گاز و گاز مایع ۳۲۰۰
فاز نخست کارخانه گاز و گاز مایع ۳۲۰۰ (مالکیت هلدینگ خلیج فارس) در حوزه جغرافیایی غرب کارون است که به بهره برداری رسیده است. عملیات اجرایی طرح پالایش گاز هویزه خلیج فارس که ابتدا ان جی ال ۳۲۰۰ نامیده می شد، از سال ۹۲ کلید خورد و در اختیار شرکت مهندسی و توسعه نفت بود، اما در سال ۹۵ به دلیل روند کُند پیشرفت اجرا با ۲۱ درصد پیشرفت به هلدینگ خلیج فارس واگذار شد، زیرا این طرح تأمین کننده خوراک پتروشیمی بندرامام از شرکت های زیرمجموعه هلدینگ خلیج فارس بود و این موضوع تأثیر بسزایی در افزایش سرعت اجرا داشت، بنابراین پس از آن به شرکت پالایش گاز یادآوران خلیج فارس تغییرنام داد که به دلیل تشابه اسمی با میدان یادآوران به شرکت پالایش گاز هویزه خلیج فارس تغییر کرد. شرکت پالایش گاز هویزه خلیج فارس در زمینی به مساحت ۲۲۰ هکتار در جنوب حوزه نفتی جفیر و شمال حوزه نفتی یادآوران واقع در ۶۰ کیلومتری جنوب شهرستان هویزه احداث شده است. بهره برداری کامل طرح پالایش گاز هویزه خلیج فارس (هر دو فاز) و دریافت روزانه ۵۰۰ میلیون فوت مکعب گاز ترش تقریبا سالانه ۱۴ هزار تن از گازهای گلخانه ای از جنس Co2 در منطقه را کاهش می دهد و همه گازهای همراه نفت میدان های غرب کارون به طور ۱۰۰ درصد جمع آوری می شود. همچنین پیش بینی می شود این طرح سالانه حدود ۵۰۰ میلیون دلار از مجموع دو فاز درآمدزایی داشته باشد و نرخ برگشت سرمایه طرح پالایش گاز هویزه خلیج فارس ۶ ساله است.
طرح پالایش گاز هویزه خلیج فارس برای حدود ۴ هزار نفر در زمان اجرا اشتغال زایی داشته است و پس از تکمیل برای ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ نفر به طور مستقیم و حدود ۶ تا ۷ هزار نفر به صورت غیرمستقیم اشتغال زایی خواهد داشت. برای تأمین خوراک این کارخانه پروژه خط لوله انتقال گازهای مازاد دارخوین و ایستگاه جمع آوری گازهای واحد غرب کارون نیز با حجم تقریبی ۱۰۰ میلیون فوت مکعب در روز در مرحله اول و به مبلغ ۷۲ میلیون یورو به صورت بیع متقابل به هلدینگ خلیج فارس واگذار شده است. در همین زمینه به تازگی شرکت مهندسی و توسعه نفت، با خبر کاهش بیش از ۹۸ درصدی گازهای مشعل میدان نفتی یادآوران اعلام کرد: تا بهمن ماه سال گذشته، حجم عمده گاز همراه تولیدی از میدان نفتی یادآوران در مشعل سوزانده می شد که با آماده سازی تدریجی پالایشگاه هویزه خلیج فارس (کارخانه گاز و گاز مایع ۳۲۰۰)، ارسال گاز به آن تأسیسات آغاز شد. در واقع تا بهمن ماه سال گذشته، حجم عمده گاز همراه تولیدی از میدان نفتی یادآوران در مشعل سوزانده می شد که با آماده سازی تدریجی پالایشگاه هویزه خلیج فارس (کارخانه گاز و گاز مایع ۳۲۰۰)، ارسال گاز به آن تأسیسات آغاز شد. بر همین اساس و برای حفظ منابع ملی و رعایت الزام های محیط زیستی، به مناسبت هفته هوای پاک و با تلاش شبانه روزی کارکنان شرکت مهندسی و توسعه نفت، با تکمیل کامل واحد پایین دستی و راه اندازی کمپرسورهای گازی نفت سنگین، امکان ارسال حجم تقریبی ۱۲۰ میلیون فوت مکعب گاز همراه تولیدشده به تأسیسات ان جی ال ۳۲۰۰ و حدود ۲۰ میلیون فوت مکعب برای تزریق به میدان (gas lift) و خاموش سازی عملیاتی مشعل در طرح توسعه میدان نفتی یادآوران فراهم شده است.
به این ترتیب، با توجه به ارسال بیش از ۹۸ درصد گازهای مشعل به کارخانه گاز و گاز مایع ۳۲۰۰ تنها کمتر از ۲ درصد از کل گاز تولیدی به دلیل رعایت موارد ایمنی، عملیات بهره برداری مرکز فرآورش (CTEP) در مشعل سوزانده می شود که به این ترتیب طرح توسعه میدان نفتی یادآوران تولید بهینه نفت با حداقل گازسوزی را اعلام کرد.
گاز و گاز مایع ۳۱۰۰
یکی دیگر از این طرح های زیست محیطی، کارخانه گاز و گاز مایع ۳۱۰۰ با ظرفیت ۲۴۰ میلیون فوت مکعب در روز در حوزه جغرافیایی دهلران، دزفول شمالی است که در منطقه چشمه خوش در ۴۵ کیلومتری دهلران استان ایلام قرار دارد.
هدف از اجرای کارخانه گاز و گاز مایع ۳۱۰۰، جمع آوری و جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت میادین چشمه خوش، پایدار آسماری غرب، دهلران، آذر و پایدار بنگستان است که علاوه بر سودآوری قابل توجه، آثار مثبت زیست محیطی فراوانی برای منطقه به همراه خواهد داشت. این طرح هم اکنون ۸۵.۳۸ درصد پیشرفت دارد و قرار است تا پایان امسال به بهره برداری کامل برسد. برای تأمین پایدار خوراک کارخانه گاز و گاز مایع ۳۱۰۰ پروژه احداث ایستگاه تقویت فشار گاز دهلران به ظرفیت ۸۵ میلیون فوت مکعب در روز و مبلغ ۱۲۸ میلیون یورو و خط لوله دهلران به مبلغ ۸۵ میلیون یورو به سرمایه گذار واگذار شده که تا پایان امسال به بهره برداری خواهند رسید، همچنین پروژه تکمیل ایستگاه تقویت فشار گاز چشمه خوش و پایدار غرب نیز به صورت EPCF و با مبلغ ۵۳ میلیون یورو به سرمایه گذار واگذار شده است.
گازهای مشعل در شرق کارون
طرح جمع آوری گازهای مشعل در شرق کارون در حوزه جغرافیایی آغاجاری، گچساران با ظرفیت ۵۹۳ میلیون فوت مکعب در روز و مارون با ظرفیت ۲۴۹ میلیون فوت مکعب در روز در قالب دو قرارداد با هلدینگ خلیج فارس و پتروشیمی مارون با حدود ۱.۲ میلیارد دلار سرمایه گذاری تا پایان سال ۱۴۰۴ راه اندازی خواهد شد. پس از جمع آوری گازهای مشعل در منطقه شرق کارون، این گازها به پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس منتقل می شوند، با ارسال آنها کل ظرفیت این پالایشگاه تکمیل می شود و در نتیجه محصولاتش خوراک صنایع پتروشیمی و زنجیره ارزش را تکمیل می کند.
برای جمع آوری گازهای مشعل میدان های نفتی شرق کارون در مجموع ۴۲ قرارداد (۱۹ قرارداد ای پی سی + ۲۳ قرارداد خرید کالا و خدمات با پیمانکاران و سازندگان ایرانی) امضا شده است، ضمن آنکه پیشرفت کل طرح «بهسازی و احداث تأسیسات جمع آوری گازهای مشعل شرق کارون» تاکنون ۵۳ درصد بوده است که مرحله به مرحله به بهره برداری می رسند.
تاکنون چهار پروژه از پروژه های این طرح کلی بهره برداری شده اند و تا پایان امسال در مجموع هشت پروژه دیگر به بهره برداری می رسد که با اجرای آنها در مجموع امسال ۲۱ مشعل خاموش و گازهای همراه آنها جمع آوری و منجر به استحصال ۲۱۲ میلیون فوت مکعب روزانه گاز غنی برای تحویل خوراک به پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس و تا پایان دولت مردمی سیزدهم همه مشعل های میدان های شرق کارون جمع آوری می شود.
از جمله مهم ترین ویژگی های طرح جمع آوری گازهای مشعل میدان های نفتی شرق کارون می توان به تقریبا معادل یک فاز پارس جنوبی، جلوگیری از گازسوزی، جلوگیری از آلایندگی هوا و حفظ محیط زیست تبدیل به ارزش افزوده، درآمد ارزی برای کشور ارز آوری اشتغال زایی، تکمیل زنجیره ارزش، استفاده از ظرفیت کارآفرین ها و شرکت های دانش بنیان و خلق ثروت/ رشد تولید کاهش تورم اشاره کرد. افزون بر این برنامه در حال اجرا، با بهره برداری از طرح پالایش گاز هویزه از سوی ریاست جمهوری در ابتدای سال ۱۴۰۲ گازهای مشعل میدان های غرب کارون جمع آوری و تبدیل به خوراک صنایع پتروشیمی می شود.
طبق اعلام وزیر نفت، جمع آوری گازهای همراه میدان های شرق کارون یعنی میدان های مارون، گچساران، آقاجاری و رگ سفید به طور جد در حال پیگیری است و از ۵۲ مشعل موجود در این منطقه تا پایان امسال ۲۱ مشعل جمع آوری می شوند و برای فرآوری به پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس خواهند آمد و به جرأت می توان گفت با جمع آوری این مقدار گازهای همراه، معادل نزدیک به تولید گاز یک فاز پارس جنوبی به مقدار روزانه ۲۰ میلیون مترمکعب به حجم گاز کشور اضافه می شود که هم به شبکه سراسری گاز کشور و هم تأمین خوراک پتروشیمی ها کمک می کند.
نکته مهم در سخنان اوجی اشاره به این موضوع است که گازهای جمع آوری شده از مشعل ها در پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج فارس فرآوری و برای ارسال به عنوان خوراک به پتروشیمی ها به اتان (سیتوپلاس) تبدیل می شوند و در مسیر تکمیل زنجیره ارزش قرار می گیرند.
۱۵ طرح کوتاه مدت
سرعت بخشی وزارت نفت در مسیر تعیین تکلیف گازهای مشعل و کاهش و حذف گازسوزی با به کارگیری روش های جدید فنی، مالی و قراردادی با اجرای طرح های تعریف شده کوتاه مدت جمع آوری گازی های مشعل شامل پارسی کلاستر با ظرفیت ۳.۵ میلیون فوت مکعب در روز، مارون۳ با ظرفیت ۱۵ میلیون فوت مکعب در روز، منصوری با ظرفیت ۱۰ میلیون فوت مکعب در روز، مارون ۶ با ظرفیت ۲۲ میلیون فوت مکعب در روز، چشمه خوش با ظرفیت ۶۰ میلیون فوت مکعب در روز همراه بوده که تا پایان سال ۱۴۰۱راه اندازی شده اند. پروژه جمع آوری گازهای همراه مشعل واحد بهره برداری مارون ۶، طی قراردادی پنج ساله به شرکت ساخت تجهیزات گاز تامکار واگذار شده است تا این شرکت روزانه ۱۴ میلیون فوت مکعب گاز مشعل را از شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب خریداری کند و برای استفاده در دیگر فرآیندهای صنعتی، فرآورش و به استفاده برساند. پروژه بازیابی گازهای ارسالی به مشعل واحد بهره برداری مارون ۳ نیز طی قراردادی پنج ساله به شرکت هیربد نیرو واگذار شده است تا با سرمایه گذاری ۸ میلیون دلاری، روزانه ۱۲ میلیون فوت مکعب گازهای مشعل این واحد را جمع آوری کند.
پروژه بازیابی گازهای ارسالی به مشعل واحد بهره برداری منصوری نیز که در آستانه بهره برداری است طی قراردادی پنج ساله از سوی شرکت هیربد نیرو اجرا شد که با سرمایه گذاری ۹ میلیون دلاری، جمع آوری روزانه ۷ میلیون فوت مکعب را هدف گذاری کرده است.
طرح های سروستان - سعادت آباد، خشت، نفت شهر و سومار، مسجدسلیمان، نفت سفید، پرسیاه و زیلایی، هفت شهیدان و نرگسی، عنبر و لالی و قلعه نار با ظرفیت ۱۰۱ میلیون فوت مکعب در روز در حال اجرا هستند.
طرح های سکوی سلمان و سرکان/ ماله کوه نیز با ظرفیت ۱۰۴ میلیون فوت مکعب در روز در حال برگزاری مزایده جدید و حدود ۶۴ – ۶۰ میلیون فوت مکعب در روز گازهای همراه باقیمانده با پیش بینی طرح های مذکور (پازنان - مارون۴ - مارون۳، بنگستان و آسماری شیرین، منصوری- آسماری شیرین، منصورآباد - رامشیر، کوپال آسماری و کوپال بنگستان تا پایان سال ۱۴۰۴ نیز در مرحله دریافت مجوز واگذاری هستند.