نگاهی به پرونده بومي سازي لوله هاي بدون درز شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب
عبور نفت ایرانی از لوله های ایرانی
سعید سپهری کیان رویکرد خود اتکایی و قطع وابستگی به فناوری های انحصاری و گران قیمت خارجی در تمامی صنایع کشور، به رویکردی محوری در دوره پس از انقلاب اسلامی بدل شده است.
در اين ميان، صنعت نفت نیز به دلیل اینکه پيش از انقلاب اسلامي ايران صنعتی کاملا غربی و وارداتی بود، راهی را در پیش گرفت تا با اعتماد و حمایت از بخش خصوصی و دانش بنیان داخلی، این مسیر را هموار کند. گامی نو با نگاهی نو پدیدار شد تا جایی که امروز بیش از 80 درصد کالای مورد نیاز صنعت نفت به دست توانمند سازندگان داخلی، بومی سازی شده است. در سال های اخیر مطالعه، ساخت و بومی سازی 10 گروه کالایی شامل تجهیزات سرچاهی و تجهیزات رشته تکمیلی درون چاهی، پمپ های درون چاهی و سرچاهی، انواع مته های حفاری (كاجي، الماسه و...)، انواع شیرهای کنترلی، ایمنی و تجهیزات جانبی، انواع لوله ها (لوله های جداری بدون درز از 7 اينچ تا 20 اینچ، جداری درزدار از 20 اینچ تا 30 اینچ، لوله های مغزی CRA، لوله های حفاری و لوله های جریانی بدون درز بالای 6 اینچ) و بتازگی لوله هاي جرياني بدون درز 4 اينچ، الکتروموتورهای ضد انفجار و دور متغیر، ماشین های دوار (توربین، کمپرسور و پمپ های گریز از مرکز)، فولادهای آلیاژی، CRYOGENIC ابزارهای اندازه گیری در حفاری وPIG های هوشمند، در دستور کار صنعت نفت قرار گرفته است. شواهد نشان می دهد، بخش بزرگی از این گروه های کالایی در فازهای تولید انبوه قرارگرفته اند. چنين دستاوردی جز با تلاش مضاعف، تسهیم دانش و حمایت های بی نظیر صنعت نفت از سازندگان توانمند کشورمان ایران محقق نمي شد.
گام های مهم نفت خیز جنوب در مسیر بومی سازی
شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، به عنوان بزرگترین شرکت تولید کننده نفت کشور با حوزه فعاليت گسترده در 5 استان پهناور، کلیدی ترین نقش را در این حوزه ایفا مي كند، به طوری که در سال های اخیر، با هدف پیگیری دستاوردها، یافتن ظرفیت ها و برون سپاری نیازهای کالایی، عنوان نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی خوزستان به نمایشگاه ساخت تجهیزات صنعت نفت و حفاری خوزستان تغییر پیدا کرده و این نه تنها در نام، بلکه در محتوا و خروجی این نمایشگاه، جلوه اي بین المللی داشته است. اهدافی مثل شناخت نیازهای صنعت نفت و انتقال این نیازها به سازندگان داخلی، شناخت امکانات صنایع داخلی برای تامین نیازهای صنعت نفت، صرفه جویی اقتصادی، ایجاد اقتصاد پایدار و جلوگیری از خروج ارز، احيا و گسترش فرهنگ خود اتکایی در میان کارکنان و قطع وابستگی به خارج و تهیه دانش فنی ساخت با رعایت استاندارد مورد قبول و ارتقای کارگاه های کوچک را می توان از اهم اهدافی برشمرد که شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب برای برنامه ساخت داخل خود پیش بینی کرده که در واقع از اواخر سال 1385آغاز شده است، اما در سال های اخیر به سبب تحمیل تحریم-های ظالمانه، رویکردی جدی تر نسبت به این موضوع اتخاذ شده است. در ادامه این گزارش، به یکی از مهمترین اقدام های مناطق نفت خیز جنوب با هدف بومی سازی لوله های جرياني و جداري پرداخته می شود؛ اقدامی که می تواند علاوه بر بی نیاز ساختن صنعت نفت از واردات بخشي از لوله های خارجی، بازار بزرگی را در حوزه اشتغال ایجاد کند.
جان دوباره در بازار کالای ایرانی
اوایل شهریور ماه امسال، جمعی از مدیران ارشد شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب از خط تولید لوله های جریانی در گروه ملی صنعتی فولاد ایران بازدید کردند. بازدیدی امید بخش برای توسعه همکاری ها و سپردن ماموریتی خطیر و در عین حال با ارزش افزوده ای بالا که می تواند به بازار کار و اشتغال منطقه را جانی تازه بخشد و نیاز به لوله های جرياني خارجی را به صفر برساند و بخشي از نياز لوله هاي جداري سايز كوچك را نيز تامين كند.
در این بازدید، مسائل مربوط به قراردادهای ساخت داخل لوله های جداري و جریانی مورد نیاز شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب با حضور معاون مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران در امور تولید، مدیر کل سازمان صمت خوزستان و مدیر عامل گروه ملی صنعتی فولاد ایران در شرکت ملی مناطق نفت خیز بررسی شد. معاون مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران در امور تولید و مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب بر این موضوع تاکید می کردند که پس از حصول اطمینان از کیفیت و زمان بندی دقیق تحویل لوله های مورد نیاز، به منظور حمایت از سازندگان داخلی، پویایی بازار کار و در نهایت تحقق جهش تولید، اين محصولات را حتي اگر به قيمت تاخير در اجراي پروژه ها تأمين شود، از سازندگان داخلي خريداري خواهيم كرد. طی بررسی های انجام شده، در ۵ سال گذشته لوله، شیرآلات و مته های حفاری، بیشترین سهم واردات را در بخش تولید نفت به خود اختصاص داده بودند و این باعث شد که ساخت داخل این سه قلم کالا با حمایت شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب از بخش خصوصی، بویژه بخش فولاد و لوله سازی ها در دستور کار قرار گیرد. در حال حاضر، بخشی از این نیاز برآورده شده و با رسیدن به توافق نهایی با گروه ملی صنعتی فولاد ایران، در آينده نيز بخش عظیمی از نیازهای مناطق نفت خیز جنوب تامين خواهد شد.
سبد کلان خرید لوله های جریانی
تنها در طرح ۲۸ مخزن، حفاری ۲۵۰ حلقه چاه برای سه سال آینده پیش بینی شده و برای هر چاه حداقل ۷ کیلومتر لوله درون چاهی و جریانی مورد نیاز است. در سبد خرید برای سال ۹۹، مناطق نفت خیز جنوب ۱۰ هزار شاخه لوله جریانی ۶ اینچ با رعايت الزام های استاندارد API 5L و پیمانکاران طرح ۲۸ مخزن، ۷۵۰ کیلومتر لوله ۴ و ۶ اینچ API 5L و ۱۱۰۰ کیلومتر لوله ۵ و ۴.۵ اینچ API 5CT درون چاهی را در سبد خرید خود قرارداده است که پس از اتمام سریع مقدمات تضمین کیفیت و زمان بندی تحویل، قراردادهای مربوط به امضا می رسند. بدون شک، بازار تولید خطوط لوله درون چاهی و جریانی، جذاب ترین بازار موجود است. در آینده و در سایر طرح های توسعه میادین که محدود به مناطق نفت خیز جنوب نخواهد بود، اگر تولیدکنندگان عزم لازم را داشته باشند، بزرگترین نرخ اشتغال محقق خواهد شد و شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب قول داده است همانگونه که از سال گذشته تا کنون صبر پیشه ساخته و لوله های خارجی را وارد فرایند تولید نکرده تا محصولات داخلی را مورد استفاده قرار دهد، باز هم به حمایت فنی، مالی و معنوی خود برای حمایت از تولید داخل ادامه خواهد داد. اقدام های مثبت گروه ملی نیز با هدف تضمین کیفیت لوله های تولید شده، قابل توجه است. علاوه بر توسعه تکنولوژی فرا صوت (التراسونیک) در خط تولید لوله ها، اواسط مرداد سال جاری، خط تست لوله های جریانی (هیدرواستاتیک) کارخانه لوله سازی نیز به بهره برداری رسید تا محصول نهایی، از بهترین کیفیت برای استفاده در چاه ها برخوردار باشد. در پایان باید به این نکته اشاره شود که با نگاهی اجمالی به ظرفیت های بزرگ کشورمان، بویژه در بخش سرمایه های انسانی و تعاملی که با هدف دستیابی به پیچیده ترین فناوری های جهان ایجاد شده، ساخت و بومی سازی هر 10 گروه کالای مورد نیاز صنعت نفت در افقی نزدیک قابل مشاهده خواهد بود. شاید در آینده، به جای اینکه ما در حال ترخیص کالاهای وارداتی از گمرک باشیم، آنچه فراتر از نیازهایمان ساخته ایم را برای سایر کشورها صادر کنیم. به حول قوه الهي همواره ثابت کرده ایم و «ما مي توانيم» را به ما «توانستیم» بدل ساخته و به خواسته ها و آرزو های مان جامه عمل پوشانده ایم.