پالایشگاه های نفت کشور به کدام سو می روند؟
سود آوری در سایه پترو پالایشگاه ها
مشعل تاریخچه صنعت نفت کشور به بیش از 114 سال پیش باز می گردد و با گذشت زمان، این صنعت به دیگر بخش ها نیز رسوخ کرده است، از این رو با توسعه صنایع پالایشی و پتروشیمی، موضوع تکمیل زنجیره ارزش و توسعه صنایع تکمیلی از سال های گذشته مطرح بوده است. به دلیل اهمیت این موضوع، درسراسر جهان و درکنار فعالیت های صنعت نفت، بخش های پایین دستی نیز تعریف شده اند و بسیاری از کشورها به سمت ایجاد پتروپالایشگاه حرکت کرده اند، این موضوع اهمیت دو چندانی دارد و افزون بر سودآوری بیشتر، در تامین انرژی نیز نقش موثری دارد. درکشور ما نیز بیشتر پالایشگاه ها به همین سمت و سو، یعنی ساخت پتروپالایشگاه حرکت کرده اند. با توجه به اهمیت پتروپالایشگاه ها گزارشی از روند آن در کشورمان تهیه شده است که می خوانید:
«پتروپالایشگاه»واژه ای مرکب وادغام شده از پتروشیمی وپالایشگاه است که از ورود آن به ادبیات صنعت نفت ایران زمان زیادی نمی گذرد و رسانه های حوزه انرژی نیزچند سالی است که این واژه ترکیبی را در قاب خود صفحات خود جای داده اند و از زوایای مختلف به آن پرداخته اند. احداث پتروپالایشگاه به جای پتروشیمی و پالایشگاه، بهینه سازی و کاهش هزینه های سرمایه ای را به همراه دارد و در کوتاه مدت و بلند مدت می تواند آثار قابل مشاهده ای بر جای گذارد. یکی از مهم ترین مزیت های پتروپالایشگاه ها این است که به جای آن که نفت خام، تنها به فرآورده های نفتی مانند بنزین، گازوئیل، نفت کوره و . . . تبدیل شود، می تواند به عنوان خوراک اولیه برای صنایع پتروشیمی نیز که نقش مهمی در رشد تولید ناخالص داخلی کشور دارد، مورد استفاده قرار گیرد.
اشتغالزایی 33 هزار نفری
خردادماه سال گذشته «قانون حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه گذاری مردمی» درمجلس شورای اسلامی اصلاح شد. این امر نقش موثری در پایان دادن به رکود احداث پتروپالایشگاه در کشور دارد. هدف از تصویب این قانون این بودکه واحدهای پتروپالایشگاهی بااستفاده از جذابیت موجود دراین قانون، ساخته و درکشور توسعه پیدا کنند. امتیاز «تنفس خوراک» داده شده در این قانون باعث می شود تا زمانی که سرمایه اولیه احداث واحدهای پتروپالایشگاه ساخته شده برگردد، خوراک دریافت کنند؛ بدون آنکه بهایی بابت آن پرداخت شود. این اقدام نوعی اعطای تسهیلات است که از ذخایر نفت به پتروپالایشگاه ها داده می شود و پس از بازگشت سرمایه و در قالب اقساط ۴ تا ۸ ساله دریافت می شود. درحال حاضر هشت طرح پتروپالایشگاهی توانسته اند ذیل این قانون از وزارت نفت تائیدیه بگیرند که پنج طرح آن پتروپالایشگاه نفت خام و سه طرح دیگر نیز پتروپالایشگاه میعانات گازی هستند. این قانون مشتمل بر مفاد و مشوق هایی از جمله تنفس خوراک، اقتصاد آزاد پتروپالایشگاه، جانمایی در سواحل جنوب کشور، انعطاف پذیری در ابزارهای تامین مالی و واگذاری حداقل30 درصد سهام آنها به مردم است. این موارد، ضمن کمک به رفع موانع توسعه ظرفیت پتروپالایشی درکشور، پایه گذار مسیرجدیدی در این حوزه خواهد بود. بررسی اشتغال زایی پروژه های پالایشی و پتروشیمی اجرا شده درکشور مانند پالایشگاه ستاره خلیج فارس نشان می دهد، هرچه به سمت تکمیل زنجیره ارزش پایین دست فرآورده های پتروشیمی حرکت شود، میزان اشتغال زایی نیز بیشتر خواهد بود، به گونه ای که اشتغال زایی در پایین دست و به طور میانگین، به ازای هر ۲۵۰ هزار بشکه ظرفیت فرآورش نفت خام، ۱۲ هزار شغل مستقیم و ۲۱ هزار شغل غیرمستقیم ایجاد خواهد کرد.
پالایشگاه تبریز، رتبه نخست پتروپالایشی
حرکت به سمت پتروپالایشگاه ها افزون برسودآوری و ایجاد اشتغال، صنایع دیگری همچون ماشین آلات دوار، مخازن، فولاد، مواد شیمیایی، شرکت های طراحی مهندسی، نهادهای مالی و غیره را نیز درگیر خواهد کرد. به این طریق با برنامه ریزی های مناسب و خرید حمایتی کالای ایرانی بازار سازندگان تجهیزات در کشور رونق خواهد یافت. پالایشگاه تبریز یکی از پتروپالایشگاه هایی است که با تکیه بر توان مهندسان داخلی و شرکت های دانش بنیان توانسته است رتبه نخست پتروپالایشی را از آن خود کند. حرکت پالایشگاه تبریز به سوی پتروپالایشگاهی ازسال 1392 با خرید سهام 50 درصدی شرکت پتروشیمی تبریز آغاز شد و اکنون یکی از سهامدارن این صنعت به شمار می رود. این پالایشگاه سال 1394 برنامه پنج ساله ای برای قرار گرفتن در مسیر فعالیت های پتروپالایشی تنظیم کرده که این هدف، محقق شده و برآن است تا در میان 10شرکت برتر پتروپالایشی آسیا قرار گیرد و راهبردهای خود را بر مبنای آن تنظیم کند. پالایشگاه تبریز، جزء شرکت هایی است که با مراکز دانشگاهی تفاهمنامه دارد که برخی از آنها به قرارداد منجر شده و برخی نیز ساخته و در پالایشگاه استفاده می شود.
اصفهان وکسب مقام دوم پتروپالایش
پالایشگاه اصفهان بعد از تبریز، در مقام دوم پتروپالایشی قرار دارد و توانسته است 51 درصد سهام پتروشیمی اصفهان و 17درصدسهام شرکت نفت سپاهان را از آن خود کند. اکنون این پالایشگاه، پروژه های متعددی را برای ساخت واحدهای پتروشیمیایی به منظور جلوگیری از خام فروشی، دنبال می کند. محسن قدیری، مدیرعامل پتروپالایش اصفهان دراین باره می گوید: تا سال ۱۴۰۵ شش شرکت زیر مجموعه هلدینگ پتروپالایش به صورت کامل راه اندازی و سودهی خواهند داشت، سود مجموعه هلدینگ پتروپالایش اصفهان درسال ۱۴۰۵ به سه میلیارد دلار خواهد رسید.