نقشی که ماماهای مناطق شانزده گانه سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت در سلامت مادران و نوزادان می آفرینند
همراهی از مرحله صفر زندگی
مشعل| بهداشت و درمان صنعت نفت، همسو با برنامه های سراسری افزایش جمعیت، گام های مؤثری در جهت تشویق به فرزندآوری، حمایت و پایش سلامت مادران باردار و تولد نوزادان سالم برداشته است تا آنجا که مراکز درمانی صنعت نفت سراسر کشور، عنوان «دوستدار مادر و کودک» لقب گرفته اند. در کسب این افتخارها نباید از نقش بی بدیل افرادی با عنوان ماما غافل ماند؛ فرشتگانی که نقش حیاتی را در حفظ سلامت مادران، نوزادان و خانواده ها در دشوارترین شرایط ایفا می کنند تا آنجا که به گفته مونا دلپریش، مسئول مامایی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، به واسطه این نقش آفرینی ها، در کارنامه کاری مناطق شانزده گانه این سازمان، در سال 1403یک هزار و 785 تولد در ثبت شد که از روند رو به رشد نسبت به سال قبل از آن حکایت دارد. وی در گفت وگو با خبرنگار «مشعل» به جزئیات بیشتری از فعالیت حوزه مامایی بهداشت و درمان صنعت نفت پرداخته است که در ادامه می آید.
روزهای دومین ماه از فصل بهار، با مناسبت های مهمی در حوزه بهداشت و سلامت گره خورده است که از آن جمله می توان به روز جهانی ماما اشاره کرد. این رخداد، از سوی کنفدراسیون بین المللی مامایی با هدف افزایش آگاهی، قدردانی، بازاندیشی در نقش و تأکید بر تأثیر ماما در کاهش مرگ ومیر مادر و نوزاد، انتخاب و هر ساله با شعار مشخصی برگزار می شود. «ماماها، نقشی ضروری و حیاتی در هر بحران»، شعاری است برای روز جهانی ماما که امسال اعلام شده است تا از سویی اهمیت حضور افراد شاغل در این حرفه را در شرایط بحرانی مثل بلایای طبیعی، جنگ و تغییرات اقلیمی و از دیگر سو، نقش حیاتی آنان را برای حفظ سلامت مادران، نوزادان و خانواده ها در دشوارترین موقعیت ها یادآوری کند.
خدمات متنوع مامایی
بحران ها به طور نامتناسبی بر زنان و دختران خانواده ها تأثیر می گذارند و آنها را در معرض خطراتی مانند عوارض بارداری قرار می دهد، درحالی که دسترسی آنها به خدمات ضروری بهداشتی نیز محدود می شود. این ماماها هستند که با حداقل منابع و تجهیزات، تولدهای ایمن و مراقبت های دوران بارداری و پس از زایمان را در شرایط بحران فراهم می کنند.
آنها کسانی هستند که خدمات فرزندآوری، سلامت باروری و مراقبت های جامع پیشگیری از سقط را ارائه می دهند، از مادران شیرده حمایت می کنند و اطمینان می دهند که نوزادان تغذیه ای ایمن، سالم و قابل اعتماد دریافت می کنند؛ همچنین به جامعه آسیب دیده آموزش می دهند و آنها را به دانش و ابزارهای لازم برای ایمن و سالم ماندن در زمان بحران مجهز می کنند. اینها نمونه فعالیت هایی است که مونا دلپریش، مسئول مامایی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت در گفت وگو با خبرنگار «مشعل» به آن اشاره دارد.
وی با اشاره به فعالیت 60 مامای فعال در مناطق شانزده گانه بهداشت و درمان صنعت نفت می گوید: حوزه وظایف و فعالیت ماماهای صنعت نفت، خدمت رسانی به مادران باردار در قبل، حین و بعد از بارداری در زایشگاه و مراقبت از زنان، دختران نوجوان و کودکان در کلینیک هاست.
ثبت 1785 تولد در یک سال
وی با بیان اینکه از سال ۱۳۸۷ در خدمت بهداشت و درمان و جمعیت تحت پوشش صنعت نفت بوده و کار خود را از بخش زنان و زایمان بیمارستان نفت تهران شروع کرده و هم اکنون نیز مامای سلامت خانواده سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت است، ادامه می دهد: در سال ۱۴۰۳ یک هزار و ۷۸۵ تولد ثبت شده است و در حال حاضر نیز ۵۸۹ مادر باردار در سراسر مناطق شانزده گانه تحت مراقبت هستند.
به گفته دلپریش، شیوع کرونا و استرس های ناشی از آن، باعث شد اقدام به باروری در بسیاری از خانواده ها به شدت کاهش یابد، اما خوشبختانه بعد از عادی شدن وضعیت، با توجه به قانون کشوری مبنی بر ترویج باروری و زایمان طبیعی در همه مراکز درمانی، تلاش شده است با اجرای برنامه عملیاتی تیم بهداشت و خانواده و با برگزاری دوره های آموزشی در بیمارستان های صنعت نفت، خانواده ها به سمت روند روبه رشد فرزندآوری سوق داده شوند تا سرآغازی برای سلامت و آینده ای سرآمد داشته باشیم. مسئول مامایی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت ادامه می دهد: به همین منظور ارائه خدمات و آموزش ها از مرحله پیش بارداری شروع می شود و پایش ها تا بعد از تولد ادامه خواهد داشت؛ در حقیقت برنامه عملیاتی از مرحله صفر زندگی شروع می شود و تا زمان سالمندی مادران ادامه می یابد.
زایمان طبیعی در اولویت
دلپریش با تأکید بر اینکه بیمارستان های صنعت نفت بیمارستان دوستدار مادر و کودک هستند، یادآور می شود: با توجه به اینکه عوارض انجام عمل سزارین در سراسر جهان شناخته شده است، بهداشت و درمان صنعت نفت هم تلاش دارد مادران باردار را به زایمان طبیعی تشویق کند، مگر در شرایط خاص اورژانسی که مجبور به سزارین شوند. برای این کار، رژیم غذایی سالم و ورزش های متناسب برای مادران باردار توسط ماماها توصیه می شود تا زایمانی طبیعی با کمترین درد را داشته باشند. این مسئول، با اشاره به ارائه بسته خدمات دوران پس از زایمان، می گوید: غربالگری نوزاد و پایش اولیه قد، وزن و زردی نوزاد در ۳ تا ۵ روزگی انجام می شود که مادران می توانند به مراکز درمانگاهی مراجعه و این بررسی انجام شود. مراحل بعدی هم در ۱۰ و ۱۵ روزگی نوزاد همراه با آزمایش های کامل مادر انجام می شود و تمامی واکسیناسیون ها هم در این مراکز انجام می گیرد. آموزش شیردهی در اتاق شیردهی مخصوص مادر و کودک واحد زنان و زایمان هم از جمله برنامه های عملیاتی است که از سوی ماماها انجام می شود.
پوشش 100 درصدی خدمات درمانی ناباروری
مسئول مامایی سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت درباره خدمات ناباروری در مراکز درمانی صنعت نفت هم این گونه توضیح می دهد: انجام تمام آزمایش ها، معاینات و مراقبت ها در مورد زنان تحت پوشش انجام می شود و در صورت محرز شدن ناباروری، صنعت نفت این خانواده ها را به مراکز برتر نازایی در سطح کشور ارجاع داده و تمامی هزینه ها را پرداخت می کند. در واقع تمامی مراحل باروری در این مراکز برای خانواده های تحت پوشش نفت رایگان انجام می شود.
کمبود ماما در مناطق
دلپریش در بخشی دیگر از این گفت وگو، با اشاره به اینکه در استاندارد جهانی، یک ماما برای هر ۵هزار نفر در نظر گرفته می شود، می گوید: در تمام مناطق شانزده گانه بهداشت و درمان صنعت نفت، تنها ۶۰ ماما در حال ارائه خدمت هستند و این کمبود ماما تقاضای جذب نیرو را دوچندان کرده است تا بهتر به کارها رسیدگی شود. کادر درمان هر قدر شرایط ذهنی و جسمی مساعدتری داشته باشد، می تواند خدمات بهتری ارائه دهد. کمبود نیرو باعث می شود انجام همزمان پایش کودک، آزمایش های کامل مادر باردار و دیگر موارد سخت و تعداد مراجعه کنندگان و مدت زمان انتظار برای رسیدگی، افزایش یابد. امیدواریم درباره این مشکلات هم چاره اندیشی شود.