در دولت چهاردهم و با توجه به اولویت گذاری که وزارت نفت در موضوع ناترازی انرژی در دستور کار قرار داده، متنوع سازی سبد سوخت خودروهای عمومی و شخصی نیز در دستور کار جدی قرار گرفته است. محمدصادق عظیمی فر، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران با تاکید بر ضرورت متنوع سازی سبد سوخت اظهار کرد: در دولت چهاردهم با چند طرح پالایشی مانند طرح ایزومریزاسیون پالایشگاه شیراز، واحد هیدروکراکر پالایشگاه آبادان و اصلاحات فرایندی در پالایشگاه ها، ۱۰ میلیون لیتر به تولید بنزین و ۱۱ میلیون لیتر به تولید نفت گاز کشور افزوده شد، اما با افزایش تولید، مشکل ناترازی درسوخت مایع حل نمی شود.
وی با بیان اینکه یکی از دلایل افزایش مصرف بنزین در این سال ها، کاهش مصرف سوخت های جایگزین مانند سی ان جی بوده است، افزود: سال گذشته میانگین مصرف سی ان جی در کشور روزانه ۲۲ میلیون مترمکعب بوده که این رقم امسال به ۱۸ میلیون متر مکعب در روز رسیده است. در واقع ۴ میلیون لیتر از مصرف بنزین کشور که امسال افزایش داشته، ناشی از کاهش مصرف سی ان جی بوده است؛ بنابراین باید سوخت های جایگزینی مانند سی ان جی و ال پی جی را توسعه دهیم و زیر ساخت های آن را نیز فراهم کرده ایم.
مصرف سوخت خودروهای فرسوده3 برابر میانگین جهانی
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران با اشاره به استفاده از ال پی جی در سبد سوخت حمل ونقل کشور بیان کرد: بخش قابل توجهی از سبد سوخت حمل و نقل کشورهای همسایه، ال پی جی است و براساس محاسبه های اقتصادی اگر بتوانیم تنها ۳ میلیون تن از ال پی جی را که سوختی مازاد در کشور است و به کشورهای دیگر صادر می شود، جایگزین بنزین کنیم، سالانه منابع مالی قابل توجهی ذخیره می شود که تحولی بزرگ در ذخیره منابع مالی کشور و جلوگیری از ناترازی به همراه دارد.
عظیمی فر با بیان اینکه سالانه رقم قابل توجهی از منابع ملی صرف واردات بنزین می شود، یادآور شد: شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران و وزارت صنعت، معدن و تجارت با دیدگاه راهبردی در حوزه مدیریت مصرف سوخت و با همکاری یکدیگر در زمینه نوسازی ناوگان حمل و نقل، افزایش استاندارد تولید خودروهای داخلی و متنوع سازی سبد سوخت می توانند نقش مؤثری برای مقابله با ناترازی سوخت در دولت چهاردهم داشته باشند.
وی از آغاز سیاست گذاری های مؤثر برای متنوع سازی سبد سوخت کشور گفت و افزود: بر اساس پیش بینی تا پایان سال ۱۴۰۳ به طور میانگین ۷۱ درصد فراورده های نفتی (حدود ۱۸۵ میلیون لیتر) در بخش حمل ونقل مصرف می شود و رشد سالانه مصرف فراورده در بخش حمل ونقل حدود ۷ درصد است؛ باید گفت که ۵۳ درصد ناوگان خودرویی کشور فرسوده است و مصرف سوخت این خودروهای فرسوده حدود دو تا سه برابر میانگین مصرف جهانی است.
مصرف سی ان جی نصف شده است
معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران با تأکید بر اینکه در سبد سوخت مصرفی بخش حمل ونقل به تنوع سبد سوخت به خوبی توجه نشده است، یادآور شد: سال ۱۳۹۹ سند تأمین انرژی بخش حمل ونقل در افق ۱۴۲۰ از سوی شورای عالی انرژی کشور تدوین و تصویب شد و بر اساس این سند، سهم سی ان جی در سبد سوخت بخش حمل ونقل در افق ۱۴۲۰ باید به ۲۳ درصد برسد. متأسفانه سهم سی ان جی از ۲۳ میلیون مترمکعب با سهم ۱۲ درصدی در ۶ ماه ۱۴۰۰ به حدود ۱۹ میلیون مترمکعب با سهم ۶. ۵ درصدی در ۶ ماه ۱۴۰۳ کاهش یافته است.
عظیمی فر با اشاره به اینکه کاهش توجه به مقوله سی ان جی از عوامل مهم کاهش مصرف سی ان جی در سبد سوخت کشور است، تصریح کرد: خوشبختانه امروز با سیاست گذاری های مؤثر این مهم میسر شده است تا مواردی مانند فعال کردن طرح رایگان دوگانه سوز کردن خودروهای عمومی، بهره برداری از جایگاه های جدید و ساخت ۱۰۰ جایگاه جدید سی ان جی در کشور را آغاز کنیم.
وی با اشاره به موضوع اضافه شدن سوخت زیستی بایواتانول به سبد سوخت کشور گفت: خوشبختانه طرح تولید بایواتانول زاگرس در استان کرمانشاه به بهره برداری رسیده است و هم اکنون در مرحله تست محصول قرار دارد. همچنین با اجرای بایواتانول شرکت سوخت سبز زاگرس (ایدرو) روزانه ۲۰۰ هزار لیتر در روز اتانول به جای محصولات شیمیایی برای اکتان افزایی بنزین استفاده می شود.
عظیمی فر با تأکید بر اینکه این طرح، طرحی زیست محیطی است که به بحث متنوع سازی سبد سوخت کمک می کند و اثرات قابل توجهی روی بهبود کیفیت هوا از منظر بهبود سوخت خواهد داشت، افزود: امیدواریم هدف گذاری قانون برنامه هفتم توسعه کشور برای اسقاط ۵۰۰ هزار ناوگان فرسوده در کشور محقق شود و راندمان خودروهای تولیدی داخل نیز در دستور کار قرار گیرد.
هر ۱۸۰۰ خودرو یک جایگاه سی ان جی
با توجه به پیگیری های شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران درچند ماه شروع به کار دولت چهاردهم، طرح هایی از جمله بهره برداری همزمان از 12 جایگاه عرضه سی ان جی با هدف متنوع سازی سبدسوخت در استان های آذربایجان شرقی، کرمان، اصفهان، لرستان، خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان آغاز شد.
پس از دو دهه تلاش برای توسعه سی ان جی در شهرهای بزرگ، در حال حاضر ۲ هزار و ۶۰۰ جایگاه در کل کشور فعال است که با احتساب تعداد تقریبی ۴. ۴ میلیون خودروی گازسوز در کشور، می توان گفت که به ازای هر ۱۸۰۰ خودرو یک جایگاه وجود دارد.
بر اساس آمار در حال حاضر سهم سی ان جی در کل کشور کمتر از 5. 2 درصد از کل مصرف گاز طبیعی است و حدود 5. 14 درصد از کل مصرف بخش حمل ونقل سبک کشور با بیش از ۱۹ میلیون مترمکعب در روز، به سی ان جی اختصاص دارد.
با سرمایه گذاری های جدید در این حوزه می توان امیدوار بود که این سهم در حداقل دو سال آینده تغییراتی چشمگیر داشته باشد و مصرف کنندگان بیشتری را به سمت این سوخت سوق دهد وحجم بیشتری از مصرف سرانه بنزین کشور کاسته شود و سبد سوخت به تعادل نسبی برسد. در کنار اقدام های وزارت نفت برای افزایش تعداد جایگاه های های عرضه سی ان جی، تولید خودروهای دوگانه سوز و افزایش تمایل مردم به استفاده از این خودروها نیز اهمیت دارد. قرار است در ابتدای سال 1404 قرارداد تولید ۴۵ هزار دستگاه خودروی تاکسی و وانت دوگانه سوز با شرکت ایران خودرو و ۳۰ هزار دستگاه خودروی تاکسی و وانت بار دوگانه سوز با شرکت زامیاد به ارزش ۴۵ میلیون دلار امضا شود.
احداث جایگاه های ال پی جی در نزدیکی پالایشگاه ها
یکی دیگر از سوخت های جایگزین که می بایست در سال های گذشته به عنوان جایگزین در چرخه مصرف سوخت قرار می گرفت، ال پی جی است.
در برنامه های توسعه، اضافه شدن ال پی جی به سبد سوخت کشور مورد تاکید قرار گرفته بود، اما جز برخی اقدام های پراکنده، تغییری در روند مصرف این مدل از سوخت را شاهد نبودیم. در قانون برنامه هفتم توسعه که متنوع سازی سبدسوخت در دستور کار جدی قرار دارد، احداث جایگاه های ال پی جی در نزدیکی پالایشگاه هایی که مازاد ال پی جی بر مصرف داخلی دارند، نیز در دستور کار است.
بر اساس آمار شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران، از ابتدای سال (1403) تاکنون روزانه ۷ هزار و ۳۰۰ تن ال پی جی در کشور تولید و ۲ هزار و ۹۰۰ تن ال پی جی توزیع شده است.
هم اکنون ظرفیت بسیار خوبی درباره مازاد بر نیاز داخلی در گاز مایع وجود دارد و می توان از این فرصت برای متنوع سازی سبد سوخت خودروها استفاده کرد. اقدام مهمی که شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران درچندماه شروع به کار دولت چهاردهم انجام داده و به زودی به ثمر می نشیند، تدوین استاندارد جایگاه های ال پی جی است که تا پایان امسال مکان یابی مناسب برای احداث جایگاه های توزیع آن انجام می شود.