پارک های پتروشیمیایی در مسیر اجرایی شدن و تکمیل صنایع پایین دستی قرار دارند
ایجاد هاب کود و صادرات به کشورهای همسایه
مشعل صنعت پتروشیمی در چند سال اخیر و همسو با هدف تکمیل زنجیره ارزش و کاهش خام فروشی، به سمت تنوع محصولات و کاهش سهم واردات محصولات پتروشیمی و همچنین تولید محصولات نهایی رفته که ایجاد پارک های تخصصی پتروشیمی، یکی از راهکارهای ارزشمند در این زمینه بوده است. مسئولیت اجرای این پارک های تخصصی پتروشیمی به تعدادی از شرکت های پتروشیمی و با محوریت شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس محول و برنامه ریزی برای اجرای 13 پارک پتروشیمی آغاز شد. مجموعه های پتروشیمی بلافاصله به انجام مطالعات، تامین زمین، سرمایه گذاری و شروع پروژه ها اقدام کردند، به طوری که امروز می توان گفت تعدادی از این پارک ها، پس از تامین زمین در مسیر اجرا قرار گرفته اند.
در همین حال احمد شهریاری، مدیرعامل شرکت پارک های پتروشیمی افق خلیج فارس گفت: هدف گذاری برای ایجاد ۱۳ پارک پتروشیمی از سال های گذشته مطرح شده و از این تعداد ۱۲ پارک تاکنون نام گذاری شده اند. در حال حاضر دو پارک دارای زمین قطعی هستند و پنج پارک دیگر نیز در مرحله تحویل موقت قرار دارند. پارک نایبند هم که با موانع زیادی روبه رو بود، با آغاز به کار دولت جدید به پروژه اضافه شده است.
مدیر عامل شرکت پارک های پتروشیمی افق خلیج فارس، از طرح توسعه بزرگ ترین پارک که «پارک کودهای شیمیایی» نام دارد، در منطقه چابهار خبر داد و گفت: احداث این پارک با چالش های زیادی در تأمین زمین مواجه بود؛ اما موفق شدیم در کمتر از یک سال ۲۳۰ هکتار زمین از بهترین نقاط چابهار را برای این پروژه تأمین کنیم. قرارداد آن نیز منعقد شده و اقساط در حال پرداخت است.
شهریاری به مشکلات تأمین لایسنس برای اجرای این پارک اشاره کرد و افزود: یکی از مهم ترین بخش های این پارک تولید اسید فسفریک است. ایران تنها به یک پلنت اسید فسفریک در پتروشیمی رازی دسترسی دارد که فناوری آن به گذشته مربوط است. تلاش ما این بود که لایسنس این فناوری را از چین تهیه کنیم که اکنون موفق به امضای قراردادهای لازم شده ایم.
شهریاری به کمبودهای موجود در تولید انواع کود در کشور نیز اشاره و اظهار کرد: کشور نیازمند تولید ۱۰میلیون تن کود در سال است، در حالی که ما تنها سه میلیون تن تولید می کنیم و با فناوری های جدید در تولید کودهای فسفاته، امیدواریم بتوانیم این کمبودها را جبران کنیم.
مدیر عامل شرکت پارک های پتروشیمی افق خلیج فارس، گفت: با استفاده از تکنولوژی جدیدی که به دست آورده ایم، این ماده می تواند در بخش های ساختمانی هم مورد استفاده قرار گیرد.
شهریاری همچنین پروژه های جدید متانول و پارک های مرتبط با پایین دست متانول را بررسی و تصریح کرد: تولید متانول ایران در حال حاضر ۱۴ میلیون تن است که فقط ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تن آن برای نیاز داخلی مصرف می شود. بهترین راهکار برای بهره گیری از این ظرفیت، استفاده از تکنولوژی MTO (تبدیل متانول به اولفین) است که هم اکنون، قراردادی برای دریافت آن با یکی از شرکت های بزرگ چین امضا کرده ایم.
کدام پارک ها پیشتاز هستند؟
بر اساس این گزارش، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس در حال حاضر، احداث پارک های پتروشیمی را در چابهار، جاسک، میناب، اروند، پارسیان، دشتستان، دیلم، امیدیه، اروند و عسلویه در دستور کار قرار داده که در این قالب، ۳۰۰ طرح تعریف و از میان آنها، کارهای مقدماتی ۶۰ طرح سودآورتر آماده شده است.
در حال حاضر برای هر کدام از این پارک ها به شکل مجزا اقداماتی انجام شده، از جمله اینکه برای تملک 500 هکتار زمین و احداث پارک پتروشیمیایی متانول و صنایع پایین دستی در منطقه ویژه اقتصادی صنایع انرژی بر پارسیان و اخذ مجوز زیست محیطی، کارهایی انجام داده ایم. پارک پتروشیمیایی پارسیان با ظرفیت تولید دو میلیون تن محصول، در قالب 17 نوع محصول و در چهار فاز اجرا می شود که هدف از آن، تبدیل متانول به محصولات صادراتی و دارای مشتری از جمله محصولات صنعت نساجی عنوان شده است.
پارک تخصصی کودهای شیمیایی و صنایع وابسته در منطقه آزاد چابهار، یک پارک تخصصی پتروشیمی دیگر است که هلدینگ خلیج فارس اجرای آن را در دستور کار دارد و نشست هماهنگی برای احداث این پارک را برگزار کرده است. بر اساس هماهنگی به عمل آمده بین مسئولان اجرایی مرتبط مقرر شده، 600 هکتار زمین در ضلع شرقی شهرک صنعتی نگین مکران به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس اختصاص یابد. میزان تولید کود شیمیایی در این پارک 700 هزار تن خواهد بود که برای احداث آن 420 میلیون دلار هزینه خواهد شد. همچنین طبق برنامه، این پروژه به مدت سه سال و در سه فاز اجرا می شود.
سال گذشته هم تفاهمنامه احداث نخستین پارک شیمیایی کشور در منطقه نایبند میان شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس و منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس به امضا رسیده و هدف از آن، ریل گذاری در صنعت پتروشیمی برای جلوگیری از خام فروشی محصولاتی همچون گوگرد بیان شده است. هلدینگ خلیج فارس تاکنون بازدیدهایی را از شرق استان هرمزگان و از شهرک های صنعتی شهرستان میناب داشته و مشخص شده که این شهرک صنعتی، با مساحتی بالغ بر 165 هکتار از امکاناتی چون آب، برق، گاز و زیرساخت های لازم برای حمل و نقل برخوردار است؛ البته کاربری این شهرک برای همه صنایع و عمومی است؛ اما با توجه به تمایل هلدینگ خلیج فارس به ایجاد صنایع تولیدی شوینده، بخشی از آن برای شوینده ها و محصولات پتروشیمیایی اختصاص می یابد. هلدینگ خلیج فارس برای توسعه صنایع پایین دست پتروشیمی در شهرک صنعتی جاسک هم پیگیری هایی داشته؛ اما هنوز مراحل اخذ مجوز و تامین زمین انجام نشده است؛ البته دو مکان دیگر برای ایجاد شهرک (پارک) پتروشیمی در استان هرمزگان و در شهرستان بندرلنگه وجود دارد که هنوز زیرساخت و مجوزهای لازم برای آن آماده نشده است.
چندی پیش، عبدالعلی علی عسگری، مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس با اشاره به اقدامات صورت گرفته برای پارک پتروشیمیایی گفته بود: پارک کودهای کشاورزی و صنایع وابسته در منطقه آزاد چابهار، یکی از آماده ترین پارک های شرکت است که بیشترین میزان پیشرفت را دارد و بزودی به هاب کود کشور تبدیل خواهد شد، ضمن اینکه قرار است خوراک کود منطقه جنوب شرقی شامل پاکستان، هند و شمال آفریقا را تامین کند.
علی عسگری با اعلام اینکه پارک شیمیایی جاسک هم از پیشرفت خوبی برخوردار است، تاکید کرده بود: این پارک در واقع یک پارک پتروپالایشگاهی است و بر اساس نفت خام و با 45 میلیون دلار سرمایه گذاری قرار است طی 48 ماه آماده شود، همچنین پارک سیریک (پارک رنگ و رزین) نیز با 87 میلیون دلار سرمایه گذاری مقرر شده طی 30 ماه به مرحله راه اندازی برسد. پارک بعدی از نظر مراحل پیشرفت، پارسیان است که بر اساس زنجیره ارزش و تکمیلی متانول طراحی شده و طی 48 ماه آماده و راه اندازی می شود.
وی پارک های نایبند (پارک زنجیره ارزش گوگرد) و گناوه - دشتستان (جاذب های صنعتی)، دیلم (پارک صنایع بسته بندی)، امیدیه (پتروپالایش) و منطقه آزاد اروند (پارک زنجیره ارزش PVC )را از دیگر پارک های در دستور کار هلدینگ خلیج فارس برشمرده و گفته بود: محل های در نظر گرفته شده برای این پارک ها، جانمایی مناسبی از نظر دسترسی به خوراک و زیرساخت های مختلف دارند.
به گفته علی عسگری، کل مبلغ سرمایه گذاری برای این پارک ها، پنج میلیون و 500 هزار دلار است و پیش بینی می شود ارزش فروش سالانه محصولات آنها بالغ بر شش میلیون و 950 هزار دلار باشد. همچنین با احداث این پارک ها، برای بیش از 84 هزار نفر اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در استان های جنوبی کشور ایجاد می شود.
سرمایه گذاری امن در پارک های پتروشیمی
آنطور که در برآوردهای اولیه اعلام شده، با احداث این پارک های پتروشیمی که عمدتا در نوار ساحلی جنوبی کشور قرار گرفته اند، علاوه بر چرخه تکمیل زنجیره ارزش محصولات بالادستی، برای بیش از ۲۰ هزار نفر اشتغال ایجاد می شود.
در کنار این مزایا باید به اثرگذاری که این پارک های پتروشیمی در توسعه اقتصادی شهرهای حاشیه ای خود دارند نیز اشاره کرد. بجز چند پارک که در عسلویه، پارسیان و نایبند احداث می شوند و صنعت، از قبل و به شکل وسیع به آنها ورود کرده، در شهرهای دیگر نیز صنعت پتروشیمی با احداث این پارک ها، تحولات اقتصادی زیادی را رقم خواهد زد.
از آنجا که ممکن است ورود به صنایع پایین دست پتروشیمی به عنوان حوزه ای جدید برای سرمایه گذاری، نگرانی هایی را به وجود آورد، وزارت نفت تلاش کرده با ورود مستقیم به این حوزه و بررسی شرایط بازار و تشویق شرکت های بزرگ پتروشیمی، اطمینان بیشتری را به سرمایه گذاران برای ورود به این عرصه بدهد.