نگاهی به شیوه جدید تامین مالی پروژه ها در صنعت پتروشیمی
پشتگرمی جهش سوم به صندوق پروژه
مشعل صنعت پتروشیمی در سال های گذشته با وجود محدودیت های اقتصادی در داخل و گاهی برخی بی مهری ها و تحریم هایی که از دو سال قبل به شکل اختصاصی و مستقیم به خود گرفته به خوبی توانسته است برنامه های تولیدی و توسعه ای خود را در جهش دوم اجرایی کند. در حداقل هشت ماه گذشته هم شیوع ویروس کرونا به شکلی فراگیر بازار ایران و کل جهان را تحت تاثیر قرار داد و در این میان بسیاری از شرکت ها و مجموعه های تولیدی با بحران های مالی قابل توجه رو به رو شدند. با وجود این صنعت پتروشیمی ایران در این سال ها با اتکا به تجربه تحریم و فشارهای مختلف تلاش کرده تا عدم وابستگی خود را در همه زمینه ها گسترش دهد و به همین دلیل در چند سال اخیر و با شدت گرفتن تحریم ها تلاش شده تا استقلال مالی را دنبال کند. هدفی که در شرایط اقتصادی موجود در کشور و اهمیت ایجاد فضای رقابتی در بازار اهمیت فراوانی دارد و در عین حال خیالی راحت را برای کارفرمایان و کارگران و سرمایه گذاران به همراه دارد تا بدانند تحت هر شرایطی پروژه های پیش بینی شده اجرایی و به تولید می رسند.
صندوقی برای استقلال پروژه ها
صنعت نفت و به خصوص صنعت پتروشیمی در این سال ها روش های مختلفی را برای سرمایه گذاری های مستقل و ایجاد زمینه ها و تشویق های مالی تجربه کرده اند که بسیاری از آنها موفق بوده اند و تاکید درباره این سرمایه گذاری ها توجه به ظرفیت های موجود در کشور و بهره بردن از آن است تا طرح هایی که برای جهش دوم و سوم پیش بینی شده اند بدون نگرانی در مسیر توسعه قرار گیرند. یکی از روش های پیش بینی شده و کاربردی برای سرمایه گذاری در پروژه های جهش سوم که صنعت پتروشیمی روی آن حساب باز کرده و این روزها در حال پیگیری اجرایی و نهایی شدن آن است، صندوق پروژه در صنعت پتروشیمی است. صندوق پروژه، به صندوق هایی گفته می شود که از طریق سرمایه گذاری خصوصی یا صندوق های بزرگی که اصطلاحا به آن صندوق در صندوق می گوییم فعالیت می کنند و زیرگروه آن می تواند انواع صندوق ها نظیر صندوق پروژه باشد. به عبارت ساده تر این صندوق ها پتانسیل آن را دارند که بدون ایجاد بدهی، منحصرا به فعالیت و اجرای طرح ها بپردازند. اما نکته اساسی این است که مسیر تامین مالی مورد نظر مبتنی بر بازار سرمایه است.
محوریت صندوق پروژه بازار سرمایه است
عملکرد صندوق پروژه به این نحو است که پس از تعریف و تایید پروژه در صنعت پتروشیمی، سرمایه گذار با توجه به مختصات طرح اقدام به معرفی طرح خود به سازمان بورس و اوراق بهادار کرده و بر مبنای مجوز آن سازمان و اساسنامه و امیدنامه ای که به تایید سازمان بورس خواهد رسید، یونیت های (واحدهای) این صندوق از طریق بازار بورس یا خارج از بورس به خریداران واگذار و معامله می شود. در ادامه زمانی که پروژه تکمیل و بهره برداری شد دارایی ها و تعهدات صندوق به شرکت پروژه منتقل و شرکت پروژه به شرکت سهامی عام تبدیل شده و سهام آن در بورس یا بازار خارج از بورس قابل معامله خواهد شد. بر این اساس دارایی های صندوق پروژه از جمله سهام شرکت پروژه می تواند بین دارندگان واحدهای سرمایه گذاری صندوق تقسیم شده و صندوق تصفیه و منحل خواهد شد. تصفیه و انحلال صندوق پروژه به دو صورت امکان پذیر است. اگر واحدها از ابتدا قابل تبدیل به سهام باشد، واحدها در صورت درخواست مالک آنها، در مرحله بهره برداری از پروژه، تبدیل به سهام همان شرکت که در حال تولید است یا سهام شرکت دیگری که توسط عرضه کننده واحدها در ابتدا اعلام شده است، می شوند. به طور کلی می توان بیان کرد که شاید بهترین نوع تامین مالی از نظر مجری طرح در شرایط فعلی، صندوق های پروژه باشد، زیرا با استفاده از بازار سرمایه این مهم انجام می شود.
یک گوشه امن همزمان با ریسک داخلی و خارجی
اینها در واقع بخشی از توضیحات حسین علیمراد، مدیر سرمایه گذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی است که در حداقل یک سال گذشته به طور جدی پیگیر اجرایی شدن این صندوق برای صنعت پتروشیمی بوده است. او تاکید دارد که در شرایط اقتصادی داخلی و تحریم های بسیار خارجی که تهدیدهای زیادی صنعت ما را تهدید می کند این صندوق ها می توانند ریسک را به حداقل برساند، ضمن آنکه مهم ترین ریسک داخلی مخاطرات مربوط به اجرای پروژه است که با توجه به شرایط فعلی این قابلیت را داشته باشد که در مدت زمان تعریف شده مثلا چهار سال، به مرحله بهره برداری برسد. این موضوع یک اصل مهم در ایجاد صندوق پروژه است و ریسک خارجی هم ایجاد تحریم های بیشتر است. بر اساس این گزارش صنعت پتروشیمی برای طرح های جهش سوم به حدود ۱۲ تا ۱۵ میلیارد یورو با قیمت های امروز نیاز دارد که بخشی از این مبلغ از طریق آورده سرمایه گذاران تامین می شود، اما تلاش صنعت پتروشیمی بر این است که بخش عمده آن از طریق بازار سرمایه و با همین روش صندوق پروژه تامین شود. البته مسئولان صنعت پتروشیمی در این مدت اجرایی شدن و زمینه سازی برای شروع به کار صندوق پروژه را در دستور کار قرار داده اند.
خبرهای خوب در راه است
بهزاد محمدی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در آخرین نشست خبری خود اعلام کرد که تلاش می کنند تا نقدینگی که در بازار سرمایه وجود دارد را به سمت صنعت پتروشیمی جذب کنند. او قبلا اظهار امیدواری کرده بود که این موضوع به زودی به تصویب برسد. محمدی گفته بود که وزیر نفت در وزارت نفت شورای تأمین مالی ایجاد کرده است و بناست از سرمایه های مردمی برای توسعه صنعت استفاده شود. در آخرین پیگیری ها از سوی مسئولان شرکت ملی صنایع پتروشیمی اعلام شده است که سازوکار تشکیل صندوق های سرمایه گذاری پروژه و خصوصی در کنار انواع اوراق و صندوق های ETF برای تأمین مالی طرح های صنعت پتروشیمی در حال نهایی شدن است و در این مدت جلسات متعددی با مدیران نظام بانکی کشور، مدیران عامل شرکت های تأمین سرمایه و مدیریت سرمایه گذاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی برگزار شده است. اگرچه در ماه های گذشته تحولات اقتصادی و تغییرات قیمت ارز نگرانی هایی را برای تولیدکنندگان در همه عرصه ها از جمله صنعت پتروشیمی ایجاد کرده است اما این هماهنگی و هدف مشترک بین شبکه بانکی و صنعت پتروشیمی و ارائه پیشنهادهای قابل توجه برای سرمایه گذاران و حتی مردم و سرمایه های خرد، می تواند نتیجه مطلوبی را به دست آورد. آنچه اهمیت دارد این است که استارت کار برای اجرایی شدن این شیوه های تامین مالی که در ابتدای کار هستند زده شده و حتما در دوره های اولیه اشکالات آنها مشخص و برطرف می شوند. مسئله مهم این است که دولت و صنعت نفت تاکید دارد که عرضه منظم و موزون سهام دولت در بورس به شکل های متنوع به صورت صندوق های قابل معامله (ETF) و چه به صورت مستقیم در اشکال بلوکی و خرد باید ادامه یابد. در واقع تاکید دولت این است که همه روش های لازم برای تسریع و تسهیل ورود شرکت های مختلف به بورس باید اجرایی شود و بر همین اساس در قدم اول مقرر شد صندوق های پروژه برای تأمین مالی طرح های بزرگ از طریق بازار سرمایه مورد حمایت قرار گیرند. حال باید دید که کدام پروژه ها با چه شرایطی از این آزمون سربلند بیرون می آیند و آیا می توان در این شرایط سخت تحریم، بدون حمایت و فشار خارجی، با اطمینان تامین مالی پروژه ها را در داخل کشور انجام داد.