حکمت های رضوی حقیقت ایمان
امام رضا علیه السلام فرمودند: لا یَستَکمِلُ عَبدُ حَقیقَةَ الإیمانِ حَتّی تَکوُنَ فیه خِصالُ ثَلاثُ: التفَّقُّهُ فِی الدّینِ وَ حُسنُ تَقدیرِ المَعیشَِهِ و الصَّبُر عَلی الرزَّایا؛ هیچ بنده ای به مرتبه حقیقت ایمان نمی رسد، مگر این که این سه خصلت در او باشد: دین شناسی، تدبیر و برنامه ریزی نیکو در زندگی، و شکیبایی بر سختی ها و ناملایمات. (تحف العقول، ص ۴۴۶)
شرح حدیث:
ایمان، مراتب و درجاتی دارد، همه افراد در یک سطح از ایمان نیستند و ایمانِ یک شخص نیز همیشه در یک سطح باقی نیست و گاهی به علل و اسبابی کم یا زیاد می شود؛ از سطحی بودن به عمق می رسد و از متزلزل بودن به ثبات و استقرار.
سه خصلت در این حدیث بیان شده که از نشانه های ایمان حقیقی است:
یکی «تفقه در دین»؛ یعنی رسیدن به شناختِ عمیق نسبت به دین(در عرصه عقاید، احکام و معارف دیگر).
دیگری برنامه ریزی نیکو برای زندگی و معیشت، از جهات مختلف، از جمله از نظر دخل و خرج و آینده نگری و استفاده از عمر و امکانات و فرصت ها.
سومی صبر و شکیب بر سختی ها. در حدیث است که جایگاه صبر نسبت به ایمان، همچون سر نسبت به بدن است و همچنان که برای بدن بی سر، امکان حیات نیست، ایمان بدون صبر هم ثبات و دوامی نخواهد داشت(۱). خداوند هم به صابران، بشارت داده است و بندگان صالح و برخی پیامبران را به خاطر صبر و شکیبایی شان ستایش کرده است.
این سه مسأله که نشان حقیقت ایمان است، یکی به اصل دین شناسی مربوط می شود، یکی به برنامه ریزی و مدیریت در امور معاش، یکی هم به مقاومت و ایستادگی در برابر مشکلات و بلاها. بکوشیم در زندگی انسان هایی دیندار باشیم که صبر و دوراندیشی را سرلوحه کار خود قرار دهیم.
چند حدیث ازعبدالعظیم حسنی(ع)
حضرت عبدالعظیم علیه السّلام با چند واسطه از قول اسباط گوید: در خدمت حضرت امام صادق علیه السّلام بودم . مردی از وی درباره آیه شریفه ( ان فی ذالک لایات للمتوسّمین. . . و انها لبسبیل مقیم) سوال می کرد، راوی گفت: حضرت به او فرمودند: مقصود از متوسمین ما هستیم و سبیل مقیم نیز راهی است که ما آن را بپا داشته ایم، یعنی باید از طریق ما بروند تا به سر منزل مقصود برسند. حضرت عبدالعظیم(ع) از امام رضا علیه السلام روایت کرده است که آن جناب فرمود: سلام مرا به دوستانم برسان و به آنها بگو در دل های خود از برای شیطان راهی باز نکنند و آنها را امر کن به راستگویی در گفتار و ادای امانت و این عمل آنها موجب نزدیکی به من می شود. حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) از حضرت جواد علیه السلام، ایشان از پدرش و او از جدش روایت کرده است که فرمود: از حضرت صادق (ع) شنیدم، می فرمود: سرپیچی از فرمان و دستورات پدر و مادر از گناهان بزرگ است زیرا خداوند (عاق) را ستمگر و بدبخت معرفی فرموده و او را به سخت ترین عذاب ها وعده داده است.
حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) فرمود: به حضرت جواد علیه السّلام عرض کردم، از پدرانت برای من حدیثی روایت فرما، حضرت فرمود: پدرم از جدش و او از پدرانش از حضرت امیرالمومنین(ع) روایت کرده است که فرمود: شما هرگز نمی توانید مردم را به وسیله ثروت و مالی که در دست دارید، به خود متوجه سازید، بلکه آنان را به وسیله اخلاق و روش صحیح به خود نزدیک کنید. گوید عرض کردم بیشتر بیان کنید، فرمودند: بد توشه ای است برای روز قیامت دشمنی کردن با بندگان خدا. . .
حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام فرمود: از حضرت ابوالحسن هادی(ع) شنیدم، می فرمود: مقصود از (رجیم) از رحمت و آمرزش دور شدن و از درگاه خداوند رانده شدن است (و او شیطان است) و هیچ مؤمنی او را به یاد نمی آورد مگر با لعن و نفرت.
حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) از حضرت امام جواد (ع) و او از پدرانش علیهم السّلام و آنها از حضرت امام سجاد علیه السلام روایت فرمودند که روزی سلمان فارسی، ابوذر غفاری را به خانۀ خود میهمان کرد و از میان انبان (کیسه)، تکه نان ِخشکی بیرون کشید و قدری آب بر آن پاشید. ابوذر گفت: چقدر خوب می شد که همراه نان، قدری نمک هم بود. سلمان برخاست و رفت و ظرف آب خود را گرو گذاشت و مقداری نمک تهیه کرد و آن را در مقابل ابوذر گذارد، ابوذر از آن نمک به آن نان می پاشید و میل می کرد و می گفت: خداوند را سپاسگزارم که ما را تا این اندازه قناعت روزی فرموده: سلمان گفت: اگر قناعت در کار بود، ظرف آب به گِرو نمی رفت.
حضرت عبدالعظیم علیه السّلام می فرماید: روزی به خدمت حضرت امام محمد تقی علیه السلام رسیدم و این گفتار دلنشین را از امام شنیدم که فرمود:« ملاقاه الاخوان نشره و تلقیح للعقل و ان کان نظرا قلیلا » دیدار دوستان آرامش و سلامت عقل را در پی دارد، اگر چه دیداری کوتاه باشد.
روزی حضرت امام رضا علیه السّلام رو به حضرت عبدالعظیم علیه السلام فرمود و چند توصیه راهگشای اخلاقی به او آموخت تا به شیعیان و یاران ابلاغ کند . متن فرمایش چنین بود: ای عبدالعظیم، سلام مرا به دوستان برسان و به آنها بگو: شیطان را به دل های خویش راه ندهند. درگفتار خویش، راستگو باشند و امانت را ادا کنند. از جدال و نزاع بیهوده ای که سودی برایشان ندارد، دوری کنند و خاموشی را پیشه خود سازند،به همدیگر روی آورند و به دیدار و ملاقات هم بروند «فان ذلک قربه الیَّ» زیرا این کار موجب نزدیکی به من است.
آنان خود را به دشمنی و بدگویی با یکدیگر مشغول نسازند، زیرا با خود عهد کرده ام که اگر کسی چنین کاری انجام دهد و دوستی از دوستانم را ناراحت کند یا به خشم آورد، خداوند را بخوانم تا او را در دنیا با شدیدترین عذاب ها مجازات کند و در آن سرا نیز از زیانکاران خواهد بود.
به ایشان بگو: همانا پروردگار نیکوکارانشان را آمرزیده و از خطای گنهکارانشان درگذشته است، مگر کسانی که به خدا شرک ورزیده یا دوستی از دوستانم را آزرده، یا کینه آنها را با دل بگیرد . به درستی که خداوند او را نخواهد بخشید تا آنکه از کردار ناشایست خویش دست بکشد. هر گاه از این اعمال نادرست دوری گزیند، آمرزش خدا را شامل خود گردانیده است وگرنه روح ایمان از قلبش بیرون رفته و از ولایت ما خارج شده است و بهره ای از ولایت ما نخواهد برد و اعوذبک من ذلک.
روزی حضرت عبدالعظیم(ع) از حضرت امام هادی(ع) شنید که فرمود: همانا پروردگار، ابراهیم را دوست خود گرفت، زیرا که او بر حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیتش (علیهم السلام) بسیار صلوات می فرستاد.
حضرت عبدالعظیم(ع) می فرماید: روزی در محضر مبارک امام جواد(ع) بودم . عرض کردم: ای فرزند رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم حدیثی از پدران بزرگوارت علیهم السلام برای من روایت فرمایید. حضرت امام جواد(ع) فرمود: پدرم علیه السلام از جدم علیه السلام و او از پدرانش علیهم السلام و آنان از حضرت امیرمؤمنان(ع) روایت کرده اند که فرمود: هر کس خود را بی نیاز بداند (در امور مهم بدون مشورت عمل کند) خود را درخطر افکنده است. هر کس در دام خودبینی افتاد، نابود خواهد شد. هر کس یقین کند آنچه را می دهد عوض دارد، هرگز در بخشش و احسان کوتاهی نخواهد کرد.
حضرت عبدالعظیم(ع) روایت فرماید که حضرت امام جواد(ع) فرمود که وجود مقدس حضرت امیرالمؤمنین علی ابن ابیطالب(ع) فرمود: ارزش هر کس به اندازه اعمال نیکوی اوست.
حضرت امام محمّد باقر(ع) به محمّد بن مسلم فرمود: مردم تو را گول نزنند، زیرا که مسئولیت کارهای تو، به خودت متوجه است و به آنها ارتباط ندارد، ایام عمرت را به کارهای بیهوده نگذران، روزهای زندگی را به چون و چرا به هدر مده، زیرا همراه تو کسانی هستند که کارهای روزانۀ تو را محاسبه و یادداشت می کنند . اگر عمل نیکی را انجام دادی، گرچه کوچک باشد، حقیر مشمار، برای اینکه آن را خواهی دید در جایی که تو را خشنود سازد و اگر کار بدی انجام دادی، آن را نیز کوچک مشمار زیرا که به تو خواهد رسید در هنگامی که تورا بدحال سازد و نیکی کن، بدرستی که من چیزی را ندیدم که انسان ر ا از زودتر به مقصد رساند از عمل خوب تازه ای که در مقابل گناه کهنه ای انجام دهد.
حضرت عبدالعظیم(ع) روایت فرماید که روزی به وجود مقدس حضرت امام جواد علیه السلام عرض کردم: ای فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم حدیثی از پدران بزرگوارت علیهم السلام برای من روایت فرمایید.
حضرت امام جواد علیه السلام از قول پدر وجد و از وجود مقدس حضرت امیر المؤمنین علیهم السلام روایت فرمود که: المرء مخبوءٌ تحت لسانه. (دانش و شخصیت هر کس در زیر زبانش مخفی است. )
ما هلک امرء عرف قدره (هر کس قدر خود را بشناسد، هلاک نمی شود. )
التّدبیر قبل العمل یومنک من النّدم (تدبیر و اندیشیدن پیش از انجام هر کار، تو را از پشیمانی نگه می دارد.)
عطر ماندگار: بیانات مقام معظم رهبری
شرط بندی روی اسب بازنده
نظر قطعی جمهوری اسلامی این است که دولت هایی که قمار عادی سازی با رژیم صهیونیستی را برای خودشان سرمشق کار قرار می دهند، ضرر خواهند کرد، باخت منتظر اینهاست؛ دارند اشتباه می کنند. به قول اروپایی ها روی اسب بازنده شرط بندی می کنند.
(۱۱ مهر ۱۴۰۲)