهی تنی را
*رودکی
چه بشنویم
جانم باش
آرون افشار خواننده پاپ و آهنگساز ایرانی است که در یکی دو سال اخیر با چند آهنگ طرفداران خود را پیدا کرده است. افشار به طور جدی از سال ۱۳۹۶ وارد عرصه موسیقی شد و اولین ترانه که با آن معروف هم شد ، آهنگ «جانم باش» بود. او اولین کنسرت خود را دیماه ۱۳۹۸ برگزار کرد. او در این سالها قطعاتی را به شکل مجزا منتشر کرده که «پناه عاشقان» و«فتم که فتم» آخرین این قطعات در سال 99 بوده است.
چه بخوانیم
مرگ قسطی
مرگ قسطی دومین رمان لویی فردینان سلین، نویسنده بزرگ فرانسوی است که در سال ۱۹۳۶ منتشر شد. در اولین جمله از کتاب صحبت از تنهایی، فضای سنگین و غمناک به میان می آید که می توان همه آن ها را در کتاب مشاهده کرد. فردینان، شخصیت اصلی کتاب، پزشکی است که از دست بیمارانش ذله شده، به تنگ آمده و به زمین و زمان فحش می دهد. همه شان او را دیوانه می کنند، افراد زبان نفهمی که همیشه همه چیز را باید دوبار برایشان تکرار کرد. افرادی که از حضور پزشک سوءاستفاده می کنند تا سرگرم شوند.
می توان گفت کل کتاب مرگ قسطی تلاش و عجله برای رسیدن به لحظه آرامش و تلاش برای فرار از سراشیبی بدبختی است. در این کتاب، سلین زندگی را تحلیل می کند. می گوید همه انسان ها زندگی می کنند تا بمیرند. گریزی از مرگ نیست و این زمان است که انسان را به مرگ نزدیک می کند. در واقع هر روز که داریم یک نوع قسط است که می پردازیم تا روزی که دیگر چیزی نداریم و مرگ به سراغمان می آید. بنابراین زندگی خود مرگ است که می توانیم قسط های آن را یک جا پرداخت کنیم و خلاص شویم یا می توانیم ذره ذره جان بکنیم تا درنهایت تسلیم مرگ شویم. اما با این حال نوشته های سلین با وجود همه تلخی و گزندگی از طنز قوی ای برخوردار است که خواننده را که سخت غرق در خشونت خود می کند و حتی در اوج بدبختی او را می خنداند. هرچند این خنده بسیار تلخ است.
گفتنی است مهدی سحابی این کتاب را ترجمه و انتشارات مرکز آن را ترجمه کرده است.
چه ببینیم
خط باریک قرمز
یک گروه مجرم نوجوان در یک زندان با کمک چند مربی نمایش تصمیم می گیرند یک نمایش را روی صحنه ببرند و ناگفته های زندگی خود را از این طریق بیان کنند. آنها تصمیم می گیرند که اگر این نمایش موفق بود، به این بهانه و برای اجرا یک روز از زندان خارج شوند، اما عده ای تصمیم به فرار دارند ... هنگامه قاضیانی ، افشین هاشمی ، فرهاد اصلانی و امیر دژاکام بازیگران این فیلم و فرزاد خوشدست کارگران آن است. این فیلم این روزها درحال اکران است می توانید از سایتهای آنلاین فروش فیلم هم آن را ببینید.