گزارش «مشعل» از فعاليت هاي جديد واحد آموزش شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران در دوران کرونا
پوست اندازی با سامانه های بر خط
سميه راهپيما سيستم آموزش کشور در روزهايي که تمام جهان درگير ويروس کرونا شده، با تغييراتي مواجه بوده است، از اين رو دانش آموزان و دانشجويان ديگر نمي توانند پشت ميز کلاس هاي درس حاضر شوند يا جلسات و سمينارهايي که از سوي سازمان ها و شرکت هاي مختلف تشکيل مي شد نيز تغيير ماهيت داده است، به گونه اي که براي رعايت فاصله گذاري اجتماعي و کاهش شيوع ويروس کرونا آموزش از راه دور در دستور کار سازمان هاي مختلف قرار گرفته است. شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران نيز از اين قاعده مستثنا نيست و با ايجاد سامانه بر خط توانسته مشکلات آموزشي را بر طرف کند. اين سامانه براي نخستين بار در سطح صنعت نفت به کار گرفته شده و در شبکه اينترانت شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران و به صورت کاملا امن و در محيطي تحت حمايت سيستم هاي فاوا و حفاوا درحال اجراست.
در اين باره محمدرضا مهديزاده، رئيس آموزش مرکزي شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران مي گويد: «مديرعامل شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران به منظور حمايت از اين سيستم، ارائه يک کلاس درس برخط را به صورت افتخاري به عهده گرفتند و رسما سامانه برخط را افتتاح کردند.»
سيدکمال علوي، معاون مدير در تجهيز و توسعه منابع انساني شرکت ملي پالايش و پخش نيز مي گويد: «دستاورد آموزش برخط در کنار سامانه آفلاين آموزش هاي از راه دورDistance learning، نياز به برگزاري دوره هاي حضوري را در ايام فاصله گذاري اجتماعيSocial distance به حداقل رسانده است. براي رعايت نکات امنيتي در اين بخش، فعلا آموزش برخط در فضاي اينترانت (شبکه داخلي) انجام مي شود. بايد گفت که تمام اپليکيشن ها براي کار روي اينترنت طراحي شده اند؛ اما از آنجا که مقررات سختي براي کار در اينترنت داريم، بايد در فضاهاي امن تر اين کار را ارائه کنيم؛ زيرا امنيت سايبري در فضاي اينترنت الزامي است. برنامه کوتاه مدت را در فضاي امن داخلي شروع کرديم و اميدواريم به سمت فضاي اينترنت گام برداريم؛ زيرا در اين فضا برخي محدوديت ها برداشته مي شود و شعار هر کسي( Anyone) در هر جايي (Anywhere ) مي تواند از آموزش برخط استفاده کند، محقق مي شود.»
عضويت کارکنان در سامانه «جام»
به گفته او «شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران، سامانه اي با عنوان« جام » در اختيار دارد که تمام کارکنان صنعت پالايش و پخش عضو اين سامانه بوده و مي توانند وارد سامانه شوند و پس از ورود، دو نوع کلاس را انتخاب کنند که يکي از آنها به صورت ضبط شده( Offline) است و محتواي ديده شده در آن وجود دارد و ديگري کلاس هايي است که وقت و زمان خاصي براي آن تعيين شده و به صورت زنده و بر خط همانند کلاس حضوري، درس ارائه مي شود. سعي کرده ايم دوره هاي آموزش بر خط، بر اساس نيازهاي روز باشد، به عنوان مثال، موضوع بيماري کوويد 19 نو ظهور است و هنوز درباره آن بسته هاي آموزشي ضبط شده نداريم، بنابراين برنامه را بايد حول محور متخصص و مدرس تهيه کنيم. براي برگزاري اين کلاس، از يکي از متخصصان حوزه بهداشت و درمان صنعت نفت دعوت و کلاس مجازي زنده با عنوان همه چيز در مورد کرونا برگزار شد. همانطور که مي دانيد بتازگي هيجان زيادي در بورس ايجاد شده، از اين رو لازم بود يک آگاهي عمومي ايجاد شود، بنابراين کلاس بر خط « آنچه بايد در مورد بورس بدانيم؟» اجرا شد که بيش از 250 شرکت کننده داشت.»
افزايش 5 برابري حضور در کلاس مجازي
علوي در پاسخ به اين سوال که براي مناطق دور افتاده صنعت پالايش و پخش که دسترسي به فضاي اينترنت سخت است، چه کار کرده ايد؟ مي گويد: « اين گروه از کارکنان مي توانند از آموزش در فضاي اينترانت استفاده کنند، اکنون به نقطه اي رسيده ايم که سيستم آموزش مجازي آنلاين، جاي خود را ميان مخاطبان پيدا کرده و در کلاس ها از تمامي مناطق و نواحي شرکت کننده در کلاس مجازي حضور داشته اند.»
او با بيان اينکه کلاس هاي برخط، جاي خود را در آموزش کارکنان باز کرده است، ادامه مي دهد: «پيش بيني مي کرديم در کلاس هاي برخط 60 تا 70 نفر شرکت کننده داشته باشيم؛ اما با حضور 250 تا 300 نفري مواجه هستيم و اين موضوع نشان از آن دارد که موضوعات انتخاب شده توانسته توجه مخاطبان را جلب کند و آنها را پاي کلاس هاي آنلاين بياورد. مي توان گفت که آموزش در حال پوست اندازي است.»
اگر بخواهيم به پيشينه آموزش صنعتي در کشور نگاهي گذرا داشته باشيم، بايد گفت که آموزش از آموزشگاه هاي فني و حرفه اي صنعت نفت در جنوب کشور «پالايشگاه آبادان و مناطق نفت خيز جنوب»که اکنون به صورت موزه در آمده است، شکل گرفت. آموزش در صنعت نفت سابقه اي ديرينه دارد. علوي مي گويد: «روش هاي آموزش نيز در اين صد و اندي سال اخير تحول داشته است، با ظهور فناوري هاي اطلاعاتي در دنياي ديجيتال، آموزش از اين موضوع نيز استفاده کرده و آنچه اکنون و در زمان شيوع ويروس کرونا باعث نگراني شده، اين است که اگر نتوانيم کلاس حضوري داشته باشيم، بايد چه کار کنيم. براي رفع اين نگراني دو شيوه پيشنهاد مي شود، يکي از اين روش ها آموزش آفلاين است که نقاط ضعفي دارد و ديگري آموزش برخط يا آنلاين است که از يک استاد در آن استفاده مي کنيم تا با گويش و کلام خود اطلاع رساني کند. در شرايط کنوني که با ويروس کرونا درگير هستيم نيز آموزش از راه دور، يکي از معيارهاي مهم در امر توسعه منابع انساني به شمار مي رود.» اکنون آموزش مجازي به نقطه اي رسيده که از کلاس هاي حضوري فراگير تر شده است؛ زيرا مي توان بدون واسطه در سطح جهان در هر کلاس مجازي شرکت کرد. انتقادهايي که به آموزش مجازي وارد مي شد، يکي پس از ديگري در حال حل شدن است، به عنوان مثال مي گفتند که در آموزش مجازي، کسي چيزي ياد نمي گيرد؛ چون ديالوگ برقرار نمي شود، يک نفر متکلم وحده و فراگير هم محکوم به شنيدن است. در سيستم جديد راه اندازي شده فراگير اين امکان را دارد که از دوربين، ميکروفن صفحه کار يا white board و Chat box استفاده کند تا علاوه بر گفت و گو با استاد با همکلاسان مجازي ارتباط و تعامل داشته باشد. او در اين زمينه مي گويد: «هر دوره آموزشي آنلاين و زنده نمي تواند بيشتر از سه ساعت در روز برگزار شود؛ زيرا تحمل بيش از اين مدت زمان را ندارد. زمان هر بخش حدود يک ساعت تا سه ساعت است. مي توان برنامه و سرفصل هاي روز آموزشي را از منبع دست اول اطلاعات ارائه کرد. مزيت مهم کلاس هاي برخط قابليت ضبط و نگهداري براي آن عده اي است که به دليل مشکلات، به زمان زنده کلاس نمي رسند يا دوست دارند مطالب را يک يا چند بار بازبيني کنند. محدوديت اين است که سرمايه گذاري در اين موضوع کم انجام شده و اکنون ما در صف دريافت بودجه براي توسعه زير ساخت هستيم. تمام کارکنان بايد به گوشي، ميکروفن و وب کم مجهز شوند و نياز است حداقل يک استوديوي کوچک براي افزايش کيفيت کار استاد تجهيز کنيم و براي کار در محيط هاي بين المللي، نيازهاي نرم و سخت افزاري فناوري اطلاعات و مخابراتي داريم.»
آموزش 100 درصدي بر خط
محمدرضا مهديزاده، رئيس آموزش شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران نيز مي گويد: «براي ايجاد سامانه برخط، بسترهاي لازم ايجاد و نرم افزار لازم خريداري شده و به مرحله اجرا در آمده است. تا کنون حدود 5 وبينار زنده برگزار کرده ايم.»
به گفته او، «جهشي که آموزش الکترونيک در دوران کرونا داشت، بسيار چشمگير بود؛ اما بايد ديد که چقدر تاب مي آورد. تا قبل از شيوع اين بيماري، جلسات آنلاين برگزار نکرده بوديم و قصد داشتيم تا سال 1400، 15تا 25 درصد آموزش ها به سمت برخط برود، اما در ارديبهشت امسال 100 درصد آموزش مجازي را در پرونده آموزش شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران ثبت کرديم که البته اين درصد پايدار نيست و با کاهش اين بيماري در ماه هاي آينده تغيير خواهد کرد. تقويم آموزش سال 1399 را آماده کرده ايم و همزمان با اعلام رفع محدوديت، کلاس هاي حضوري را هم آغاز خواهيم کرد.» مهديزاده با بيان اينکه آموزش را مي توان به سه بخش تقسيم کرد که شامل کلاس محور، غير الکترونيک و از راه دور و آموزش آنلاين يا برخط مي شود، ادامه مي دهد: «تا سال گذشته روي دو بخش نخست خيلي کار کرديم؛ اما با آمدن ويروس کرونا که در بهمن و اسفند سال گذشته بيشتر اداره ها تعطيل بودند ما تعطيل نبوديم و در حوزه آموزش آفلاين در مراحل پاياني سال 1398 فعال تر بوديم. در نوروز نيز ويژه نامه اي تنظيم کرديم تا در اوقات فراغت همکاران، برخي نکات را آموزش دهيم.»
سامانه آموزش برخط شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران با حضور و تدريس مديرعامل اين شرکت و ارائه درس «مديريت ادعا در پروژه هاي مهندسي» در تاريخ 28 ارديبهشت امسال افتتاح شد. اين دستاورد آموزشي در کنار سامانه آفلاين آموزش هاي از راه دور، نياز به برگزاري دوره هاي حضوري را در ايام فاصله گذاري اجتماعي به حداقل رسانده و اميد است با تجهيز کارگاه ها به سيستم هاي الکترونيکي، تصويربرداري و صدابرداري، دوره هاي بيشتري در اين سامانه اجرا شود. دو مزيت عمده سيستم هاي فراگير آنلاين، عدالت در دسترسي همه کارکنان به آنها و کاهش هزينه هاي آموزشي است و دو محور قابل بهبود آنها، نبود قوانين حامي براي حق مالکيت اثر و سرمايه گذاري اوليه است.