توجه به وقوع آتش سوزی هنگام جوشكاری
مقدمه
صنعت نفت از صنایع پیچیده و با خطرپذیری بالاست که بروز حوادث در آن می تواند خسارت های جانی و مالی جبران ناپذیری به همراه داشته باشد.
در طول تاریخ، حوادث زیادی در این صنعت رخ داده که پیامدهای فراوانی به دنبال داشته است که این مهم، اهمیت درس آموزی از حوادث و سوانح در این صنعت را برای شناسایی مناطق پرخطر چند برابر می کند.
دانش به دست آمده درباره علل حادثه می تواند اجازه استقرار اقدام های پیشگیرانه و کاهش دهنده حوادث در محل را صادر کند، ضمن آنکه بازخورد ناشی از آن نیز موجب بهبود رفتار ایمن در افراد مستقر در فضای صنعت نفت خواهد شد.
با بهره مندی از نکات «درس آموزی ازحوادث»، می توان از نوع وقایع ناخواسته تشدیدکننده و بازدارنده آن، عواقب احتمالی وقایع ناخواسته و... به اقدام های کنترلی و محدودکننده عواقب ناشی از حوادث دست یافت.
به دلیل اهمیت این موضوع، به درس آموزی ازحادثه «انفجار داخلی هنگام جوشكاری روی تیپ فلر» در یکی از مناطق عملیاتی پرداخته ایم که در ادامه می خوانید:
آنچه باید بدانید؟
با هدف افزایش بهره وری بویلر یک واحد فرایندی، دو کندانسور (رادیات) به کندانسورهای پیش بینی شده در طراحی اولیه اضافه و برای جذب بخارات باقی مانده از آخرین کندانسور، یک شیلنگ در بشکه حاوی گازوئیل گذشته می شود که این تاسیسات زیر یک سوله – سایبان قرار دارد. در روز حادثه به دلیل افزایش سطح برج، سیال فرایندی به داخل کندانسورها تخلیه و از مسیر شیلنگ درون بشکه گازوئیل کندانسور آخر، به محوطه نشت می کند که این موضوع باعث تشکیل ابر بخار قابل اشتعال در محیط می شود. با رسیدن ابر بخار به منبع جرقه (اجاق گازی یا کولر گازی موجود در سوله بویلر) آتش سوزی رخ می دهد. از سه اپراتورحاضر در سوله، دو نفر که در خلاف جهت آتش حرکت می کردند، دچار سوختگی مختصر می شوند؛ اما نفر سوم که در مسیر آتش و سمت منبع نشت حرکت می کرده، دچار سوختگی شدید شده و متاسفانه فوت می کند. فیلم های دوربین مدار بسته، نشان می دهد که بروز آتش استخری در محل کندانسورها بر اثر over flow برج در کندانسورها و ریزش به محیط بوده است. پس از شروع آتش و با هدف پیشگیری از بروز حوادث احتمالی دیگر، سیستم برق محوطه قطع شده و در نتیجه پمپ های آب آتش نشانی که از نوع برقی بوده اند، از سرویس خارج می شوند. به دلیل تحت فشار نبودن رینگ آب آتش نشانی، عملیات اطفا به وسیله تیم های آتش نشانی برون سازمانی انجام می شود که همین امر باعث از دست رفتن زمان طلایی برای اقدام زود هنگام عملیات اطفای حریق می شود. در بررسی حادثه مشخص شد که هیچ سند و مدرکی مبنی بر انجام فرایند مدیریت تغییر و مطالعات مهندسی برای اضافه شدن دو کندانسور، در سازمان وجود نداشته است!
شما چه کاری می توانید انجام دهید؟
در تغییرات فرایندی، محل قرارگیری ونت های جدید می تواند طبقه بندی نواحی خطرناک در اطراف را تغییر دهد که لازم است فاکتورهای حفاظتی ایمنی (ضد انفجاری) تجهیزات برقی با توجه به تغییر طبقه بندی مناطق خطرناک، کنترل شود.
قبل از هر گونه تغییر در فرایند، تحلیل مخاطرات فرایندی و کنترل تغییر در طبقه بندی نواحی خطر (Hazadous Area Classification) الزامی است.
شبکه آب آتش نشانی شامل پمپ و خطوط، به عنوان یک سیستم فعال حفاظت از حریق، جزو لایه های انتهایی حفاظتی است که بر اساس استانداردهای مرتبط، پیش بینی دیزل پمپ آتش نشانی با توجه به احتمال قطع برق و از سرویس خارج شدن پمپ های برقی، بسیار مهم و ضروری به شمار می رود.
در این حادثه، شبکه آب آتش نشانی به صورت رو زمینی و از جنس پلی اتیلن بوده که دچار سوختگی شده است، در حالی که خطوط اصلی شبکه آب آتش نشانی باید به صورت زیر زمینی (UG)اجرا و حداقل اتصالات رو زمینی در آن پیش بینی شود، ضمن اینکه جنس آن ها نیز باید فلزی باشد.
آیا می دانستید؟
طبقه بندی نواحی خطرناک در تاسیسات فرایندی بر اساس استانداردهای زیر تعیین می شود:
- 505 API-RP
- 60079-10 IEC
- 15- IP
یکی از کنترل های مهندسی مهم در تغییرات فرایندی، بررسی طبقه بندی نواحی خطر و ارزیابی مجدد درجه حفاظتی تجهیزات برقی است.