طرح کدینگ، صرفا اجازه سوخت گیری به كارت های هوشمند سوخت بومی استان مربوطه و سایر كارت های هوشمند سوخت مجاز را که بنا بر اسناد ابرازی، بومی آن منطقه یا استان محسوب می شوند، می دهد. از این رو برای خودروهای عبوری جایگاه های مشخصی در نظر گرفته شده تا گردشگران و مسافران عبوری که گاه به این شهرها مسافرت می کنند، برای تامین سوخت خودروی خود با مشکل مواجه نباشند، بنابراین در طرح کدینگ تنها افرادی می توانند اقدام به سوخت گیری کنند که پلاک خودروهای آنان مربوط به محدوده استان محل سکونتشان باشد.
طرح بلوک بندی
طرح بلوک بندی برخلاف طرح کدینگ محدود به یک استان یا منطقه جغرافیایی تعریف شده نیست و می تواند مبتنی بر مجاری عرضه سوخت چند استان باشد. در این میان، طرح بلوک بندی از جمله طرح های موفقی است که هرچند پایه گذاری آن به سال 94 بازمی گردد؛ اما اجرای آن برای مدتی مسکوت باقی ماند و در حال حاضر این طرح در برخی استان های کشور در حال اجراست که نتایج مثبتی را هم رقم زده است.
طرح بلوك بندی بر اساس آسیب های احصا شده از سوخت گیری برخی خودروهای ناوگان عمومی با استفاده از كارت هوشمند سوخت جایگاهدار یا استفاده از كارت هوشمند سوخت وسایل دیگر و ارسال كارت هوشمند سوخت به استان های مرزی برای سوءاستفاده و قاچاق طراحی شد. ساز و کار طرح بلوک بندی این گونه است كه كارت هوشمند سوخت ناوگان صرفا در مجاری عرضه تعریف شده، امكان سوخت گیری خواهد داشت.
طرح پیمایش
طرح پیمایش از دیگر طرح های موفق در زمینه مدیریت مصرف انرژی در کشور است که اجرای آن، کاهش قابل توجهی از میزان مصرف نفت گاز را به همراه دارد.
در این طرح، میزان تخصیص سوخت به ناوگان حمل ونقل نفت گاز سوز بر اساس مقدار پیمایش تعیین می شود که معادل سازی آن بر مبنای میزان پیمایش و عملكرد خودرو و کیلومتر طی شده انجام می شود.
افزون بر تخصیص فراورده، مقادیر برداشت دقیق روزانه نفت گاز در کشور به ازای هر خودرو، قابل رصد و ارزیابی است. اجرای طرح پیمایش به عنوان مهم ترین طرح حوزه مدیریت تقاضای نفت گاز بخش حمل ونقل سبب شد تا برداشت نفت گاز نسبت به سال های گذشته به میزان قابل ملاحظه ای کاهش یابد و به اعداد منطقی نزدیک شود.
طرح مدیریت برداشت
طرح مدیریت برداشت نفت گاز مکمل طرح پیمایش برای مدیریت تامین سوخت و افزایش پایداری جایگاه ها در طول شبانه روز اجرایی شده است. در این طرح، میزان برداشت روزانه و در بازه زمانی مشخص با توجه به توان تامین و ریسک قاچاق به ازای هر جایگاه، حسب جدول مورد توافق مسئولان استانی پیاده سازی شده است.
با توجه به دستاوردهای طرح مدیریت برداشت، درحال حاضر این طرح به بنزین نیز تسری یافته است. هم اکنون یکی از برنامه های اداره پیشگیری و مقابله با قاچاق سوخت شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران، بازنگری جداول طرح مدیریت برداشت(منطقه ای) در سطح كشور است که اقدام های كارشناسی در دستور كار قرار دارد.
طرح رصد نفتكش ها
شیوه های قاچاق سوخت، تنها به نواحی مرزی و زمینی محدود نبوده و در بستر دریا نیز انجام می شود. یکی دیگر از شگردهای پدیده شوم قاچاق، سوءاستفاده از نفتکش های حمل فراورده است که از طریق آنها سوخت با ارائه اسناد غیرمعتبر یا صوری قاچاق می شود. به این منظور شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران طرح سامانه رصد نفتكش ها را در پاسگاه های انتظامی مستقر در گلوگاه های ورودی استان ها عملیاتی کرده است.
بر اساس این طرح، گلوگاه های برخی استان ها، بویژه مسیرهای منتهی به جنوب، جنوب شرقی و شمال غربی که مترصد قاچاق سوخت هستند، شناسایی می شوند و سامانه رصد نفتكش ها در اختیار آنها قرار می گیرد.
نیروهای انتظامی با استفاده از این سامانه، براحتی می توانند به صحت سنجی بارنامه های رانندگان نفتکش ها اقدام کنند. اطلاعات مختلف از جمله مقصد، مبدا و طول مسیر نفتکش در بارنامه مشخص است و در صورتی كه اطلاعات ارائه شده مغایرت داشته باشد، نفتکش توقیف و برای رسیدگی بعدی اقدام خواهد شد.
طرح باك پر
طرحی با عنوان «محاسبه سوخت داخل باک وسایل نقلیه خروجی از مرز بر مبنای باک پر» در شرکت ملی پخش فراورده های نفتی منطقه ارومیه اجرایی شد که توانست به میزان قابل توجهی از قاچاق سوخت در مبادی مرزهای زمینی کشور جلوگیری کند. حسب موافقت ستاد مركزی مبارزه با قاچاق كالا و ارز و همراهی مسئولان استان های مرزی، تسری این طرح به تمام مرزهای زمینی کشور انجام شد.
پیش بینی می شود در صورت تعمیم این طرح به تمام مرزهای کشور، شاهد درآمد اقتصادی چشمگیر در این زمینه باشیم كه این میزان عایدی دولت، قبل از اجرای طرح به صورت قاچاق و بدون پرداخت حقوق قانونی دولت از كشور خارج می شد.
بر اساس تکالیف قانونی محوله به شركت ملی پخش فراورده های نفتی، سوخت داخل باک ناوگان خروجی از كشور مستلزم اندازه گیری و دریافت مابه التفاوت بهای فراورده تا نرخ 90 درصد نرخ كشور همسایه است. عملیات كنترل سوخت داخل باک و دریافت مابه التفاوت، چالش ها و آسیب هایی را به همراه دارد؛ برای مثال خودرو قبل از رسیدن به ایستگاه های کنترلی این شركت، سوخت داخل باک را تخلیه می کند و به صورت امانی به دلال تحویل می دهد و با میزان حداقلی از سوخت به ایستگاه های كنترلی مستقر در پایانه های مرزی وارد می شود و نسبت به پرداخت بهای ناچیز مابه التفاوت اقدام می کند. پس از دریافت مجوز سوخت و خروج از ایستگاه های كنترلی شركت ملی پخش، دوباره سوخت را از دست دلال تحویل می گیرد و مبلغی را به عنوان کارمزد به دلال یا همان به اصطلاح گالن به دست ها پرداخت می کند.
در حال حاضر با اجرای طرح باک پر، به میزان حداكثر حجم باک وسیله نقلیه عبوری از نقطه مرزی، مابه التفاوت محاسبه و دریافت می شود. در نتیجه كاركرد گالن به دست ها بی اثر شده و خودرو با جذب باک اضافه و جاساز، با میزان منطقی نسبت به پرداخت مابه التفاوت اقدام و از مرز عبور می کند. این مهم در مرزهایی كه این طرح اجرا شده، به جلوگیری از تضییع حقوق قانونی دولت منجر شده است.
پرواضح است، پدیده مذموم قاچاق فراورده های نفتی، آسیب های اقتصادی گسترده ای به همراه دارد. این تجارت شوم و به ظاهر سودآور، تهدیدی جدی برای اقتصاد ملی است که به عزم جدی همه دستگاه ها و سازمان ها برای مقابله با آن نیاز دارد. پایش عملكرد جایگاه های سوخت، اجرای طرح تخصیص سوخت بر اساس پیمایش، راه اندازی جایگاه های سوخت مرزی و اجرای فروش نفت گاز به روش «باک پر» از تدبیرهای ارزشمند شرکت ملی پخش فراورده های نفتی است که در دستور کار قرار گرفت؛ اما این شرکت به این راهکارها نیز اکتفا نکرد و در اقدامی همه جانبه، شهروندان را به استفاده از کارت سوخت شخصی در جایگاه های عرضه سوخت ملزم ساخت که البته این راهکار با نتایجی چشمگیر همراه شد.