کشف يک ميدان گازي جديد در استان فارس
ارم، بهشت گازی ایران در اعماق زمین
مشعل: نام «ارم» که تا پيش از اين با سردر باغي تاريخي در شمال غربي شيراز شهره بود؛ حالا با نام يک ميدان گازي در جنوب اين استان با حجم ذخايري قابل توجه، نگاه ها را به خود جلب کرده است؛ ميدان گازي ارم باغي پنهان در اعماق زمين. اين ميدان گازي که شرکت ملي نفت ايران هفته گذشته از آن رونمايي کرد، با حجم درجا 19 تريليون فوت مکعب (540 ميليارد مترمکعب) که 13 تريليون فوت مکعب آن قابل برداشت است، معادل يک فاز ميدان گازي پارس جنوبي است که طبق اعلام معاون توسعه و مهندسي شرکت ملي نفت ايران عايدي آن 40 ميليارد دلار خواهد بود. رضا دهقان که خبر کشف ميدان گازي جديد را اعلام کرد، گفت: امروز مي توانيم با اطمينان بگوييم که در انجام فعاليت هاي اکتشافي به خودکفايي کامل رسيده ايم.
اگر بخواهيم از ارزش ميدان گازي ارم بدانيم، تنها در يک مقايسه ساده به ميزان 16 سال مصرف گاز پايتخت، ذخاير گاز طبيعي در خود نهان دارد و به عنوان صد و سي و سومين ميدان گازي ايران به ثبت رسيده است که 6 درصد به ذخاير گازي کشور اضافه خواهد کرد. اين ميزان معادل 11 درصد مصرف گاز کشور و مصرف يک سال اتريش، مجارستان و روماني است.
بايد بدانيم که 75 درصد ذخاير گازي و 20 درصد کل ذخاير نفتي کشور پس از پيروزي انقلاب اسلامي کشف شده و امروز ايران با حدود 159 ميليارد بشکه ذخاير هيدروکربور مايع قابل استحصال در رتبه چهارم دنيا و با حدود 34 هزار ميليارد مترمکعب ذخاير گاز قابل استحصال در رتبه دوم دنيا قرار دارد و در مجموع با در نظر گرفتن کل ذخاير هيدروکربوري، در رتبه اول دنيا قرار گرفته است.
موقعيت جغرافيايي
ميدان گازي ارم در فاصله 200 کيلومتري جنوب شيراز، 60 کيلومتري شمال عسلويه و 25 کيلومتري جنوب باختري شهرستان خنج قرار دارد و از اثبات يکپارچه بودن دو تاقديس دنگ و باغون که در سازندهاي کنگان و دالان بالايي با يکديگر مرتبط بوده و مخزن گازي يکپارچه اي به طول 50 کيلومتر و پهناي ميانگين 5 کيلومتر را به وجود آورده، تشکيل شده است.
روند اکتشاف
پس از چند سال تلاش کارشناسان مديريت اکتشاف نفت، احتمال وجود ذخاير غني هيدروکربوري در ناحيه ارم تاييد شد و به منظور شناخت دقيق تر و ارزيابي هاي فني، پروژه هاي لرزه نگاري و ثقل و مغناطيس سنجي در اين ناحيه اجرا و سرانجام محل چاه علامت گذاري شد. به دنبال آن، عمليات ساخت جاده دسترسي به طول 6 کيلومتر و احداث سلر و محوطه چاه اجرا و سپس عمليات حفاري در تير سال 97 آغاز شد.
حفاري پس از 9 ماه با عبور از لايه هاي رسوبي مشتمل بر سنگ آهک، دولوميت، شيل، مارن، گچ و ماسه سنگ در عمق 4632 متري پايان يافت و پس از دريافت و تفسير نمودارهاي پتروفيزيکي و انجام لايه آزمايي، وجود گاز طبيعي در سازندهاي مخزني کنگان و دالان در ميدان ارم اثبات شد. بر اساس محاسبات صورت گرفته، حجم گاز درجاي اين مخازن بالغ بر 19 هزار ميليارد فوت مکعب است که بيش از 13 هزار ميليارد فوت مکعب آن قابل استحصال است. نتايج آزمايش ها نشان مي دهد که سيال مخزن کنگان و دالان بالايي حاوي گاز ميعاني با درجهAPI 49 و ميزان سولفيد هيدروژن در گاز برابر800 PPM و افق دالان پاييني داراي گاز ميعاني سبک و شيرين با درجه API معادل 50 و ميزان سولفيد هيدروژن در گاز برابر 45 PPM است که مرغوبيت اين گاز را نشان مي دهد. همجواري ميدان ارم با ميدان هاي گازي شانول و هما در نزديکي پالايشگاه گاز پارسيان و وجود زيرساخت هاي مناسب سبب مي شود توسعه اين ميدان گازي براي جبران افت توليد اين ميدان و تامين خوراک پايدار پالايشگاه گازي پارسيان مورد توجه قرار گيرد. معاون توسعه و مهندسي شرکت ملي نفت ايران که خبر کشف ميدان گازي جديدي با نام «ارم» را در جنوب استان فارس اعلام کرد، گفت: امروز مي توانيم با اطمينان بگوييم که در انجام فعاليت هاي اکتشافي به خودکفايي کامل رسيده ايم.
رضا دهقان توضيح داد: چاه اکتشافي اين ميدان را شرکت ملي حفاري ايران حفر کرد. اين حفاري تابستان پارسال آغاز شد و بيش از 9 ماه به طول انجاميد و پس از پردازش اطلاعات، امروز با اطمينان مي توانيم بگوييم که اين ميدان 19 هزار ميليارد فوت مکعب (19 تريليون فوت مکعب يا 540 ميليارد مترمکعب) ذخيره گاز درجا دارد که 13 هزار ميليارد فوت مکعب آن قابل برداشت است. همچنين ذخيره درجاي ميعانات گازي اين ميدان 385 ميليون بشکه برآورد مي شود.
ذخيره گاز مرغوب و شيرين
دهقان گازميدان ارم را مرغوب و شيرين توصيف کرد و با بيان اينکه ضخامت لايه گازي ارم حدود 400 متر است و اين ضخامت بالايي براي يک مخزن گازي به شمار مي رود، افزود: يک محاسبه اقتصادي نشان مي دهد که بيش از 40 ميليارد دلار عايدات حاصل از گاز و ميعانات گازي اين ميدان خواهد بود.
وي ادامه داد: متاسفانه يا خوشبختانه چون ميدان پارس جنوبي را به عنوان بزرگترين ميدان گازي جهان در اختيار داريم، کشف هاي ديگر خيلي به چشم نمي آيد، در حالي که اگر اين کشف در کشورهاي ديگر صورت گيرد، بسيار جدي گرفته مي شود. به گفته او، بخشي از اين اعداد پيش تر در قالب کشف ميدان باغون اعلام شده بود و حالا مشخص شده که باغون هم بخشي از ميدان ارم است.
وي اظهار کرد: در جنوب استان فارس، زيرساخت هاي مناسبي وجود دارد که با تکيه بر آن، مي توان اين گاز را به راحتي فراورش و خوراک خوبي براي پالايشگاه گاز پارسيان تهيه کرد که در اين باره، شرکت ملي نفت ايران، در آينده تصميم گيري مي کند.
دهقان گفت: کشف اين ميدان بزرگ را به ملت ايران و مجموعه شرکت ملي نفت ايران تبريک عرض مي کنم و به نمايندگي از شرکت ملي نفت ايران قول مي دهم اين تلاش ها پايدار بماند و دوباره شادي را به ملت عزيزمان تقديم کنيم.او با بيان اينکه اکتشاف به عنوان نخستين حلقه زنجيره توليد ارزش نفت و گاز حائز اهميت است، افزود: خوشبختانه نه تنها در بخش اکتشاف، بلکه در بخش توسعه نيز به توان داخل تکيه کرده ايم که مصداق بارز آن، اجراي طرح نگهداشت و افزايش توان توليد نفت و همچنين اجراي پروژه راهبردي انتقال نفت خام گوره به جاسک با بهره مندي از ظرفيت هاي پيمانکاران ايراني است.
منابع کشف نشده در کشور فراوان است و با اتکا به توان داخلي، کشف منابع هيدروکربوري ادامه دارد.